Chuyển đổi số trong giáo dục, đặc biệt là số hóa và ứng dụng để thích nghi với mọi hoàn cảnh là điều tất yếu trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo. Đà Nẵng hiện có hơn 180 cơ sở giáo dục, khoảng chừng 280 nghìn học sinh, sinh viên, toàn bộ giáo viên, giảng viên đại học được gắn mã định danh và được cập nhật trên hệ thống cơ sở dữ liệu ngành; các cơ sở giáo dục đã áp dụng giảng dạy trực tuyến kịp thời, không bị gián đoạn trong suốt thời gian diễn ra dịch Covid-19.
Phần lớn các trường (nhất là đại học) đều có hệ thống quản lý học tập trực tuyến LMS (Learning Management System), ứng dụng MS Teams, Office 365 của hãng Microsoft hay Zoom. Sở Giáo dục và Đào tạo Đà Nẵng phối hợp Đài Phát thanh-Truyền hình Đà Nẵng thực hiện nhiều chương trình dạy học, ôn tập trên ti-vi như “Ôn tập lớp 9 trên truyền hình”, “Ôn tập lớp 12 trên truyền hình”,…
Khi sách giáo khoa được “số hóa”
Bài giảng điện tử Virus, môn Khoa học tự nhiên lớp 6 của cô giáo Tôn Lê Phương Dung, Trường THCS Hoàng Sa (quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng) đã vượt qua gần 43.000 sản phẩm khác, đoạt một trong 12 giải nhất ở Cuộc thi thiết kế bài giảng điện tử E-Learning cấp quốc gia năm học 2021-2022 do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động. Ưu điểm của bài giảng điện tử Virus là dễ hình dung, dễ nhớ, kiến thức gần gũi, cô đọng nhờ các hình ảnh minh họa sống động, dễ hiểu.
Chuyển đổi số trong giáo dục, đặc biệt là số hóa và ứng dụng để thích nghi với mọi hoàn cảnh là điều tất yếu trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo.
Chia sẻ về thành quả nêu trên, cô Dung cho biết: Trước khi dựng bài giảng điện tử cho bài Virus, cô tranh thủ sau những giờ dạy trực tuyến, tìm hiểu thêm về cách thiết kế, xây dựng bài giảng, từ các phần mềm ứng dụng cho đến cách tổ chức nội dung, các bài tập đi kèm làm sao cho sinh động nhất. Đây là bài học thuộc bộ sách giáo khoa lớp 6 của chương trình Giáo dục phổ thông 2018, mục tiêu bài học cũng có một số điểm khác biệt so với chương trình cũ. Vì vậy, tư liệu tham khảo không có nhiều.
“Từ mục tiêu, kế hoạch bài giảng, tôi tự xây dựng đề cương cho bài giảng E-learning của mình theo tiêu chí bảo đảm đúng, đủ kiến thức, vừa tinh gọn, dễ hiểu, sinh động trong cách thể hiện, trình bày. Điểm nhấn trong các phần là hệ thống các câu hỏi mở để học sinh có thể trình bày suy nghĩ, cảm nhận của mình về các nội dung bài học. Rất vui vì cùng với những bài giảng điện tử khác, bài giảng Virus của tôi đã được cập nhật trên hệ thống, trở thành bài giảng để các thầy, cô giáo trên cả nước có thể sử dụng, tham khảo khi giảng dạy”, cô Dung chia sẻ.
Các trường trung học cơ sở tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng hiện đã xây dựng kho học liệu số trên website. Dù dạy trực tiếp hay trực tuyến thì giáo viên đều phải chuyển bài giảng thành video và tải lên kho học liệu sau mỗi tiết dạy hoặc chậm nhất là vào cuối tuần. Vì vậy, học sinh có cơ hội được học mỗi bài ít nhất là 2 lần, dù học trực tiếp hay trực tuyến. Tuy nhiên, phần lớn các trường đều đang sử dụng những phần mềm miễn phí cho nên có một số hạn chế về dung lượng và chỉ sử dụng được trong nội bộ trường, giữa các trường trong cùng bậc học không dùng chung được nếu không có cùng phần mềm.
Cô giáo Phạm Thị Ái Vân, dạy môn Địa lý, Trường THPT Trần Phú (Đà Nẵng) cho rằng, chuyển đổi số đòi hỏi giáo viên phải đáp ứng yêu cầu về chuyên môn sâu, kỹ năng công nghệ, tìm tòi ứng dụng, sáng tạo trong dạy học. Nhiều năm liền xây dựng những tiết học, chuyên đề có ứng dụng công nghệ để làm mới những bài giảng của mình như Plicker, Classpoint, Canva, QR code, video tương tác… Ngoài ý tưởng sáng tạo thì giáo viên còn phải hướng dẫn được cho học sinh cộng tác trực tuyến với nhau để hoàn thành các dự án học tập.
