Cần xây dựng các biện pháp phòng chống thiên tai lâu dài

Năm 2021 diễn biến thiên tai khó lường

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT, năm 2020, tại khu vực miền núi phía bắc đã xảy ra tình trạng mưa lớn kéo dài đã gây ra sạt lở đất, lũ quét đặc biệt nghiêm trọng, diện rộng ở nhiều nơi, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Cụ thể, 109 trận dông, lốc sét kèm theo mưa đá (tám đợt trên diện rộng); 56 trận mưa lớn, lũ, lũ quét, sạt lở đất; hai đợt rét đậm, rét hại, 74 trận động đất và dư trấn, một số trận thiên tai.

Những tháng đầu năm 2021, trong khu vực đã xảy ra tám trận mưa đá, dông lốc, sét; bốn trận động đất; ba đợt rét đậm, rét hại; hai trận lũ ống, lũ quét. Đây là điều hiếm gặp, báo hiệu một năm thiên tai diễn biến khó lường trong khu vực.

Thiên tai tại khu vực từ đầu năm đến nay đã làm ba người chết, một người bị thương; 320 nhà bị hư hại, tốc mái; 1.086 con gia súc bị chết, thiệt hại về kinh tế ước tính là 25 tỷ đồng.

Phát biểu tại Hội nghị, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, từ nay đến khoảng tháng 5-2021 ít có khả năng xuất hiện bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) trên Biển Đông; giai đoạn tháng 6 đến tháng 7-2021 bão và ATNĐ có khả năng bắt đầu hoạt động ở vùng biển phía Bắc Biển Đông và gia tăng tần suất trong những tháng tiếp theo, nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng đến khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ trong những tháng 8 đến tháng 9-2021 và ảnh hưởng đến các tỉnh Trung và Nam Trung Bộ từ tháng 9 cho đến hết năm 2021.

Dự báo số lượng xoáy thuận nhiệt đới (XTNĐ) trong năm 2021 hoạt động trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta có khả năng ở mức tương đương trung bình nhiều năm (TBNN) khoảng từ 12-14 cơn, ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền khoảng từ 5-6 cơn.

“Đề phòng các cơn bão mạnh, có hướng di chuyển phức tạp và gây gió mạnh trên biển trong các tháng mùa mưa bão năm 2021”, ông Khiêm khuyến cáo. 

Nhận định xu thế nhiệt độ trung bình từ tháng 5 đến tháng 12-2021 nhiệt độ trên khu vực phổ biến ở mức xấp xỉ TBNN cùng thời kỳ. Dự báo, tình hình rét đậm, rét hại sẽ có khả năng bắt đầu vào khoảng nửa cuối tháng 12-2021.

Những trận dông lốc mạnh có thể xảy ra ở nhiều địa phương

Năm 2021, những trận dông mạnh kèm theo lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh có khả năng diễn ra nhiều nơi trên cả nước. Ở khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ chủ yếu có nguyên nhân từ ảnh hưởng của rãnh áp thấp bị nén do áp cao lạnh lục địa từ phía bắc di chuyển xuống phía nam hoặc có sự kết hợp của hội tụ gió trên cao.

Trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 7, khu vực Bắc Bộ sẽ có khả năng xuất hiện những trận dông mạnh xảy ra kèm lốc, sét, mưa đá ở nhiều tỉnh, thành phố.

Từ tháng 4 đến tháng 10-2021 tổng lượng mưa phổ biến xấp xỉ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ, riêng tháng 4, 5 và các tháng 8, 9 tổng lượng mưa có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ khoảng 10-20%.

Tháng 11 và tháng 12-2021, bước sang giai đoạn ít mưa trên khu vực. Mưa lớn ở khu vực sẽ tập trung nhiều vào thời điểm tháng 6 đến tháng 9-2021, đề phòng mưa lớn cục bộ trong thời đoạn ngắn, nguy cơ cao gây lũ quét và sạt lở đất đá.

Mùa mưa lũ năm 2021, đỉnh lũ trên các trên các lưu vực sông khu vực Bắc Bộ phổ biến ở mức báo động 1 – báo động 2 (BĐ1-BĐ2), riêng thượng lưu sông Thao có khả năng xuất hiện lũ ở mức BĐ2- BĐ3. Các đợt lũ vừa và lũ lớn sẽ tập trung trong các tháng 8-9. Nguy cơ lũ quét và sạt lở đất xuất hiện sớm tại vùng núi khu vực Tây Bắc và Việt Bắc. Nguồn nước từ tháng 5 đến tháng 12-2021 trên các lưu vực sông suối khu vực Bắc Bộ phổ biến thiếu hụt từ 10-30%. Dòng chảy đến các hồ chứa lớn trên hệ thống sông Hồng trong mùa lũ năm 2021 thiếu hụt từ 10-20%. Đỉnh lũ lớn nhất năm đến các hồ chứa phổ biến ở mức xấp xỉ dưới TBNN.

Cần những biện pháp căn cơ

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng NN-PTNT Lê Minh Hoan, cho biết xưa giờ cụm từ "phòng chống" được nói nhiều trong các lĩnh vực khác nhau, trong đó có phòng, chống thiên tai.

Khi có thiên tai, chúng ta thường xúm nhau lại để chống đỡ, khắc phục nhưng khi thiên tai qua đi thì đôi lúc chúng ta lại lãng quên.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, "phòng" là phải tìm ra được giải pháp căn cơ, lâu dài để con cháu chúng ta trong tương lai được sống trong môi trường an toàn hơn trước thiên tai.

"Có lẽ tầm nhìn của chúng ta cần phải có một chiến lược dài hạn, trên nền tảng của những công nghệ mới như công nghệ về dự báo, công nghệ cảnh báo trượt lở từ sớm", ông Hoan nói.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng cho biết: "Thông điệp mãi mãi, xuyên suốt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước là không đánh đổi môi trường lấy sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên, do nhu cầu tăng trưởng kinh tế, đâu đó ở mỗi địa phương cũng có lúc xem nhẹ hoặc có lúc nào đó có đánh đổi một chút hay không, là vấn đề để chúng ta cùng nhau suy nghĩ".

Ông Hoan cho biết, ông chia sẻ như vậy không có ý định phê bình địa phương nào mà muốn các địa phương cần tính toán giữa lợi ích trước mắt và lâu dài, bởi nhiều khi chỉ thấy cái lợi ích ngắn hạn nhưng tổn hại sau này thì không có gì bù đắp được.

"Chúng ta cần nhớ phát triển bền vững dựa trên ba trụ cột là tăng trưởng kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội và bảo đảm môi trường. Phát triển bền vững là thỏa mãn nhu cầu hôm nay nhưng không làm tổn hại đến nhu cầu của thế hệ kế tiếp", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.