Bắc Trung Bộ thích ứng biến đổi khí hậu

Đồng thời phát huy vai trò lực lượng xung kích cơ sở là hết sức cần thiết cùng với vai trò, hiểu biết và kinh nghiệm về thiên tai của người đứng đầu có ý nghĩa quyết định trong giảm thiểu thiệt hại.

Vững tuyến xã

Theo chia sẻ của Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Nghệ An Nguyễn Trường Thành, kể từ khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự cấp xã đã thể hiện rõ vai trò chủ động, sát dân, nhanh chóng xử lý tình huống khẩn cấp mà không cần chờ chỉ đạo từ cấp trên.

Trong các đợt mưa lũ vừa qua, chính quyền địa phương hai cấp đã phát huy hiệu quả rất rõ, đặc biệt ở những xã vùng cao như Mỹ Lý, Nhôn Mai, Keng Đu, Hữu Khuông… Khi đường giao thông bị chia cắt, cầu tràn, cầu treo bị cuốn trôi, việc tiếp cận từ bên ngoài vô cùng khó khăn thì chính quyền và nhân dân cơ sở đã chủ động xử lý tình huống, không bị rơi vào thế bị động. Dù bị cô lập, tuyến trên khó tiếp cận, các xã vùng cao vẫn duy trì được đời sống cơ bản của dân, không để xảy ra tình trạng thiếu đói hay mất kiểm soát trước khi có sự hỗ trợ từ cấp tỉnh, cấp Trung ương.

Trước chuyển biến mau lẹ, khó lường của tình hình mưa lũ khi nước sông Lam dâng cao, ngay trong đêm 22/7, Bí thư Đảng ủy xã Tương Dương (Nghệ An) Lê Văn Lương triệu tập cuộc họp khẩn và quyết định huy động lực lượng triển khai ngay phương án di dời hơn 2.200 hộ dân khỏi vùng nguy hiểm chỉ trong vài giờ. Các cán bộ xã đã “trắng đêm” vượt lũ đến từng bản vận động, hỗ trợ sơ tán, kể cả cưỡng chế những hộ chủ quan, không chịu rời đi.

Cũng trong đêm đó, chính quyền xã Mỹ Lý luôn cập nhật, theo dõi sát diễn biến thời tiết, sớm triển khai “4 tại chỗ”, trong đó đã sơ tán toàn bộ người dân bản Xiềng Tắm đến nơi an toàn. Sau đó, lũ quét xảy ra tại bản Xiềng Tắm, san bằng một góc bản trong vài giờ. Không có thiệt hại về người, nhưng lũ quét cuốn trôi cầu treo Yên Hòa, 220 ngôi nhà ở, 216 nhà dân bị ảnh hưởng do sạt lở, ngập nước; Quốc lộ 16 qua Mỹ Lý đứt gãy nhiều đoạn...

Bí thư Đảng ủy xã Lượng Minh Nguyễn Văn Thắng cho rằng, trận lũ do hoàn lưu bão số 3 gây ra được đánh giá là khắc nghiệt và dị thường nhất từ trước đến nay; lưu lượng nước từ thượng nguồn đổ về hồ thủy điện Bản Vẽ lên tới 12.800 m³/ giây, gấp hơn ba lần đỉnh lũ năm 2018. Ngay sau khi nắm được tình hình mưa lũ, chính quyền địa phương đã triển khai biện pháp ứng phó kịp thời theo phân cấp, thẩm quyền, nhiệm vụ được giao.

Cách làm này rút ngắn thời gian xử lý tình huống, sát thực tế hơn và hiệu quả hơn trong bảo vệ người dân. Tọa lạc dưới chân thủy điện Bản Vẽ, từng bị lũ tàn phá nặng nề trong năm 2018, song đợt mưa lũ năm nay xã Lượng Minh đã hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về tài sản, bảo vệ tuyệt đối an toàn tính mạng nhân dân.

Không chỉ dừng lại ở công tác ứng phó, chính quyền cấp xã tiếp tục thể hiện vai trò “gần dân, vì dân” trong giai đoạn khắc phục hậu quả. Ghi nhận các xã đã sâu sát, trách nhiệm, bám sát người dân, chủ động, không ỷ lại vào cấp trên, đồng chí Lê Hồng Vinh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An khẳng định, mô hình chính quyền địa phương hai cấp không chỉ là bước cải cách hành chính mà còn là giải pháp thiết thực, hiệu quả trong bảo vệ người dân trước thiên tai, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt.