Đẩy mạnh xây dựng hệ sinh thái giáo dục số
GS, TS Trần Văn Nam, nguyên Giám đốc Đại học Đà Nẵng, nhận định: Kết hợp nguồn lực công-tư trong chuyển đổi số là yếu tố then chốt. Vì vậy, cần thúc đẩy một số nền tảng cơ bản quan trọng phục vụ giáo dục như: Hạ tầng kết nối (5G, mạng lưới viễn thông,...) và hành lang pháp lý về An toàn thông tin; chính sách về giáo dục hướng đến đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao năng lực số. Quan trọng hơn cả là cần tạo điều kiện phát triển hệ sinh thái các công ty đầu tư về công nghệ giáo dục (EdTech).
Sự tập trung vào việc sử dụng công nghệ trong giáo dục như AI, ML, Blockchain,… sẽ mang lại thành công lớn trong việc giải quyết những thiếu sót đang ảnh hưởng đến hệ thống giáo dục hiện nay ở Việt Nam. Chính vì thế cần khuyến khích các công ty khởi nghiệp EdTech để tạo ra các giải pháp sáng tạo không chỉ hỗ trợ cho tình trạng “bình thường mới” - học tập ở nhà thời kỳ hậu Covid mà còn thúc đẩy khả năng tiếp cận và cung cấp chất lượng giáo dục bình đẳng cho tất cả các đối tượng, không phân biệt giàu nghèo hay vị trí địa lý.
Kết hợp nguồn lực công-tư trong chuyển đổi số là yếu tố then chốt. Vì vậy, cần thúc đẩy một số nền tảng cơ bản quan trọng phục vụ giáo dục như: Hạ tầng kết nối (5G, mạng lưới viễn thông,...) và hành lang pháp lý về An toàn thông tin; chính sách về giáo dục hướng đến đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao năng lực số. Quan trọng hơn cả là cần tạo điều kiện phát triển hệ sinh thái các công ty đầu tư về công nghệ giáo dục (EdTech).
GS, TS Trần Văn Nam, nguyên Giám đốc Đại học Đà Nẵng
Theo Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Đà Nẵng, thời gian qua, ngành giáo dục tạo dựng cơ sở dữ liệu về giáo dục, triển khai hệ thống thông tin chính quyền điện tử và chữ ký số cho các đơn vị, trường học trên toàn thành phố để tổ chức, điều hành các hoạt động; cung cấp các dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3, 4; trang thông tin điện tử của ngành, các phần mềm hỗ trợ dạy học cơ bản, đặc biệt là việc tổ chức dạy học, đánh giá kết quả dạy học bằng nhiều hình thức khi Covid-19 diễn biến phức tạp.
Chỉ tính riêng năm học 2021-2022, đã có gần 2.820 thầy, cô giáo tham gia cuộc thi thiết kế bài giảng điện tử cấp thành phố, trong đó có 2.003 bài giảng đoạt giải với 528 giải nhất. Các sản phẩm đạt giải cao đã được Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Đà Nẵng đưa lên kho học liệu số để giáo viên, học sinh có thể tham khảo. Đặc biệt, nhiều thầy, cô giáo đã chọn thiết kế bài giảng thuộc chương trình, sách giáo khoa mới để dự thi và đạt giải cao, góp phần làm giàu cho kho học liệu số của chương trình Giáo dục phổ thông 2018.
Bà Lê Thị Bích Thuận, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Đà Nẵng cho biết, ngành giáo dục thành phố luôn xác định chuyển đổi số là một trong các nội dung quan trọng đối với ngành giáo dục. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu số và ứng dụng công nghệ thông tin trong việc giảng dạy, đánh giá, kiểm tra và quản lý… sẽ giúp chất lượng dạy, học ngày càng nâng cao.
Trong việc xây dựng kế hoạch hoạt động của ngành, Sở Giáo dục và Đào tạo đặc biệt lưu ý và đề nghị mỗi thầy cô, mỗi cán bộ quản lý của ngành không ngừng học tập, tìm kiếm giải pháp, mô hình, nội dung có hiệu quả trong dạy học. Thời gian tới, mỗi trường, mỗi phòng giáo dục phải tiếp tục cập nhật cơ sở dữ liệu, tìm kiếm những mô hình chuyển đổi số ■
