Dự buổi lễ có đồng chí Nguyễn Thị Lệ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, cùng lãnh đạo Ủy ban nhân dân thành phố và các sở, ngành…
Các đại biểu đã thành kính dâng hoa, dâng hương và mặc niệm tưởng nhớ, bày tỏ lòng tri ân sâu sắc công lao to lớn của đồng chí Trần Phú, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) và các Anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (nay là Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, quận 5) từng là nơi giam giữ nhiều chiến sĩ cách mạng trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Trong đó, có đồng chí Trần Phú, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam, đã bị giam giữ và hy sinh vào ngày 6/9/1931.
Qua thời gian, công trình đã xuống cấp khá nặng (nhiều phòng giam bị hư hại, phải đóng cửa, không phục vụ khách tham quan). Đặc biệt, hạng mục trưng bày đã xuống cấp nghiêm trọng, tài liệu và hình ảnh trưng bày đã bị mờ, trầy xước và một số bị rách…
Trước tình hình đó, Thành phố Hồ Chí Minh đã chấp thuận và giao quận 5 thực hiện dự án Tu bổ, tôn tạo di tích Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (giai đoạn 1).
 |
Di ảnh, bàn thờ đồng chí Trần Phú trong Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán. |
Đồng chí Nguyễn Võ Xuân Kỳ, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận 5 cho biết: Việc tu bổ, tôn tạo di tích Khu trại giam bệnh viện Chợ Quán (giai đoạn 1) sẽ giải quyết được tình trạng xuống cấp nêu trên. Công trình đáp ứng được nhu cầu tham quan, nghiên cứu và tìm hiểu về lịch sử cách mạng của người dân thành phố nói riêng và cả nước nói chung; khôi phục, bảo tồn một công trình có giá trị lịch sử-văn hóa nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc cho thế hệ mai sau. Đồng thời, tạo không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng và các hoạt động tưởng niệm, nghiên cứu lịch sử, học tập thông qua việc trưng bày các nội dung bằng thực tế kết hợp với công nghệ hiện đại với nội dung liên quan đến cuộc đời hoạt động của đồng chí Tổng Bí thư Trần Phú và các đồng chí tiêu biểu khác.
Tổng mức đầu tư giai đoạn 1 của dự án khoảng 33,8 tỷ đồng, từ nguồn vốn ngân sách thành phố. Di tích sẽ được tu bổ, tôn tạo nhà giam theo nguyên trạng, quy mô 822 m2 trong khu đất di tích với diện tích hơn 2.211m2.
Dự kiến, công trình tu bổ, tôn tạo sẽ hoàn thành vào cuối tháng 4/2024 để chào mừng 120 năm Ngày sinh của đồng chí Trần Phú (1/5/1904-1/5/2024).
Di tích Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán được xây dựng trong khoảng thời gian từ năm 1876 đến năm 1904. Đây là nơi được thực dân Pháp sử dụng nhằm giam giữ và điều trị bệnh nhiều chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước Việt Nam để tiếp tục tra hỏi.
Đồng chí Trần Phú đã bị thực dân Pháp bắt vào tháng 4/1931, bị giam giữ ở nhiều trại giam và bị tra tấn với nhiều cực hình nên sức khỏe suy kiệt. Do muốn duy trì sự sống của đồng chí Trần Phú để khai thác những bí mật của Đảng, nên cuối tháng 8/1931 thực dân Pháp đã đưa đồng chí đến trại giam trong Bệnh viện Chợ Quán để điều trị bệnh.
Tuy nhiên, sức khỏe của đồng chí Trần Phú ngày càng yếu đi và nguy kịch. Đến chiều ngày 6/9/1931, đồng chí Trần Phú đã trút hơi thở cuối cùng. Di tích Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán đã được Bộ Văn hóa xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia theo Quyết định số 1288-VH/QĐ ngày 16/11/1988.