Hệ thống chỉ huy, thông tin, báo cáo được rút ngắn tầng nấc, giúp chỉ đạo của tỉnh đến cơ sở nhanh, kịp thời và sát tình hình thực tế hơn. Thực tế tại các tỉnh Bắc Trung Bộ cho thấy, khi được phân quyền rõ ràng, chính quyền cấp xã không chỉ phát huy tối đa năng lực điều hành, mà còn trở thành “lá chắn” vững chắc, giúp người dân kịp thời ứng phó và sớm vượt qua thiên tai.

Vào cuộc đồng bộ

Đồng chí Trần Quỳnh Thao, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đan Hải (Hà Tĩnh) cho biết, trước ngày hai cơn bão số 6 và số 10 đổ bộ vào đất liền, trên địa bàn xuất hiện mưa to, sóng biển lớn đánh mạnh vào các tuyến đê biển, nguy cơ thủy triều xâm nhập vào đất liền có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Trong khi chính quyền địa phương đang kích hoạt mọi nguồn lực tổ chức di dời và bảo vệ nhân dân thì tuyến đê Hội Thống bị triều cường, sóng lớn gây sụt chân.

Trước nguy cơ vỡ đê, các lực lượng vũ trang đã kịp thời huy động nhân lực, vật lực gia cố. Mặc dù địa phương nằm trong vùng tâm bão và phải gánh chịu nhiều thiệt hại về tài sản, sản xuất, cơ sở hạ tầng, song nhờ sự vào cuộc, hỗ trợ của cả hệ thống chính trị, các lực lượng cho nên tất cả người dân đều được bảo đảm an toàn tuyệt đối về tính mạng và sức khỏe.

Theo Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Hà Tĩnh Trần Đức Thịnh, trong quá trình ứng phó với thiên tai, tỉnh đã chỉ đạo các ngành chuyên môn chủ động tham mưu, triển khai kịp thời các giải pháp theo chuyên ngành, kỹ thuật bảo đảm an toàn, phần nào giảm thiểu được thiệt hại do mưa bão gây ra. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã có các văn bản và cử cán bộ chuyên môn trực tiếp hướng dẫn về điều tiết hồ chứa, bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều, về neo đậu tàu thuyền, thu hoạch rau màu, cây ăn quả, nuôi trồng thủy sản trước và sau bão…

Tại Thanh Hóa, rút kinh nghiệm từ tình trạng sạt lở nặng, từng chia cắt các địa phương vùng cao biên giới dài ngày vào mùa mưa lũ năm 2018, giai đoạn này Sở Xây dựng chỉ đạo, bố trí gần 240 máy, phương tiện cơ giới cùng 600 nhân lực các đơn vị bảo trì đường bộ ứng trực trên các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ; kịp thời xử lý bước đầu các điểm sạt lở gây ách tắc giao thông, trực gác, điều hướng giao thông tránh các điểm hư hỏng nặng hạ tầng đường bộ, điểm ngập nước, bảo đảm huyết mạch giao thông thông suốt, đáp ứng yêu cầu phòng, chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn, phát triển kinh tế, ổn định xã hội.

Kiểm tra, chỉ huy, điều hành ứng phó với mưa bão, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà biểu dương tỉnh đã chủ động, linh hoạt, kịp thời tổ chức “ém quân”, cơ động lực lượng, phương tiện đến các vùng có nguy cơ xảy ra sự cố trước, không để bị động và gợi mở các địa phương tiếp thu kinh nghiệm phòng, chống thiên tai ở Thanh Hóa.

Theo Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa Nguyễn Văn Chính, với mục tiêu chuyển từ thế bị động ứng phó sang chủ động phòng ngừa, hướng tới việc xây dựng xã hội an toàn trước thiên tai, vì sự phát triển bền vững, tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương rà soát, cập nhật, bổ sung và công bố rộng rãi phương án phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn.

Các cấp, ngành đã hoàn thành việc chuẩn bị lực lượng, vật tư, phương tiện, hậu cần với mức cao nhất theo phương châm “4 tại chỗ” để sẵn sàng triển khai ứng phó. Đội xung kích phòng, chống thiên tai được thành lập, củng cố, kiện toàn tại 166 xã, phường với 50.000 người tham gia; phối hợp các lực lượng vũ trang tham gia ứng phó, phòng, chống thiên tai có hiệu quả.

(Còn nữa)

(★) Xem Trang Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ, Báo Nhân Dân, từ số ra ngày 4/11/2025.