Chỉ một trận mưa lớn vừa qua trên địa bàn huyện Tân Thành (Bà Rịa-Vũng Tàu), quốc lộ 51 chạy qua địa bàn tỉnh này có đoạn đã bị ngập hơn một mét; hơn một trăm ha hoa màu của nông dân ngập trong biển nước, kẹt xe hơn hai giờ. Chính quyền và các cơ quan chức năng phải huy động xe cẩu, tháo dỡ giải phân cách cứng để thoát nước.
Những bất cập, yếu kém của quốc lộ 51 đã bộc lộ rõ sau trận mưa này, đó là, hệ thống thoát nước dọc quốc lộ 51 (huyện Tân Thành) nhiều đoạn không có; hệ thống cống ngang nhỏ, không được nạo vét thường xuyên; việc quản lý, đầu tư hệ thống thoát nước chồng chéo, bất hợp lý.
Xuống cấp và manh mún
Theo kết quả khảo sát của Sở Giao thông vận tải Bà Rịa - Vũng Tàu và các cơ quan chức năng, sau sự cố nêu trên, quốc lộ 51 đi qua huyện Tân Thành chỉ với chiều dài 19 km, nhưng có đến 29 điểm ngập nước thường xuyên.
Theo địa hình tự nhiên, nước mưa từ các ngọn núi ở phía tây quốc lộ chảy sang phía đông quốc lộ và đổ ra sông Thị Vải vô tình biến quốc lộ 51 thành con đê chắn nước thoát. Ngoài ra, đô thị mới Phú Mỹ có bề ngang hẹp, phía tây là núi cao, phía đông là ven biển thấp trũng, chịu ảnh hưởng của thủy triều. Ðịa hình lại bị chia cắt bởi các con suối nhỏ có độ dốc lớn.
Cơ quan chức năng cho biết, chế độ mưa tập trung theo mùa dẫn đến hiện tượng dễ gây lũ quét ở khu vực phía dưới chân núi và ngập úng ở phía đông quốc lộ. Trong khi quốc lộ 51 là con đường huyết mạch, mức độ đô thị hóa dọc con đường phát triển với tốc độ ngày càng tăng. Thế nhưng, hệ thống thoát nước dọc và ngang quốc lộ 51 hiện thiếu, manh mún và hoàn toàn xuống cấp, nhưng ít được quan tâm nạo vét và duy tu.
Trong 29 điểm thường xuyên bị ngập nước trên địa bàn huyện Tân Thành thì có 10 điểm bị ngập do cống bị tắc nghẽn và hố thu nước mưa bị bồi lắng, chín điểm bị ngập nước do hệ thống thoát nước dọc bị hư hỏng và hầu như không có để thoát nước.
Theo kiểm tra thực tế của Công ty thoát nước đô thị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (Busadco), dọc quốc lộ 51 đoạn qua huyện Tân Thành có 20 rạch, suối thoát nước nhỏ tự nhiên cắt ngang (chảy theo hướng tây sang đông). Còn hệ thống thoát nước dọc quốc lộ 51 do Khu quản lý đường bộ 7 (Cục Ðường bộ Việt Nam) quản lý gồm có cống hộp, cống tròn và một số mương đất. Tổng cộng chiều dài cống hộp chỉ khoảng hơn 9.000 m và cống tròn gần 2.300 m. Còn chiều dài của mương đất thoát nước tự nhiên chưa đầy 2.000 m.
Lãnh đạo một số xã của huyện Tân Thành cũng thừa nhận tình trạng người dân lấn chiếm các mương, rạch, suối thoát nước tự nhiên khá nghiêm trọng. Do đó, việc thoát nước tự nhiên theo địa hình bị hạn chế rất nhiều. Bên cạnh đó, các cống thoát nước dọc đường có tiết diện nhỏ, không bảo đảm thoát nước và không nối thông với nhau, đứt đoạn. Ngoài ra, cơ quan quản lý hệ thống thoát nước không thường xuyên nạo vét cống, khi mưa không có người vớt rác để khơi thông dòng chảy.
