Ai quản chất lượng "hàng xách tay"?

"Vàng thau" lẫn lộn

Chị Lê Tuyền, một nhân viên của Ngân hàng VPBank cho biết: Lý do đầu tiên tôi chọn hàng xách tay do giá cả rất "dễ chịu". Thí dụ, một hộp kem nền BB Cushion của hãng Laneige được bán trong cửa hàng chính hãng tại Parkson có giá 930 nghìn đồng, trong khi hàng xách tay cùng loại chỉ 710 nghìn đồng, lại được giao hàng miễn phí tận nơi. Còn chị Nguyễn Anh Tú, một cán bộ Sở Kế hoạch và Ðầu tư Hà Nội, do không yên tâm với chất lượng sữa trẻ em trong nước, cho nên chị chỉ mua sữa của hãng Meiji xách tay từ Nhật Bản về cho các con dùng, dù giá cả có cao hơn sữa cùng hãng bán trong nước rất nhiều, nhưng chất lượng thì tin tưởng tuyệt đối.

Có thể thấy, do tâm lý sính hàng ngoại nhập của NTD đã giải thích lý do tại sao các cửa hàng bán đồ xách tay đang mọc lên như "nấm sau mưa". Tại Hà Nội, những "tín đồ" của hàng ngoại vẫn thường rỉ tai nhau về "thiên đường" hàng xách tay "xịn" giá rẻ trên phố Nguyễn Sơn (Long Biên, Hà Nội). Vốn là nơi có trụ sở của nhiều cơ quan hàng không, trong đó có trung tâm đoàn tiếp viên, phố Nguyễn Sơn được biết đến là bãi tập kết hàng xách tay "xịn" của dân tiếp viên hàng không với giá rẻ chỉ bằng hai phần ba so với hàng nhập khẩu chính hãng. Vì thế, trên con phố dài chỉ vài trăm mét này, có đến hàng chục cửa hiệu treo biển "Hàng xách tay" mọc san sát, len lỏi cả vào những ngõ nhỏ. Tuy nhiên, đặc điểm của các mặt hàng xách tay thường mỗi nơi một giá, thậm chí chênh lệch khá nhiều so với giá thị trường. Khảo sát trên cùng phố Nguyễn Sơn, một lọ kem chống nắng của Ðức có cửa hàng bán 180 nghìn đồng/lọ nhưng sang tới cửa hàng bên cạnh lại "hét giá" lên tới 230 nghìn đồng.

Các sản phẩm xách tay được NTD ưa chuộng thường là mỹ phẩm, sữa trẻ em và thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, thời gian vừa qua, chỉ tính riêng tại TP Hà Nội, các lực lượng chức năng đã bắt giữ hàng chục tấn hàng giả nhãn hiệu, không rõ nguồn gốc xuất xứ của các loại thực phẩm chức năng là sữa ong chúa, nhau thai cừu, collagen,...; hóa mỹ phẩm gồm kem trắng da, dầu gội đầu, dầu ủ tóc của các hãng nổi tiếng như L'oreal, Ylas, Garden, Oasis,... được tuồn từ Lạng Sơn về thị trường Hà Nội tiêu thụ. Nếu những chuyến hàng này trót lọt, không loại trừ trường hợp một bộ phận không nhỏ NTD sẽ phải sử dụng những sản phẩm bị làm giả dưới mác "hàng xách tay", chưa kể đến những tác hại không nhỏ tới sức khỏe người sử dụng nếu các sản phẩm trên có chứa các chất độc hại.

Trách nhiệm thuộc về ai?

Ði sâu vào tìm hiểu nguồn gốc của những mặt hàng trên, chúng tôi được anh Tiến Hà, một người chuyên "đánh" hàng xách tay đổ buôn cho các cửa hàng trên địa bàn TP Hà Nội bật mí: Tuy là hàng xách tay, nhưng cũng có nhiều kiểu lắm. Những thứ nhỏ, nhẹ, có giá trị phần lớn do các tiếp viên hàng không đóng gói theo dạng hành lý cá nhân mang từ nước ngoài về, thí dụ như mỹ phẩm, quần áo, túi xách, đồng hồ,... Còn các mặt hàng cân nặng hơn như khóa cửa, bếp từ hay xe đạp,... thậm chí giường, tủ đều phải được đóng kiện, "ship" (vận chuyển) qua đường hàng không, khi về Việt Nam sẽ có người nhận mang đi tiêu thụ.

