Về xã Phú Nhuận, huyện Bảo Thắng (Lào Cai) những ngày này, không khí ảm đạm, buồn bã bao trùm khắp các thôn, từng gia đình, vì chủ hụi tuyên bố “vỡ nợ”, không còn khả năng chi trả, khiến hàng chục gia đình “trắng tay”, mất hết tiền, tài sản của mình.
Chúng tôi đến gia đình chị Dung, khi vợ chồng chị vừa phải bán căn nhà xây hai tầng khang trang để lấy tiền trả ngân hàng, do đã vay để chơi hụi. Trong căn nhà ở thuê, chật chội, ẩm thấp, chị Dung ân hận: “Cũng vì tại mình hám lãi cao nên tin lời đường mật của chủ hụi, thế chấp bìa đỏ và căn nhà xây vay hơn 900 triệu đồng để chơi hụi, đến khi chủ hụi vỡ nợ, vợ chồng phải bán nhà để trả nợ. Thật đau xót”.
Chị Trần Thị Ngọc, ở thôn Phú An 1, cả chục năm chịu khó làm ăn, tiết kiệm được hơn 1,9 tỷ đồng, định dùng để mở xưởng chế biến lâm sản, nhưng nghe theo lời của chủ hụi hứa trả lãi suất đến 20% nên đã mang hết số tiền trên chơi hụi. Thấy lãi suất cao, mẹ đẻ và em gái chị Ngọc cũng thế chấp nhà cho ngân hàng, vay mượn thêm tiền của người thân để chơi hụi. Tổng số tiền của mẹ con chị Ngọc mang góp cho chủ hụi là hơn bốn tỷ đồng. Số tiền “lãi” được nhận không đáng là bao, bây giờ chủ hụi vỡ nợ, gia đình chị Ngọc chỉ còn biết làm đơn tố cáo và trông chờ vào sự can thiệp của pháp luật để lấy lại tiền gốc của chính mình.
Trường hợp của ông Đỗ Văn Điều, ở thôn Phú Hải 4 còn bi đát hơn. Tuổi cao, lại còn phải nuôi một người con bị khuyết tật, thấy lãi cao, ông Điều mang cả tiền tích cóp của nhà và tiền trợ cấp tàn tật của con, được tổng cộng 60 triệu đồng để chơi hụi, những mong có thêm chút tiền để “phòng thân” tuổi già đau ốm, ai ngờ “bể hụi”, mất hết tiền.
Theo ông Vi Văn Nhuận, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Nhuận, đa số những người chơi hụi là phụ nữ với đủ thành phần từ tiểu thương, chủ doanh nghiệp, giáo viên, nông dân... Người chơi ít thì vài chục triệu đồng, người nhiều thì vài tỷ đồng. Nhiều người thế chấp nhà ở vay tiền ngân hàng và anh em, người thân để chơi hụi. Khi mang tiền đóng cho chủ hụi không có giấy tờ, cam kết gì khác ngoài dòng chữ ghi tên người đóng và số tiền, thậm chí không ghi ngày tháng đóng tiền, nên rất khó khăn cho cơ quan chức năng điều tra, xác định trách nhiệm các bên liên quan.
Theo điều tra bước đầu của Công an huyện Bảo Thắng, chủ hụi là Nguyễn Thị Bình, sinh năm 1975, trú tại thôn Phú Hải 1, xã Phú Nhuận (Bảo Thắng-Lào Cai). Tổng cộng có 67 người dân đã tham gia đóng hụi bằng tiền cho bà Bình, với tổng số tiền là 24,7 tỷ đồng. Trong đó, xã Phú Nhuận có 58 người tham gia, thị trấn Tằng Loỏng bốn người, xã Phố Lu một người, xã Xuân Giao một người (đều thuộc huyện Bảo Thắng) và xã Văn Sơn (thuộc huyện Văn Bàn) ba người tham gia chơi hụi. Trước cơ quan công an, bà Bình khai nhận tổng số nợ là hơn 40 tỷ đồng, đã cố gắng trả được 15 tỷ đồng, hiện còn nợ hơn 24 tỷ đồng.
Vì sao bà Bình “mời gọi” được rất nhiều người tham gia chơi hụi, huy động được số tiến lớn hàng chục tỷ đồng chỉ bằng quyển sổ nhỏ, với dòng chữ ghi họ tên và số tiền đóng hụi, ngoài ra không có cam kết gì khác? Một cán bộ công an huyện Bảo Thắng cho biết, vụ việc đang được tiếp tục điều tra làm rõ nhưng bước đầu có thể nêu ra, đó là do tâm lý ham lãi suất cao (20%), do quen biết và nhìn vào tài sản của gia đình chủ hụi có chồng làm doanh nghiệp xây dựng nên tin tưởng đóng tiền chơi hụi lấy lãi.
Ông Trần Xuân Long, Chủ tịch UBND xã Phú Nhuận, cho biết, hiện UBND xã và Công an huyện Bảo Thắng đang phối hợp mời các chủ hụi lên để làm rõ các vấn đề liên quan; đồng thời vận động người dân bị hại đến trình báo theo quy định. Tuy nhiên, việc giải quyết rất khó khăn, bởi tất cả các giao kèo của người dân với chủ hụi đều không có người làm chứng, không có hóa đơn, chứng từ và liên quan đến nhiều người.
Hiện nay, Công an huyện Bảo Thắng đã lập tổ công tác tại xã Phú Nhuận để tiếp nhận tin trình báo, đơn tố cáo hành vi của chủ hụi Bình để xử lý theo quy định của pháp luật. Mấy ngày nay, tình hình an ninh - trật tự tại xã Phú Nhuận có nhiều biến động do thông tin vỡ hụi lan truyền, nên chính quyền xã đã chỉ đạo công an viên, dân quân tăng cường lực lượng, không để xảy ra các vụ xô xát vì đòi nợ và mâu thuẫn cá nhân. Vấn đề nổi lên hiện nay ở “rốn hụi” Phú Nhuận là ổn định tâm lý, cuộc sống, sản xuất của người dân, nhất là những gia đình trót chơi hụi, mất tiền, tài sản và bảo đảm an ninh trật tự ở địa phương.
Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Minh Sáng, Chủ tịch UBND huyện Bảo Thắng, cho biết sẽ tập trung vào bốn việc sau: Trước mắt, Công an huyện tiếp tục điều tra, làm rõ “đường dây” tổ chức chơi hụi (nếu có), xác minh và “chốt” cụ thể, chính xác số người tham gia chơi hụi và số tiền đã đóng cho chủ hụi để truy cứu trách nhiệm; bằng các biện pháp thu hồi tiền, phong tỏa tài sản của chủ hụi theo đúng quy định của pháp luật, để trả cho người dân.
Huyện giao cho chính quyền xã Phú Nhuận phối hợp các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội của huyện vận động, tuyên truyền cho người dân đã tham gia chơi hụi bình tĩnh, tin tưởng, hợp tác tốt với cơ quan chức năng để làm rõ vụ việc và trách nhiệm của các bên. Đối với những hộ dân do chơi hụi nên lâm vào hoàn cảnh khó khăn, túng thiếu, huyện và xã sẽ hỗ trợ và vận động các nhà hảo tâm giúp đỡ để ổn định cuộc sống trước mắt. Ngân hàng và các tổ chức đoàn thể như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ phối hợp chặt chẽ để hỗ trợ vốn, giống giúp người dân ổn định và phát triển sản xuất, bảo đảm an ninh - trật tự ở địa phương.
