Chiều 27/6, Bộ Y tế đã có buổi cung cấp thông tin y tế năm 2022 cho báo chí, trong đó nhấn mạnh nguy cơ bùng phát dịch trước sự lưu hành của biến thể phụ BA.5 và tình hình tiêm vaccine tại Việt Nam.
52,8% số ca tử vong liên quan Covid-19 chưa tiêm vaccine
TS Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Quản lý khám, chữa bệnh, trong số 32.212 trường hợp tử vong do Covid-19 tại Việt Nam, có tới 52,8% số ca tử vong là chưa tiêm vaccine phòng Covid-19; 29,8% đã tiêm 1 mũi hoặc 2 mũi vaccine và chỉ có 7,3% đã tiêm 3 mũi.
“Số liệu này một lần nữa khẳng định tính cần thiết phải thực hiện tiêm mũi nhắc lại lần 1 (mũi 3) cho những người đã hoàn thành 2 mũi tiêm cơ bản”, ông Dương nói.
Đồng thời, các nghiên cứu trên thế giới, trong đó có nghiên cứu của Việt Nam cũng chỉ ra kháng thể kháng SARS-CoV-2 sau tiêm mũi 3 sẽ suy giảm đáng kể khoảng 15 tuần sau khi tiêm, đặc biệt là kháng thể kháng biến chủng Omicron.
Tại Việt Nam, chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng Covid-19 được triển khai rộng khắp hơn 1 năm qua với hơn 228 triệu mũi tiêm đã được tiêm chủng. Công tác bảo đảm an toàn tiêm chủng luôn được ưu tiên tại tất cả các cơ sở y tế, góp phần hiệu quả trong công tác phòng, chống dịch, giúp giảm rõ rệt ca mắc bệnh, nhập viện, nặng và tử vong.
Trong thời gian qua, ngành y tế các cấp đang nỗ lực, cố gắng hoàn thành mục tiêu triển khai tiêm nhắc lần 1 (mũi 3) đồng thời với triển khai tiêm nhắc lần 2 (mũi 4) từ tháng 5/2022 theo chỉ đạo của Chính phủ. Tại các điểm tiêm chủng luôn bảo đảm tính sẵn có của vaccine Covid-19. Ngành y tế tại các địa phương đã nỗ lực đưa vaccine đến gần với người dân. Nhiều địa phương triển khai tiêm 24/7 như Thái Nguyên.
Về tiêm vaccine cho trẻ từ 12 đến 17 tuổi, hiện nay các địa phương đang xây dựng kế hoạch và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để sớm triển khai tiêm chủng mũi 3 (mũi nhắc lại) vaccine Covid-19 cho đối tượng này. Một số địa phương đã bắt đầu triển khai kế hoạch tiêm trong tuần vừa qua, toàn quốc có hơn 160 nghìn trẻ trong độ tuổi này được tiêm mũi 3 an toàn.
Tính đến ngày 23/6/2022, cả nước có hơn 5,4 triệu trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi (48,1%) được tiêm ít nhất 1 liều vaccine phòng Covid-19 và hơn 1,4 triệu trẻ đã hoàn thành 2 mũi tiêm an toàn.
Đến nay, số người đã tiêm nhắc lần 2 (mũi 4) trên toàn quốc là hơn 2,8 triệu người, bảo đảm an toàn tiêm chủng.
Tuy nhiên, Bộ Y tế nhấn mạnh, với tình hình dịch Covid-19 hiện nay ở Việt Nam và việc triển khai tiêm mũi 3 mới đạt tỷ lệ trên 65% ở người từ 18 tuổi trở lên, đây là thời điểm phù hợp và cần thiết để tiêm nhắc mũi thứ 4.
Đã xuất hiện tình trạng lơ là, chủ quan không tiêm nhắc lại
Trước tình hình số ca nhiễm giảm mạnh, tỷ lệ tử vong giảm thấp, cuộc sống quay trở lại bình thường, nhiều người đã xuất hiện tâm lý chủ quan, từ chối không đi tiêm vaccine tại nhiều địa phương. Nhiều người dân đã mắc Covid-19 không đồng ý tiêm các mũi vaccine tiếp theo do nghĩ đã được miễn dịch bảo vệ, cho rằng liều bổ sung, liều nhắc lại là không cần thiết.
Cả nước hiện có hơn 15 triệu người (khoảng 22,3%) đã tiêm mũi bổ sung vaccine phòng Covid-19, nhiều người trong số này không muốn tiêm mũi nhắc tiếp theo. Trong khi đó, theo hướng dẫn của Bộ Y tế, liều tiêm bổ sung thuộc liều tiêm cơ bản và không phải là liều tiêm nhắc.
Theo PGS,TS Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết, đối với biến chủng Omicron, hiệu quả bảo vệ của vaccine giảm rất nhanh do nồng độ kháng thể cần thiết để trung hòa virus ở mức cao hơn so các biến chủng virus SARS-CoV-2 trước đây. Do vậy những người đã tiêm mũi cơ bản nếu không tiêm mũi nhắc vẫn có nguy cơ mắc bệnh.
Một số nghiên cứu gần đây cho thấy, người tái nhiễm vẫn có nguy cơ mắc bệnh mức độ nghiêm trọng và phải điều trị hồi sức tích cực.
