Thời gian gần đây dư luận xôn xao về việc quảng cáo máy tĩnh điện ion do Nhà máy Thông tin điện tử Z755- Bộ Quốc phòng sản xuất. Công ty cổ phần Việt-Am (248/23A Nguyễn Thái Bình, phường 12, Tân Bình, TP Hồ Chí Minh) đang giới thiệu và bán ra thị trường với giá 2.000. 000 đồng.
Theo tài liệu hướng dẫn sử dụng, chiếc máy này có tác dụng trị bách bệnh: phong thấp, huyết áp cao, huyết áp thấp, xơ cứng động mạch, bại liệt thần kinh, suy nhược thần kinh, mất ngủ, đau tim, đau thận, đau gan, đau mật, tiểu đường, đau bao tử, sưng bao tử, táo bón, bệnh trĩ, bọng đái viêm, bệnh khí chất ớn lạnh, cứng bại khớp vai, đau lưng, đau bắp thịt, vết bầm, đau nội hạch, suy mòn khí lực, trĩ mũi, đau tai kinh niên, mắt kém, suyễn, đau cuống phổi, các bệnh ngoài da, rụng tóc, bớt đen bẩm sinh, bớt trắng ở da, bệnh ù tai, chóng mặt, sạn ống mật và viêm ruột...
Một người tiêu dùng cho biết đã mua máy này về chữa bệnh huyết áp thấp cho vợ. Song vợ ông sử dụng chưa được 10 ngày thì bị tụt huyết áp nghiêm trọng, phải cấp cứu tại Viện Lão khoa.
Máy được bán theo hình thức kinh doanh mạng. Muốn trở thành nhà phân phối, bắt buộc phải mua một sản phẩm bất kỳ với lời quảng cáo có nhiều tác dụng trong phòng và hỗ trợ chữa một số chứng bệnh suy nhược thần kinh, kém ăn, mất ngủ, đau đầu, thần kinh bại liệt, chân tay run... Trong một lần bất ngờ kiểm tra hoạt động bán hàng đa cấp của chi nhánh Công ty cổ phần Việt - Am ở khu tập thể Bộ Thủy sản, phường Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội ngày 14-10- 2005, Đội Quản lý thị trường số 1 đã phát hiện nhiều sai phạm, trong đó chưa được cấp phép lưu hành và vi phạm quy định trong kinh doanh đa cấp.
Về vấn đề này ông Nguyễn Mậu Huệ, Giám đốc Nhà máy Z755- Bộ Quốc Phòng cho biết, máy tĩnh điện ion không phải do Nhà máy Z755 sáng chế mà chỉ sản xuất theo mẫu một chiếc máy nhãn hiệu Iony của Nhật Bản bằng những linh kiện của Mỹ và ngoại nhập. Nguyên lý hoạt động, cơ chế tác dụng hoàn toàn giống với sản phẩm của Nhật Bản (đã được cấp bằng sáng chế ở Nhật). Máy có tác dụng cân bằng lại ion trong cơ thể con người và được dùng để điều trị những chứng bệnh do thiếu cân bằng ion trong cơ thể. Sau khi sản xuất thành công, nhà máy đã cho điều trị thử nghiệm lâm sàng ở bệnh nhân tại Bệnh viện Quân y 103, 108, 175 và Học viện Quân y. Năm 2004, Ban giám đốc Nhà máy nhận được lời đề nghị của Công ty cổ phần Việt - Am làm nhà phân phối độc quyền cho sản phẩm này. Trong lúc chờ cấp phép của Bộ Y tế nhà máy vẫn tiếp tục cung cấp sản phẩm cho Công ty Việt - Am phân phối trên thị trường.
Được biết đến nay Vụ Trang thiết bị - Bộ Y tế chưa có đánh giá một cách khoa học và chính xác về tác dụng chữa bệnh của các thiết bị này. Thanh tra Bộ Y tế đã yêu cầu nhà máy ngừng ngay việc cung cấp, đưa ra thị trường và quảng cáo máy tĩnh điện ion dưới mọi hình thức cho đến khi được Bộ Y tế cấp giấy phép lưu hành.
Về tác dụng thực của máy, GS- TS Nguyễn Bá Đức - Giám đốc Bệnh viện K - Hà Nội cho biết, máy tĩnh điện ion chưa được Bộ Y tế cho phép thì chưa có cơ sở để khẳng định hiệu quả điều trị bệnh nói chung cũng như bệnh ung thư nói riêng. Thông thường, trước khi cấp phép lưu hành một phương tiện chữa bệnh, Bộ Y tế sẽ thành lập Hội đồng khoa học để nghiên cứu, thẩm định về nguyên lý, cơ chế và tác dụng thực sự của nó. Hội đồng khoa học sẽ giao cho một bệnh viện chuyên ngành nghiên cứu thử nghiệm và đánh giá hiệu quả sử dụng trên người bệnh. Nếu những đánh giá này là của các cơ sở y tế được nhà sản xuất hoặc nhà phân phối trực tiếp đề nghị thẩm định thì không có giá trị.
