Xơ gan, viêm tụy vì rượu
Khoa Tiêu hóa (Bệnh viện Bạch Mai) những ngày sau Tết có khá nhiều bệnh nhân phải nhập viện với bệnh lý tổn thương gan mãn tính, xơ gan, ung thư gan và viêm tụy, đặc biệt là viêm tụy cấp vì rượu. Theo TS Vũ Trường Khanh, sau Tết, Khoa Tiêu hóa ngày nào cũng tiếp nhận 4 đến 10 ca viêm tụy, có nhiều trường hợp viêm tụy cấp nặng. Đặc biệt, viêm tụy hiện nay không chỉ gặp ở người lớn tuổi mà có khá nhiều người trong độ tuổi lao động, từ 30-35 tuổi.
TS Vũ Trường Khanh thông tin, viêm tụy cấp có nhiều nguyên nhân nhưng nguyên chính là do rượu. Nếu tổn thương lần đầu mà bệnh nhân bỏ được bia, rượu thì tụy sẽ hồi phục. Nhưng nếu tụy bị tổn thương nhiều lần, sẽ xơ hóa tụy, gây tổn thương mãn tính, dẫn đến bị tiểu đường do tổn thương tụy; suy tụy ngoại tiết; giảm hấp thu và biến chứng viêm tụy mãn như sỏi tụy, giãn ống tụy làm bệnh nhân đau đớn, gần như sống bám lấy bệnh viện, chất lượng cuộc sống giảm sút. Khi đó, sẽ có một tỷ lệ phải nằm viện rất dài, ung thư hoặc thậm chí tử vong. Những người viêm tụy mà mắc bệnh tiểu đường sẽ có triệu chứng giảm hấp thu, ốm yếu, sống lay lắt, chất lượng cuộc sống kém, bản thân người bệnh cũng chán.
Sử dụng rượu, bia trên 10 năm sẽ gây tổn thương gan mãn, xơ gan, ung thư gan. TS Khanh cho biết, gan là tạng khử độc quan trọng trong cơ thể và có sức bù trừ tốt. Khi chức năng gan dưới 25% (biểu hiện rõ trên lâm sàng như chán ăn, mệt mỏi, phù...), không còn khả năng bù trừ, bệnh sẽ nặng.
Do đó, theo TS Khanh, người bệnh đừng nên chờ biểu hiện lâm sàng của bệnh mới đi khám. Nếu đang uống bia, rượu thấy gan nhiễm mỡ, nếu quyết tâm dừng bia, rượu, người bệnh sẽ hồi phục, hoặc sẽ chậm quá trình tiến triển xơ gan. Nhưng nếu tiếp tục sử dụng bia, rượu, sẽ thoái hóa mỡ ở gan, lúc đó sẽ tiến triển thành xơ gan và gây ung thư gan.
Một trong những triệu chứng cũng rất nguy hiểm do rượu mang lại là triệu chứng sảng rượu. Ở Khoa Tiêu hóa (Bệnh viện Bạch Mai) ngày nhiều có tới 4-5 ca sảng rượu phải nhập viện. Chủ yếu sảng rượu ở độ tuổi trên dưới 40 tuổi.
 |
TS Vũ Trường Khanh - Trưởng Khoa Tiêu hóa (Bệnh viện Bạch Mai).
Triệu chứng này hay gặp ở những người nghiện rượu nặng. Những người này khi sức khỏe yếu vẫn uống, thậm chí không ăn được cơm nhưng bữa nào cũng phải làm 1/2 chén rượu. Khi họ bị sốt, biến chứng xơ gan, xuất huyết tiêu hóa, phải vào Khoa Tiêu hóa chữa xơ gan. Lúc đó, họ buộc phải dừng rượu thì sẽ gây ra hội chứng cai, dẫn tới bị sảng rượu, la hét, hoảng loạn, vật vã.
TS Khanh cho biết, triệu chứng sảng rượu thường xuất hiện vào ngày thứ 3, 4 sau khi bệnh nhân dừng bia, rượu. Diễn biến nặng của bệnh sẽ khó cho các bác sĩ phân biệt sảng rượu và tiền hôn mê gan. Những người có suy gan nặng, lại có hội chứng cai thì khi có triệu chứng làm bệnh nhân nằm im, hôn mê hoặc vĩnh viễn không tỉnh lại, khó khăn trong điều trị.
Trong chuyên ngành tiêu hóa, TS Khanh còn cảnh báo rượu cũng sẽ gây ra ung thư thực quản. Phần lớn người nghiện rượu, hút thuốc lá có ung thư thực quản. Và thường với bệnh lý này, người bệnh thường đến viện rất muộn, khi có triệu chứng nuốt khó, không nuốt được nữa mới đến. Những người này thường tránh đến bệnh viện, gần như không bao giờ kiểm tra định kỳ nên khi phát hiện thường ở giai đoạn muộn. Ung thư thực quản không nhiều ở Việt Nam, nhưng TS Khanh cho rằng, với tốc độ dùng bia, rượu như hiện nay, chắc chắn sẽ trở thành tỷ lệ vượt trội.
Những sai lầm về sử dụng rượu, bia đúng cách
TS Vũ Trường Khanh cho biết, có nhiều người cho rằng, rượu tự nấu không khử được andehit nên nguy hiểm. Nhưng, thực chất, rượu trưng cất tốt hay rượu tự nấu thì ethanol cũng sẽ chuyển hóa thành axetandehit gây tổn thương tế bào gan, dẫn tới xơ gan và ung thư gan. Ở bất kỳ dung dịch dạng uống có cồn, chứa ethanol, khi vào cơ thể đều chuyển hóa giống nhau. Đặc biệt, xơ gan sẽ làm nội tiết tố nam giảm. Khi dùng bia, rượu lâu dài, cơ quan sản xuất nội tiết tố nam sẽ bị teo nhỏ.
Có người cho rằng dùng bia nhẹ hơn rượu, nhưng bia tuy độ cồn nhẹ hơn nhưng người uống lại thường uống cả cốc bia, thậm chí uống nhiều cốc bia nên lượng cồn vào người cũng không kém rượu. Ngay cả rượu vang (độ cồn nhẹ nhất là khoảng 12 độ), nếu uống nhiều thì chuyện xơ gan, ung thư gan chỉ là vấn đề thời gian.
Về rượu thuốc, TS Khanh cho rằng, nếu sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc thì nguy cơ ngộ độc, viêm gan đã nhiều. Nên khi ngâm rượu thuốc để uống, người bệnh không chỉ ngộ độc do thuốc mà còn tổn thương gan mãn tính do rượu.
Có những người bệnh mong muốn uống hạ men gan để tiếp tục uống rượu. Nhưng theo TS Khanh, đó cũng là quan điểm sai lầm vì dùng thuốc hạ men gan thì sự thật vẫn tồn tại là việc viêm gan và phá hủy tế bào gan vẫn diễn ra.
TS Khanh khẳng định, trong thực tiễn lâm sàng, việc cai rượu rất khó, kể cả dùng thuốc cai rượu hỗ trợ. Chỉ trừ khi người bệnh ý thức được tác hại của rượu, bia, tự chủ động cai thì mới có tác dụng.
Do đó, TS Vũ Trường Khanh khuyến cáo, những người đang sử dụng bia, rượu không nên sử dụng quá lượng cồn cho phép. Nếu sử dụng bia, rượu thường xuyên, người dân nên kiểm tra sức khỏe định kỳ xem chức năng gan có tốt hay không, nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, sẽ có điều kiện cho bệnh nhân có khả năng điều trị khỏi bệnh tật.
