Bài 7: Đừng xem tàu vỏ thép là… “miếng bánh”! – 5% còn lại

“Tui chưa biết, họ đã biết rồi”

Là ngư dân có thâm niên đi biển, năm 2015, ông NVL. làm hồ sơ đăng ký vay tiền đóng mới tàu vỏ thép. Ông NVL. phân tích: “Đã là ngư dân thì ai cũng mơ được làm chủ một con tàu to, hiện đại. Nghị định 67/2014 của Chính phủ hướng dẫn ngân hàng cho mình vay tới 95% tổng giá trị con tàu. Lãi suất vay là 7%, nhà nước hỗ trợ đến 6%, 1% còn lại mình trả. Như vậy là quá dễ để có một con tàu. Mình còn sức làm nghề, trong nhà cũng có người theo nghề. Sau này mình nghỉ thì con làm, dại gì không đăng ký vay đóng tàu vỏ thép?”.

Hồ sơ của ông được cơ quan chức năng của tỉnh Bình Định thẩm định, duyệt ngay. Bởi ở địa phương, ông là người có tiềm lực, có kinh nghiệm đi biển, lại không có nợ xấu tại ngân hàng. Thời đại này, ông nói ẩn ý “việc gì cũng nhanh”: “Hồ sơ được duyệt, tui còn chưa biết nhưng mấy ông bán máy tàu biết rồi. Họ đến gặp tui chào bán máy mới, để đóng tàu vỏ thép. Tui ậm ừ, họ ra giá khuyến mãi 10%, sau lên 14% nhưng lúc đó tui không dám gật”.

Tương tự ông NVL., ông ĐCK. - cũng là một ngư dân được vay tiền đóng tàu vỏ thép ở Bình Định “bổ sung”: “Không biết ai chỉ cho mấy ông đóng tàu đến mời mình. Tui nghĩ đóng con tàu là chuyện lớn nên không dám hứa. Chỉ lẳng lặng đi tìm hiểu các nhà máy trong nam, ngoài bắc xem chỗ nào làm tốt thì chọn”.

Đi chọn nhà máy đóng tàu vừa ý rồi… để đó

Dù giàu trí tưởng tượng, ngư dân không lường được, con tàu hàng chục tỷ đồng lại xuống cấp nhanh như thế này.

Cũng như nhiều ngư dân trong vùng, khi được chính quyền địa phương thông báo đủ điều kiện vay vốn đóng tàu theo Nghị định 67/2014, hai ông L. và K. bắt đầu đi tìm đối tác đóng tàu. Ông L. muốn đóng tàu với một công ty ở Thái Bình, trong khi ông K. muốn đóng với một công ty ở phía nam. Tuy nhiên, trong quá trình làm hồ sơ vay vốn tại ngân hàng “bất ngờ” cả hai ông đều ký hợp đồng với công ty… lạ hoắc.

Ông L. giải thích: “Tui đi lại nhiều lần, nhưng ngân hàng thông báo hết thiếu giấy này lại đến giấy kia. Chạy hoài cũng ớn, cuối cùng, tôi làm hợp đồng đóng với Công ty Đại Nguyên Dương. Từ đó, thủ tục chạy nhanh hơn. Ngoài tui, còn có bốn người khác được cho vay tiền đóng tàu tại công ty này”.

Trong khi đó, mặc dù muốn đóng với công ty ở phía nam, nhưng về địa phương, sau một số trục trặc, suýt nữa ông K. ký hợp đồng đóng tàu với Công ty Đại Nguyên Dương. Nhưng may ông được ngân hàng cảnh báo, năng lực công ty không bảo đảm. Cụ thể là Đại Nguyên Dương đóng tàu cho nhóm ông L. bị trễ tiến độ hợp đồng.
Ông K. kể: “Lúc mình đang phân vân thì họ (Công ty TNHH MTV Nam Triệu) được giới thiệu đến. Gặp bà con, họ nói họ là công ty của Bộ Công an, từng đóng cả tàu chiến nên nghe xuôi tai. Giữa các công ty mình chưa có thông tin thì công ty của Bộ Công an nghe rất có trọng lượng nên tui gật đầu. Ai ngờ công ty này cũng giống công ty kia, tàu đóng xong chưa kịp đi làm trả nợ thì đã bị hư hỏng liên tục”.

Thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định, hai công ty Đại Nguyên Dương và TNHH MTV Nam Triệu đến nay đã đóng cho ngư dân Bình Định 25 chiếc tàu vỏ thép theo Nghị định 67/2014. Tuy nhiên, đã có 18 tàu trong số đó thường xuyên bị hư hỏng ở các mức độ khác nhau. Đại Nguyên Dương đóng năm chiếc thì hỏng cả năm. 13/20 chiếc còn lại của Nam Triệu thì máy chính của tàu đều gặp vấn đề nặng.