Bên cạnh đó, hội chứng hậu Covid-19 - một trong những hội chứng có biểu hiện triệu chứng đa dạng, phức tạp nhất và vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu trên thế giới. Theo thông báo trong tháng 6/2022 của WHO khu vực Tây Thái Bình Dương, khoảng 60% trường hợp mắc bệnh bị hậu Covid-19 và 30% phải nhập viện điều trị hậu Covid-19.
Do đó, việc tiêm mũi nhắc vaccine Covid-19 sẽ làm gia tăng nồng độ kháng thể bảo vệ, qua đó giúp cho cơ thể được bảo vệ trước nguy cơ mắc Covid-19, giảm tỷ lệ nhập viện, giảm số ca tiến triển bệnh nặng và ca tử vong do Covid-19.
“Theo kết quả của một số nghiên cứu gần đây, những người đã tiêm vaccine liều cơ bản và bị mắc Covid-19, miễn dịch bắt đầu giảm ở tuần 10-19 sau tiêm. Nếu những người này được tiêm nhắc vaccine phòng Covid-19 thì sẽ khôi phục khả năng miễn dịch, duy trì hiệu lực bảo vệ trước nguy cơ nhiễm virus SARS-CoV-2”, bà Hồng nói.
Kết quả nghiên cứu tại Pháp cho thấy, nếu được tiêm liều nhắc, những người này được bảo vệ khỏi tái nhiễm virus lên đến 81%. Kết quả nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy, những người từng mắc Covid-19 nếu chỉ tiêm 2 liều thì hiệu quả phòng nhập viện do tái nhiễm là 34,6%, nhưng nếu được tiêm liều nhắc thì hiệu quả này lên đến 67,6%.
Việc tiêm các mũi nhắc lại (mũi 3, mũi 4) vaccine phòng Covid-19 là cần thiết nhằm bảo vệ người đi tiêm không bị mắc bệnh, đặc biệt là tránh nguy cơ bị bệnh nặng và tử vong do Covid-19 trong điều kiện xuất hiện các biến chủng mới.
Bộ Y tế đã có hướng dẫn 3309/BYT-DP ngày 23/6/2022 về việc tiêm nhắc mũi 3, mũi 4 cho người từ 18 tuổi trở lên và cho trẻ từ 12-17 tuổi (tiêm nhắc mũi 3).
Theo GS,TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Y tế dự phòng, virus SARS-CoV-2 luôn biến hóa khôn lường và hiệu quả vaccine giảm dần theo thời gian.
"Bình thường dại dịch đi theo xu hướng tăng dần miễn dịch nếu có của vaccine và miễn dịch do nhiễm bệnh, sẽ giảm dần theo xu thế của dịch và cuối cùng hoặc là biến mất hoặc thành bệnh lưu hành. Nhưng SARS-CoV-2 biến hóa khôn lường. Qua 5 đợt dịch tại Việt Nam, thậm chí trong giai đoạn lưu hành biến thể Omicron đã ghi nhận 5 biến thể phụ cho thấy, những biến đổi này gần như cơ bản không lường được", ông Lân nói.
Chuyên gia này nhấn mạnh, hiện nay chưa biết được kháng thể nào có thể bảo vệ được trước Covid-19 vì việc đánh giá miễn dịch tế bào không đơn giản. Nhưng những so sánh cho thấy, người đã tiêm vaccine, đã mắc thì kháng thể tăng rất cao, kháng thể bảo vệ lâu hơn với người chưa tiêm.
Khi chưa khống chế hoàn toàn được dịch Covid-19 và vẫn còn nguy cơ xuất hiện các biến chủng mới của virus SARS-CoV2, liều tiêm nhắc lại thực sự cần thiết giúp duy trì khả năng bảo vệ trước nguy cơ mắc bệnh, chuyển bệnh nặng và tử vong do Covid-19.
Tới đây, có nhiều hướng dẫn của Bộ Y tế về việc tiêm mũi 4 cho nhóm người nguy cơ, tiêm nhắc lại cho các cháu 12-17 tuổi. Đại diện Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương khẳng định, hiện nay các viện sẽ sử dụng hiệu quả số vaccine đang dự trữ ở kho quốc gia, kho tại các khu vực. Nhưng quan trọng nhất là người dân phải đồng thuận đi tiêm nhắc lại, cho con em tiêm chủng để không tồn vaccine, buộc phải hủy vaccine.
Mặc dù số mắc và tử vong do Covid-19 trên toàn cầu có xu hướng giảm, tuy nhiên, ở một số khu vực, dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp, xuất hiện các biến chủng mới. Hiện nay, nhiều quốc gia đã dỡ bỏ một phần hoặc hoàn toàn các biện pháp phòng, chống dịch nên nguy cơ dịch quay trở lại là hoàn toàn có thể.
Trong tuần từ 23-29/5, so tuần trước đó: tổng số ca mắc mới tại khu vực châu Mỹ tăng 9%, khu vực Trung Đông tăng 1%; tổng số ca tử vong tại khu vực Tây Thái Bình Dương (trong đó có Việt Nam) tăng 18%, khu vực châu Phi tăng 15%, khu vực châu Mỹ tăng 13%. Những con số này có thể chưa phản ánh hết tình hình thực tế vì nhiều quốc gia đã giảm đáng kể việc yêu cầu xét nghiệm cũng như công tác báo cáo không còn được chú trọng như giai đoạn trước. Bên cạnh đó, số ca mắc Covid-19 ở trẻ em có xu hướng tăng lên tại một số quốc gia, trong đó có Hoa Kỳ.