Cũng theo anh Tiến Hà, hiện nay, hàng xách tay "xịn" chỉ có thể đáp ứng được từ 20 đến 30% lượng hàng hiện có trên thị trường, còn lại tới 70-80% hàng xách tay cũng chỉ là thứ "hàng trôi nổi", do lợi nhuận cao cho nên nhiều chủ cửa hàng trộn lẫn các loại hàng trôi nổi hàng giả, hàng nhái với tem mác y hệt để bán,...

Chị Thu Trang, sống ở phố Nguyễn Khoái (Hà Nội) là một "tín đồ" chuyên săn hàng xách tay cho biết, không phải hàng xách tay nào cũng có nguồn gốc từ Mỹ, Pháp, Xin-ga-po, Thái-lan,... mà có khá nhiều hàng nhái. Chị đã từng bỏ ra hơn 10 triệu đồng để mua chiếc túi hiệu Burberry, rẻ hơn giá ở đại lý chính hãng 50%, nhưng khi đi du lịch nước ngoài, đã bị hải quan thu lại chiếc túi để kiểm tra và phát hiện đó là hàng nhái cao cấp. Chị chỉ còn biết ngậm ngùi tiếc nuối vì đã mua phải hàng giả.

Có thể thấy, nếu không sành sỏi trong việc nhận biết thật giả, NTD rất dễ bị "sập bẫy" hàng xách tay "rởm" do các chủ cửa hàng phù phép để thành hàng "xịn". Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) Ðỗ Thanh Lam khẳng định, với những cơ sở kinh doanh hàng xách tay cố tình bán hàng giả nhãn mác, bao bì, xuất xứ hàng hóa của các thương hiệu nổi tiếng nước ngoài để trà trộn vào hàng thật đánh lừa NTD, gây bất ổn thị trường.

Trong quá trình kiểm tra, nếu không xuất trình được hóa đơn chứng từ chứng minh được nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa thì bị xử lý theo quy định như hàng giả, hàng nhập lậu. Bên cạnh đó, NTD cũng cần xem sản phẩm xách tay như bất cứ sản phẩm tiêu dùng khác, việc đòi hỏi đơn vị kinh doanh cung cấp đầy đủ các thông tin của sản phẩm là điều cần thiết. Không nên vì "thương hiệu" xách tay mà tin tưởng tuyệt đối. Ngoài ra, do nhiều nguyên nhân dẫn tới công tác đấu tranh chống sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái thương hiệu vẫn còn kém hiệu quả. Sự phối hợp trong kiểm tra, kiểm soát giữa các lực lượng chức năng chưa đồng bộ, còn bị động trong việc phát hiện xử lý, chỉ khi nào có tố cáo, có chứng cứ rõ ràng mới tiến hành thực hiện.

Thị trường hàng xách tay hiện nay ngày càng trở nên bát nháo, giá bán mỗi nơi một khác, chất lượng nguồn hàng chưa được kiểm chứng khiến NTD rất khó phân biệt. Vì vậy, cơ quan chức năng, nhất là lực lượng hải quan, công an, quản lý thị trường,... cần có các biện pháp hữu hiệu nhằm siết chặt quản lý ngay từ cửa khẩu, sân bay quốc tế với những mặt hàng gắn mác "xách tay" trên thị trường như hiện nay, nhất là đối với những sản phẩm liên quan sức khỏe NTD như sữa bột trẻ em, thực phẩm chức năng,...

Ðối với những hàng "xách tay" qua hải quan rồi, có thể lưu thông trên thị trường, nhưng riêng với những mặt hàng như dược phẩm, mỹ phẩm,... cần phải kiểm tra chất lượng. Do vậy, các cơ quan chức năng phải kiểm soát xem những mặt hàng đó đã có giấy chứng nhận sản phẩm chưa và được phép lưu thông trên thị trường không. Rõ ràng, để theo kịp xu thế, cần có những quy định cụ thể và kiểm soát chặt chẽ hơn với hàng "xách tay".

NGUYỄN MẠNH HÙNG

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký

Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam