Việt Nam - Thụy Sĩ: 50 năm hợp tác cùng phát triển

Khi Thụy Sĩ và Việt Nam chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 11/10/1971, triển vọng hợp tác giữa hai nước được nâng lên một tầm cao mới.

Không quá lời khi nói rằng ngay cả những người nhìn xa trông rộng táo bạo nhất cũng không thể dự đoán được sự phát triển về chất lượng và cường độ của quan hệ hai nước ngày nay. 

Quan hệ giữa Thụy Sĩ và Việt Nam bắt đầu vào nửa sau thế kỷ 19, với các công ty Thụy Sĩ như Diethelm và Biedermann đặt nền móng cho quan hệ kinh doanh và còn hơn thế nữa. Phần lớn người Thụy Sĩ sống tại Việt Nam vào thời điểm đó hoạt động trong lĩnh vực thương mại, kỹ thuật hoặc nông nghiệp. Ngoài ra, Việt Nam cũng thu hút khách du lịch và những người ưa phiêu lưu và thích khám phá. Người được biết đến nhiều nhất là nhà vi khuẩn học gốc Thụy Sĩ Alexandre Yersin. Sự ham hiểu biết và nhiệt huyết của ông đã mở ra những lĩnh vực mới về khoa học, chăm sóc sức khỏe và nông nghiệp cho Việt Nam, đồng thời để lại một di sản rực rỡ vẫn còn lan tỏa đến ngày nay. Đặc biệt, phát hiện của ông về vi khuẩn gây bệnh dịch hạch có tác động lâu dài ở Việt Nam và trên thế giới.

Năm 1954, Hội nghị Geneva về Đông Dương diễn ra tại Thụy Sĩ. Với vị thế trung lập, Thụy Sĩ đã tạo điều kiện cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lần đầu tiên tham gia vào ngoại gia đa phương. 

Thời khắc quan trọng tiếp theo, mà chúng ta cùng kỷ niệm hôm nay, diễn ra vào 50 năm trước. Năm 1971, Thụy Sĩ trở thành một trong những quốc gia phương Tây đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 11/10/1971.

Năm 1973, Đại sứ quán Thụy Sĩ đầu tiên ở Hà Nội đã được mở tại khách sạn Metropole. Một tấm biển đặt tại nơi trước kia là Đại sứ quán Thụy Sĩ đầu tiên tại Việt Nam chính là minh chứng cho điều đó. Đã có những thách thức khi điều hành một phái đoàn ngoại giao vào thời điểm Việt Nam vẫn còn trong thời chiến. 

Sau năm 1975, một số công dân Thụy Sĩ, cùng các công ty Thụy Sĩ thành công như Nestlé và Ciba-Geigy, các công ty thương mại quốc tế, Liên đoàn Công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ và Hiệp hội các nhà sản xuất máy móc Thụy Sĩ đã duy trì sự hiện diện tại Việt Nam, cùng với các hoạt động ngoại giao và nhân đạo. 

Cam kết và niềm tin vững chắc vào Việt Nam tạo cơ sở để hai nước mở rộng và tăng cường quan hệ song phương. Những cải cách kinh tế và sự hội nhập nhanh chóng của Việt Nam vào nền kinh tế thế giới từ năm 2000 đã tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho việc tăng cường quan hệ giữa hai nước.

Năm 2015, Tổng Lãnh sự quán Thụy Sĩ tại TP Hồ Chí Minh được khai trương. Việt Nam cũng đã khánh thành Lãnh sự quán tại Geneva năm 1984 và nâng cấp lên thành Tổng Lãnh sự quán và Phái bộ Liên hiệp quốc vào 10 năm sau. Năm 2000, Việt Nam mở Đại sứ quán tại Bern. Sự hiện diện ngoại giao của Việt Nam tại Thụy Sĩ được mở rộng vào năm nay với một lãnh sự danh dự tại Zurich và Zug. Các chuyến thăm cấp cao lẫn nhau, bao gồm các chuyến thăm trong năm kỷ niệm này, là một nét đặc biệt khác trong quan hệ hợp tác kéo dài nhiều thập niên qua giữa hai nước.

Trong 50 năm qua, mối quan hệ giữa Thụy Sĩ và Việt Nam đã phát triển, mở rộng và sâu đậm hơn. Hợp tác ban đầu tập trung chủ yếu vào viện trợ nhân đạo và hỗ trợ phát triển. Trong vòng ba thập niên qua, Chính phủ Thụy Sĩ đã cung cấp hơn 600 triệu franc (15 nghìn tỷ đồng) để hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sĩ (SDC) đã có mặt tại Việt Nam từ năm 1991 và bốn năm sau có thêm Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO). Trong khi hoạt động của SDC kết thúc vào năm 2016 thì chương trình của SECO được đẩy mạnh, với chương trình hợp tác mới nhất kéo dài 4 năm (2021-2024) được khởi động trong chuyến thăm chính thức đến Hà Nội của Phó Tổng thống Thụy Sĩ Ignazio Cassis.

Hiện nay, hợp tác của các công ty tư nhân hai nước đóng vai trò chủ đạo và là động lực chính cho phát triển kinh tế. Việt Nam cũng hưởng lợi từ thặng dư thương mại hằng năm trên 2 tỷ franc (50 nghìn tỷ đồng). Hiện nay, có hơn 100 công ty Thụy Sĩ đang hoạt động tại Việt Nam và tạo ra 20.000 việc làm. Đầu tư trực tiếp của Thụy Sĩ vào Việt Nam hiện đạt khoảng 2 tỷ franc (50 nghìn tỷ đồng).

Tiềm năng các doanh nghiệp Thụy Sĩ tăng cường đầu tư vào Việt Nam là rất lớn vì Thụy Sĩ là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 9 của ASEAN nhưng hiện chỉ đứng thứ 19 tại Việt Nam.

Với triển vọng tích cực này, cả Việt Nam và Thụy Sĩ, cùng các đối tác trong Hiệp hội thương mại tự do châu Âu (EFTA), đang nỗ lực gấp đôi để ký kết một hiệp định thương mại tự do tiến bộ, góp phần thúc đẩy lợi ích cho cả hai bên. Cuộc gặp của Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Tổng thống Thụy Sĩ Guy Parmelin bên lề kỳ họp Đại Hội đồng Liên hiệp quốc khóa 76 vào tháng trước đã nhấn mạnh cam kết này.

Kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao là thời khắc quan trọng với bất kỳ hai quốc gia nào. Những thành tựu mà Việt Nam và Thụy Sĩ đã đạt được trong nửa thế kỷ qua nhấn mạnh sức mạnh của mối quan hệ đối tác này cũng như niềm tin và cam kết cho tương lai. Lễ khánh thành “Phòng Hội thảo Geneva” do Chính phủ Thụy Sĩ thiết kế và dành tặng Học viện Ngoại giao Việt Nam sẽ không chỉ là biểu tượng kỷ niệm quan hệ ngoại giao vào năm nay mà còn là một lời hứa cho tương lai.

Lịch sử quan hệ giữa hai nước chúng ta tốt đẹp và tôi tin rằng, quan hệ giữa Việt Nam và Thụy Sĩ trong 50 năm tới sẽ tiếp tục lớn mạnh, đôi bên cùng có lợi và thành công.