GS-TS Nguyễn Xuân Nghiên - Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng (PHCN) - trưởng khoa PHCN- Bệnh viện Bạch Mai, Chủ nhiệm bộ môn PHCN- Đại học Y Hà Nội khẳng định, máy này không có tác dụng "phục hồi di chứng sau tai biến” như tờ quảng cáo, giới thiệu của nhà phân phối.
Đau là tình trạng bệnh lý do nhiều nguyên nhân. Nếu đau do viêm nhiễm, ung thư, chấn thương... thì hiện có rất nhiều phương pháp chữa trị hiệu quả hơn. Nếu đau mơ hồ, đau do thời tiết hoặc không rõ nguyên nhân thì có thể dùng loại máy này để giảm đau. Khoa cũng đã nhận được một số lời mời mua máy về điều trị. Song khoa không chấp nhận vì thấy đây chỉ là phương pháp giải quyết tình thế, không thực sự hiệu quả. Hiện nay ngành phục hồi chức năng có nhiều phương pháp và phương tiện hiệu quả rẻ tiền hơn nhiều. Có thể máy không gây chết người, nhưng do chạy bằng điện nên tai nạn về điện giật hoàn toàn có thể xảy ra. Hơn nữa, nếu người bệnh quá tin vào phương pháp chữa bệnh này mà không đi khám chữa tại các cơ sở y tế chuyên sâu thì có thể bỏ qua cơ hội được chữa khỏi bệnh. Chiếc máy này cũng có thể làm mất hoặc làm thay đổi những triệu chứng cần thiết giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh.
GS-TS Phạm Gia Khải- Viện Trưởng Viện Tim mạch Việt Nam nói đây là một phương pháp điều trị chưa được nghiên cứu kỹ. Vì vậy Viện không sử dụng trong điều trị bệnh. Với người bệnh bị cao huyết áp hay hạ huyết áp có thể sử dụng máy tĩnh điện ion trong hỗ trợ điều trị, nhưng tuyệt đối không được bỏ các loại thuốc được bác sĩ chỉ định cũng như các phương pháp chữa bệnh không dùng thuốc như chế độ luyện tập, ăn uống... Nếu các bệnh về huyết áp mà không dùng thuốc điều trị thì rất nguy hiểm. Người bệnh không nên tin theo những lời quảng cáo và quá kỳ vọng vào phương pháp này.
TS Nguyễn Thế Hùng, Phòng Điện và điện tử, Viện Vật lý phân tích, ion âm có nhiều trong không khí, nhất là ở những vùng núi cao, vùng biển, có lợi cho sức khỏe con người. Muốn sản xuất ion nhân tạo, người ta phải dùng điện thế cao. Nhưng điện thế cao rất nguy hiểm cho người sử dụng với mục đích chữa bệnh, do đó người ta phải hạn chế điện áp, và như vậy thì ion âm được sản sinh ra không nhiều, hiệu quả chữa bệnh do vậy không rõ ràng. Thế giới cũng chưa có nghiên cứu nào chỉ rõ, lượng ion âm như thế nào thì vừa đủ đối với con người, vì thế chúng ta không nên lạm dụng bởi cơ địa mỗi người một khác.
Như vậy, máy tĩnh điện ion có thể tạo ra dòng ion âm, có tác dụng điều trị một số rối loạn ion trong cơ thể. Tuy nhiên, cơ chế tác dụng của loại máy này vẫn còn mơ hồ, chưa rõ ràng, cần phải nghiên cứu kỹ hơn. Người dân không nên quá kỳ vọng, bởi phương pháp này không chữa được tất cả các bệnh, mà chỉ hỗ trợ điều trị một số tình trạng bệnh lý do rối loạn ion. Khi thay đổi thời tiết, khí hậu, môi trường, trong không khí có sự mất cân bằng về ion âm gây cảm giác mệt mỏi, đau nhức cơ bắp dùng chiếc máy này là hợp lý bởi nó sẽ giúp chúng ta cân bằng lại ion. Tất nhiên, nếu không có nó, cơ thể vẫn có khả năng tự điều chỉnh bằng các động tác thể dục luyện tập thể thao. Nếu cơ thể bình thường, không có sự rối loạn về ion trong cơ thể thì dùng chiếc máy này lại tạo ra sự mất cân bằng: thừa ion âm. Khi đó, người dùng máy sẽ có cảm giác mệt mỏi, đau nhức cơ bắp như khi thay đổi thời tiết.
