Tiềm năng lớn từ thị trường
Là một trong những nhà chế biến và xuất khẩu cá tra lớn nhất Việt Nam, Công ty CP Vĩnh Hoàn đang chế biến sản phẩm xuất khẩu theo tiêu chuẩn HACCP, IFS và BRC. Hiện, các sản phẩm cá tra của Vĩnh Hoàn đã đạt được các chứng nhận ASC, BAP4 và Global GAP. Đầm nuôi cá tra của Vĩnh Hoàn là một trong những trang trại nuôi cá tra được chứng nhận ASC đầu tiên trên thế giới và được xuất khẩu sang các thị trường châu Âu, Hoa Kỳ và châu Á.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Vĩnh Hoàn là một trong những doanh nghiệp xuất khẩu cá tra chủ lực sang các thị trường khu vực châu Âu.
Cùng với Vĩnh Hoàn, nhiều doanh nghiệp khác cũng đang chinh phục khá tốt thị trường châu Âu, nhờ có sự đầu tư đúng đắn về chất lượng sản phẩm. Đánh giá về tiềm năng của cá tra tại thị trường châu Âu, ông Lê Hoàng Tài, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương) cho biết, trong nhiều năm qua, EU luôn được biết đến là một trong những thị trường xuất khẩu thủy sản hàng đầu của Việt Nam.
Ngày 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) chính thức có hiệu lực đã tạo ra nhiều cơ hội cho xuất khẩu thủy sản của Việt Nam vào thị trường EU nhờ hàng loạt cam kết ưu đãi thuế quan.
Theo EVFTA, có khoảng 220 số dòng thuế các sản phẩm thủy sản có thuế suất cơ sở từ 0-22%, số dòng thuế còn lại sẽ được cắt giảm về 0% theo lộ trình từ 3-7 năm, góp phần cho thủy sản Việt Nam tăng khả năng cạnh tranh về giá so các sản phẩm cùng ngành ở các nước khác.
3 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 2,4 tỷ USD, tăng 40% so năm 2021. Riêng thị trường EU sau 2 năm liên tiếp xuất khẩu giảm sút, 2 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu cá tra sang EU đạt 28 triệu USD, tăng gần 76%, tôm xuất khẩu đạt 159 triệu USD, tăng 66% so cùng kỳ năm 2021. Trong số đó, xuất khẩu đơn lẻ sang 3 thị trường chính là Hà Lan, Đức, Bỉ tăng lần lượt là 77%, 59% và 82%.
Riêng với thị trường Bắc Âu, cá tra Việt Nam được đánh giá rất cao. Chia sẻ về nhu cầu của thị trường, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Tham tán Thương mại tại Thụy Điển, kiêm nhiệm Bắc Âu cho hay, mặc dù Bắc Âu có mức tiêu thụ tính bình quân trên đầu người cao nhưng Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này không đáng kể. Tuy nhiên, nếu không tính nhập khẩu nội khối thì Việt Nam xuất khẩu sang EU chỉ sau Trung Quốc.
“Ở châu Âu, cá tra được tiêu thụ nhiều nhất ở Bắc Âu. Hiện tại, Việt Nam không có đối thủ xuất khẩu cá tra sang Bắc Âu nhưng kim ngạch vẫn thấp do đây là thị trường nhỏ, địa lý xa xôi. Hơn nữa, người châu Âu ngày càng ưa chuộng sản phẩm cá thịt trắng vì yếu tố sức khỏe, trong khi ý thức bảo vệ môi trường và nguồn lợi hải sản ngày càng cao nên cơ hội cho cá nuôi xuất khẩu càng lớn”, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy nhấn mạnh.
Bà Thúy chia sẻ thêm, hiện phần lớn cá tra được nhập khẩu vào thị trường châu Âu nói chung và Bắc Âu nói riêng dưới dạng phi-lê đông lạnh. Các nhà nhập khẩu chuyên biệt sẽ nhập khẩu các sản phẩm cá tra bằng tàu container (đối với các sản phẩm đông lạnh). Họ sẽ bán cá tra trực tiếp cho các phân khúc thị trường liên quan hoặc phân khúc gia tăng giá trị đầu tiên cho sản phẩm cá tra trước khi đưa sản phẩm ra thị trường. Các phân khúc thị trường cuối cùng của châu Âu liên quan nhất đối với cá tra là dịch vụ bán lẻ và thực phẩm ở Bắc Âu thông qua các nhà nhập khẩu và bán buôn.
“Hương vị trung tính của sản phẩm làm cho nó trở nên lý tưởng để kết hợp với các món ăn khác nhau. Tại thị trường cuối cùng, cá tra được bán dưới nhiều dạng sản phẩm khác nhau. Hầu hết các sản phẩm là phi-lê đông lạnh, nhưng có một phân khúc quan trọng là các sản phẩm rã đông và giá trị gia tăng”, bà Thúy chia sẻ.
Lựa chọn kênh phân phối phù hợp
Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, kiêm nhiệm Bắc Âu thông tin, trọng tâm đối với cá tra tập trung vào các siêu thị ở Bắc Âu, nơi người mua yêu thích sự tiện lợi, cấu trúc và hương vị trung tính của các sản phẩm cá tra. Các siêu thị Bắc Âu được định hướng phát triển bền vững và ưa chuộng cá tra được chứng nhận ASC.
Các siêu thị lớn hơn ở Bắc Âu có nhiều loại sản phẩm cá tra trên kệ hàng của họ. Các siêu thị này mua sản phẩm từ các nhà nhập khẩu, bán buôn, và chế biến ở châu Âu, tùy thuộc vào quy cách và khối lượng sản phẩm. Ngày càng có nhiều thị trường cho các sản phẩm cá tra đã rã đông và/hoặc tẩm ướp.
“Đây sẽ là cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu nếu có thể cung cấp cho bên chế biến một sản phẩm được tiêu chuẩn hóa và dễ dàng gia công, chế biến hoặc cung cấp các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn cho thị trường”, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy nhấn mạnh.
Ngoài kênh bán lẻ, doanh nghiệp xuất khẩu cá tra có thể lựa chọn kênh bán buôn hoặc các đại lý địa phương. Đây đều là các kênh phân phối có thể giúp tiêu thụ và quảng bá sản phẩm cá tra Việt Nam.
Bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy cũng lưu ý, dịch Covid-19 khiến người tiêu dùng chú trọng hơn đến sức khỏe và ngày càng quan tâm đến nguồn gốc thực phẩm. Do đó, các cơ chế bảo đảm về quy trình sản xuất và xuất xứ của thủy sản ngày càng trở nên quan trọng. Việc truy xuất nguồn gốc các sản phẩm thủy sản đang trở thành một cơ chế bảo đảm phổ biến trong ngành thủy sản và người mua ngày càng yêu cầu nhiều hơn.
Để xuất khẩu sang thị trường Bắc Âu nói riêng và châu Âu nói chung đạt hiệu quả cao, bà Thúy khuyến nghị doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định bắt buộc của thị trường cũng như đáp ứng các nhu cầu bổ sung.
Cùng đó, doanh nghiệp phải dán nhãn với các thông tin chính xác và xây dựng thương hiệu, kể chuyện về sản phẩm đi kèm với nghiên cứu phát triển sản phẩm theo xu hướng tiêu dùng.
