Các nhà khoa học vừa công bố bản đồ 3D chi tiết nhất từ trước đến nay, bao phủ 97% các tòa nhà trên Trái Đất.
Cơ sở dữ liệu khổng lồ này hứa hẹn sẽ hỗ trợ đắc lực cho công tác quy hoạch đô thị, theo dõi biến đổi khí hậu và đánh giá rủi ro thiên tai.
Dự án có tên gọi GlobalBuildingAtlas (Tập bản đồ Công trình Toàn cầu), kết hợp hình ảnh vệ tinh và công nghệ học máy để tạo ra mô hình 3D cho hầu hết mọi cấu trúc xây dựng trên hành tinh.
Được công bố trên tạp chí Earth System Science Data, bộ dữ liệu này chứa thông tin của 2,75 tỷ tòa nhà. Mỗi công trình được lập bản đồ chi tiết với diện tích mặt sàn và chiều cao, đạt độ phân giải không gian 3x3m.
Để thực hiện công trình này, nhóm nghiên cứu đã xử lý khoảng 800.000 hình ảnh vệ tinh được chụp vào năm 2019. Họ sử dụng công cụ học sâu để dự đoán chiều cao, thể tích và diện tích tòa nhà. Công cụ này trước đó đã được huấn luyện dựa trên dữ liệu tham chiếu từ công nghệ quét laser (LiDAR) của 168 thành phố, chủ yếu tại châu Âu, Bắc Mỹ và châu Đại Dương.
Dữ liệu từ bản đồ cho thấy châu Á chiếm gần một nửa số lượng tòa nhà trên thế giới, với khoảng 1,22 tỷ cấu trúc. Khu vực này cũng dẫn đầu về tổng thể tích xây dựng (1,27 nghìn tỷ mét khối), phản ánh tốc độ đô thị hóa nhanh chóng và mật độ dân cư dày đặc tại Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á.
Châu Phi đứng thứ hai về số lượng với 540 triệu tòa nhà, nhưng tổng thể tích chỉ đạt 117 tỷ mét khối, cho thấy sự phổ biến của các công trình nhỏ và thấp tầng.
Nghiên cứu cũng chỉ ra sự chênh lệch rõ rệt về điều kiện sống và cơ sở hạ tầng. Ví dụ, Phần Lan có thể tích xây dựng bình quân đầu người cao gấp 6 lần Hy Lạp. Trong khi đó, chỉ số này của Niger thấp hơn mức trung bình thế giới tới 27 lần. Những mô hình 3D này cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn so với các bản đồ 2D truyền thống vốn chỉ đo lường diện tích bề mặt.
Theo đồng tác giả Xiaoxiang Zhu từ Đại học Kỹ thuật Munich (Đức), bản đồ này mở ra khả năng mới trong việc đánh giá rủi ro thiên tai, mô hình hóa khí hậu và giúp giám sát các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc.
Dorina Pojani, nhà nghiên cứu quy hoạch đô thị tại Đại học Queensland (Australia), cho rằng bộ dữ liệu này cực kỳ giá trị vì nó cho phép theo dõi sự phát triển của đô thị theo thời gian thực thay vì dựa vào dữ liệu tĩnh.
Đáng chú ý, bà Pojani nhận định dữ liệu này còn mang lại cơ hội mới để nghiên cứu vấn đề tham nhũng trong xây dựng. Nó cho phép các nhà nghiên cứu "liên kết các tòa nhà hoặc dự án với các nhà phát triển, công ty hoặc các tác nhân chính trị cụ thể, và đặt câu hỏi liệu một số mạng lưới người nhất định có chiếm tỷ lệ không cân xứng trong các dự án giá trị cao hoặc có vị trí chiến lược hay không".
Liton Kamruzzaman, chuyên gia quy hoạch tại Đại học Monash (Australia), cũng đánh giá cao tiềm năng của dự án, đặc biệt đối với những khu vực trên thế giới hiện thiếu thông tin quy hoạch, giúp theo dõi quá trình đô thị hóa một cách minh bạch hơn.