Quản lý chồng chéo và thiếu trách nhiệm
Hiện nay, việc quản lý, duy tu bảo dưỡng quốc lộ 51 do Khu quản lý đường bộ 7 (Cục Ðường bộ Việt Nam) quản lý. Trong khi đó, việc chịu trách nhiệm thoát nước lại do địa phương đảm nhiệm. Do đó, đơn vị có chức năng của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu không thể duy tu, duy trì và vận hành, bảo vệ hệ thống cống hộp dọc quốc lộ 51. Trong khi đó, việc thoát nước phải có quy hoạch, tính toán lâu dài cùng với sự phát triển đô thị và quy hoạch chung cho cả vùng. Thực trạng này đã tạo ra sự thiếu thống nhất, gây khó khăn cho cơ quan chức năng khi thực hiện nhiệm vụ.
Từ năm 2006, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã giao cho huyện Tân Thành làm chủ đầu tư dự án thoát nước đô thị mới Phú Mỹ, đoạn từ cầu Ngọc Hà đến đường vào khu công nghiệp (KCN) Cái Mép. Theo cơ quan chức năng huyện Tân Thành, hồ sơ thiết kế đã làm xong, ước tính tổng mức đầu tư lên tới hơn 100 tỷ đồng. Nhưng vì không có vốn, nên công trình không được triển khai và đến nay công trình này bị loại khỏi danh mục đầu tư của tỉnh.
Việc ngập úng quốc lộ 51 và khu vực chung quanh cũng đã được Busadco dự báo từ năm 2006. Ngay từ lúc đó, Busadco đã có công văn gửi UBND huyện Tân Thành cho biết một số điểm ngập úng trên quốc lộ 51 như: Trước cổng UBND xã Tân Phước, ngã ba đường vào cư xá thép Vinakyoei, hẻm vào thôn Quảng Phú... Ðến năm 2007, Busadco cũng có hai công văn gửi cho Khu quản lý đường bộ 7 thông báo cho đơn vị này biết nhiều điểm ngập úng tại Tân Thành.
Nguyên nhân chủ yếu là do cống thoát nước không được duy trì, nạo vét. Ðồng thời kiến nghị "quan tâm triển khai nạo vét...". Thế nhưng, vào đầu mùa mưa 2008, hiện tượng ngập úng vẫn còn.
Giám đốc Busadco Hoàng Ðức Thảo cho biết, từ vài năm nay, Busadco đã tổ chức khảo sát hiện trạng thoát nước, nghiên cứu kỹ và đưa ra các giải pháp cho việc thoát nước dọc quốc lộ 51. Cụ thể, công ty này đã có quy hoạch thoát nước đến năm 2020 cho tuyến quốc lộ 51 và huyện Tân Thành. Theo đó, việc quan trọng là phải sử dụng triệt để các cầu, cống thoát nước qua đường hiện có.
Toàn bộ quốc lộ 51 qua huyện Tân Thành phải được đầu tư xây dựng đúng quy hoạch thoát nước đã được nghiên cứu. Còn tại điểm ngập lớn ở xã Phước Hòa, Busadco đề xuất làm hai cây cầu ở hai đầu, cách nhau gần 2 km. Việc này sẽ tạo cho nước từ suối Ðá thoát nhanh, chống được lũ khi mưa lớn. Mặt khác, hiện nay nhiều tuyến đường của đô thị mới Phú Mỹ đã được mở, đấu nối với quốc lộ 51 cũng không thể thoát nước được, vì hệ thống thoát nước của quốc lộ 51 chưa hoàn chỉnh, manh mún.
Quốc lộ 51 đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đầu tư, nâng cấp mở rộng. Theo dự báo, đến năm 2010 hàng hóa qua nhóm cảng biển số 5 dọc theo sông Thị Vải là 74 triệu tấn/năm. Như vậy, sẽ có một lượng hàng hóa khổng lồ lưu thông hoàn toàn phụ thuộc vào quốc lộ 51.
Ngay từ bây giờ, việc nâng cấp con đường huyết mạch này cần được tính toán khoa học, đồng bộ với quy hoạch thoát nước chung cho cả vùng, để tránh tình trạng có đường nhưng không có mương, cống thoát nước, một trận mưa đã ngập như hiện nay. Trong khi chờ đợi được nâng cấp, đề nghị Khu quản lý đường bộ 7 duy tu, nạo vét hệ thống mương, cống hiện có dọc theo quốc lộ 51 để thoát nước nhanh, tránh ngập úng khi trời mưa to như hiện nay.