Trước thực trạng xuống cấp của những con tàu, từ ngày 6-6, UBND tỉnh Bình Định đã ra quyết định thành lập đoàn thẩm định chất lượng của 18 con tàu vỏ thép bị hư hỏng. Bước đầu đoàn xác định, máy chính của tàu do Công ty TNHH MTV Nam Triệu đóng không đúng với loại đã ký trong hợp đồng. Vỏ tàu và nhiều trang thiết bị hàng hải trang bị trên số tàu Công ty Đại Nguyên Dương đóng không đúng với hồ sơ kỹ thuật, hợp đồng đã ký… Tại Hội nghị chuyên về đóng mới, nâng cấp tàu cá theo Nghị định 67/2014 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức tại Bình Định, Thứ trưởng Vũ Văn Tám đã công khai bày tỏ sự nghi ngờ ngân hàng và cơ sở đóng tàu “đi đêm” với nhau, khi tất cả sự cố đều tập trung ở những đầu mối nhất định.

“Tui không đưa về nhà đồng nào”

Đến ngày 15-6, Công ty Đại Nguyên Dương vẫn án binh bất động trước đề nghị thay thế toàn bộ vỏ thép, trang thiết bị hàng hải theo đúng hợp đồng cho ngư dân.

Trở về từ hội nghị tìm cách khắc phục “lỗ hổng” của Nghị định 67/2014, tôi tìm gặp các chủ tàu có tàu hư hỏng đang neo ở cảng Đề Gi. Nghe kể lại các ý kiến đóng góp để có những con tàu vỏ thép 67 có chất lượng hơn, ông NVL. thở dài: Người ta không nói gì đến khoản đối ứng 5% của ngư dân đúng không?

Nói rồi ông đứng dậy, đưa tay đóng cánh cửa sắt cuối buồng lái rồi cười, cười rất “đắng”: Ngư dân mình phần lớn không đủ khả năng để có khoản tiền đối ứng. Chú nghĩ xem. Nếu nhà máy hứa đóng giúp ngư dân 5% đối ứng thì họ có bắt tay với nhà máy không? – có quá đi chứ. Này nhé. Nếu thế chấp “sổ đỏ” ở Ngân hàng để lấy tiền đối ứng đóng tàu, ngư dân phải trả lãi suất 7%/năm. Trong khi đó, nếu nhà máy ứng trước, “đóng giúp” thì khoản vay đó, ngư dân chỉ trả lãi suất 1% vì đã vay ké vào con tàu. Khoản này cuối cùng ngư dân cũng trả, nhưng lãi suất thấp hơn.

Thấy tôi tỏ ra chưa hiểu, ông trở nên rành mạch. Khi mời chào đóng tàu, họ hứa sẽ đóng giúp chú khoản đối ứng 5%. Chú đồng ý. Họ đưa chú đến ngân hàng. Tại đây họ đưa 500 triệu đồng để đóng đối ứng. Chú nhận tiền, ký chuyển vào ngân hàng, xong họ giữ giấy. Trong quá trình đóng tàu, họ chi cho chú 2 đến 3 tỷ để làm lưới, mua sắm trang bị có trong hợp đồng. Khoản này chú “cấu” ra một ít để đóng thêm cho đủ số đối ứng 5% của tổng dự toán. Đó là chưa kể, sau khi ký hợp đồng, họ đặt vào tay chú 150 triệu đồng làm chi phí đi lại giám sát quá trình đóng tàu thì chú có đồng ý không? Đồng ý quá đi chứ, đúng không?

Thấy ông nói say sưa, rành mạch, tôi buột miệng: Đó có phải là chuyện giữa ông và công ty đóng tàu? – Ông nghe, không cười, không gật, không phủ nhận cũng không gạt đi. Ông nói chậm, từng tiếng một, nhưng rất rõ: “Trong tay tui giờ chỉ còn con tàu gỉ chưa đầy một tuổi, và món nợ gần 16 tỷ đồng ở ngân hàng. Nhưng tui không đưa về nhà đồng nào. Tất cả đều ở đây, trên con tàu gỉ này. Ai sai, người đó chịu. Tui nói vậy, đúng không chú?”.

* Bài 1: Tàu vừa đóng xong đã hỏng

* Bài 2: Rút ruột tàu cá vỏ thép, sao mà dễ!

* Bài 3: Cần sớm rà soát việc thực hiện Nghị định 67/CP

* Bài 4: Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định: Làm rõ trách nhiệm, bảo đảm quyền lợi của ngư dân

* Bài 5: Ngư dân cũng cần chủ động giám sát chất lượng đóng tàu

* Thủ tướng chỉ đạo kiểm tra việc đóng tàu theo Nghị định 67

* Hôm nay, Bình Định bắt đầu thẩm định lại chất lượng tàu cá vỏ thép

* Yêu cầu thay mới máy và vỏ tàu theo đúng hợp đồng cho ngư dân Bình Định

* Bài 6: Bất ngờ xin… được làm đúng!