Trần Phương sớm bộc lộ năng khiếu toán học và âm nhạc từ khi còn là học sinh chuyên toán Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội) rồi Khoa toán Đại học Sư phạm I Hà Nội. Tốt nghiệp đại học, người thầy “ngoài biên chế” có phương pháp dạy truyền đạt lôi cuốn, sinh động bằng nghệ thuật so sánh các bất đẳng thức, phương trình khô khan của toán với thực tế đã nhanh chóng trở nên nổi tiếng.
Cách đây gần 15 năm, dư luận và báo chí trong nước từng tốn không ít giấy mực khi 5 học sinh lớp 6 do Trần Phương đào tạo đã giải thành thạo đề thi đại học môn toán đạt hơn 8 điểm dưới sự chứng kiến của cán bộ Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục cùng đông đảo báo giới. Phương pháp dạy học của anh từng gây xôn xao giới giáo dục nước nhà khi cho học sinh “thu nhận kiến thức toán học theo chiều thẳng đứng thay vì bò ngang trên mặt phẳng”, giúp học sinh nắm bắt những kiến thức cần thiết để có thể đi tắt chinh phục các đỉnh cao.
Say mê toán và nghiệp dạy học, hơn 30 năm qua, Trần Phương đã đào tạo hàng trăm học sinh giỏi toán cho nước nhà, hướng dẫn, rèn luyện cho các đội tuyển toán trẻ, trong đó có nhiều em đã đoạt giải cao tại các kỳ thi toán học trẻ quốc tế. Một thống kê nhỏ cho thấy tài năng và sự đóng góp lớn của người thầy này, từ “lò” đào tạo của Trần Phương, trong hơn 10 năm qua, những tài năng toán học trẻ Việt Nam đã giành 95 Huy chương Vàng, 126 Huy chương Bạc tại nhiều cuộc thi Olympic toán quốc tế khối trung học cơ sở như: Olympic Toán châu Á Thái Bình Dương (APMOPS), Olympic Toán học Trẻ quốc tế (X+IMC), Olympic Toán và Khoa học quốc tế (IMSO)... Một số bài toán của Trần Phương đã được sử dụng ở các kỳ thi toán học trẻ quốc tế mang lại vinh dự và uy tín cho nền toán học nước nhà trong con mắt bạn bè quốc tế.
Hiện tại, Trần Phương đang giữ chuyên mục toán học trên một số trang báo điện tử uy tín trong nước và tiếp tục có nhiều tác phẩm nghiên cứu có giá trị cao về toán học, đúc rút từ kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm qua như: “Kỹ thuật chứng minh bất đẳng thức”, “Tuyển tập các chuyên đề hàm số”, “Tuyển tập các chuyên đề hệ thức lượng giác”, “Tuyển tập các chuyên đề tích phân”, “Sai lầm thường gặp và các sáng tạo khi giải toán”...
Cuốn “Phương pháp mới giải đề thi đại học môn toán” của anh từng được 3 nhà xuất bản tái bản tới 15 lần. Gần đây nhất là 3 tập sách “Những viên kim cương trong bất đẳng thức” dày hơn 2.000 trang bằng tiếng Anh được viết trong suốt 5 năm trời để xuất bản tại nước ngoài. Trong đó, bản tóm tắt cuốn sách đã được dùng làm quà tặng cho các sinh viên tham dự kỳ thi Olympic Toán quốc tế (IMO) lần đầu tổ chức tại Việt Nam.
Với bề dày thành tích nghiên cứu và dạy học môn toán, nhưng Trần Phương cũng nổi tiếng trong lĩnh vực âm nhạc. Say mê toán song cũng đam mê ca hát, miệt mài bên những công trình toán học và trang giáo án là những đêm ngẫu hứng cùng cây đàn guitar. Thế rồi, âm nhạc lôi cuốn anh chẳng kém gì toán học và Trần Phương sớm cảm nhận được sự giao thoa giữa “con số và nốt nhạc” như anh từng thổ lộ để rồi bước vào con đường sáng tác ca khúc. Nhiều bài hát của anh ra đời được biểu diễn trong các sự kiện lớn, được người nghe yêu thích bởi giai điệu và ca từ sâu lắng, chứa chan nhiệt huyết hay như nhận xét của giới chuyên môn là “hài hòa giữa tư duy logic và tư duy nghệ thuật”.
Trần Phương cho biết: “Tình yêu âm nhạc của tôi đã nảy nở từ những năm tháng còn là học sinh, sinh viên”. Năm 2007, bên cạnh việc 5 học sinh lớp 6 của anh giải thành công bài thi toán đại học, một sự kiện đáng ghi nhớ là Ban Tổ chức Chương trình “Việt Nam hội nhập WTO” mời sáng tác ca khúc “Bài ca Việt Nam WTO” được VTV1 truyền hình trực tiếp trong các lễ trao giải: Quả cầu vàng dành cho các doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam, Ngôi sao Việt Nam dành cho các doanh nhân tiêu biểu và Tinh hoa Việt Nam.
Từ đó đến nay, Trần Phương đã viết chừng 20 ca khúc biểu diễn ở các sự kiện như: Farewell Moment (tại cuộc thi Miss Universe 2008 - Nha Trang), Xuân quê hương (do Bộ Ngoại giao năm 2010), Thăng Long-Thành phố Rồng bay (nhân dịp Đại lễ 1.000 năm Thăng Long), Thắp sáng thương hiệu Việt (2011), Bài ca ngôi nhà tri thức Việt Nam (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam 2012), Bài ca điện ảnh Việt Nam (Hội Điện ảnh Việt Nam 2013), Niềm tin châu Á (Hiệp hội Quảng cáo châu Á 2013) và 3 ca khúc biểu diễn ở 3 kỳ thi Olympic Toán quốc tế là: “Flame of IMO-2007”, “Lighting HOMC-2018” và “Global Citizens-2019”...
Không chỉ có vậy, nhà toán học-thầy giáo-nhạc sĩ Trần Phương cũng là người tham gia vào nhiều hoạt động xã hội qua Trung tâm Hỗ trợ Phát triển tài năng. Trong đợt dịch Covid-19 bùng phát đầu năm 2020, từ bài thơ của bác sĩ Nguyễn Mạnh Thắng (Viện Khoa học Thể dục Thể thao) đang tham gia chống dịch tại TP Hồ Chí Minh, Trần Phương đã cảm nhận được những suy tư của những người chiến sĩ áo trắng và phổ nhạc thành ca khúc “Thế giới chung tay cùng chống đại dịch Covid-19” đã được đăng tải trên các báo điện tử uy tín trong nước và báo The Guardian của Anh giới thiệu, thu hút bạn đọc quốc tế quan tâm, yêu thích.
Mới đây nhất, ngưỡng mộ trí tuệ và phẩm cách kiên định cách mạng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, thầy giáo-nhạc sĩ Trần Phương đã sáng tác ca khúc “Hãy đốt lò lên”. Ca khúc được viết theo nhịp 6/8, sắc thái trầm hùng, hào sảng với mong muốn góp phần hưởng ứng công cuộc xây dựng Đảng, nâng cao kỷ cương, phép nước, đấu tranh không khoan nhượng với tiêu cực, tham nhũng. Bài hát đã nhận được tình cảm của công chúng với hàng chục nghìn lượt truy cập trên kênh Youtube.
Trần Phương cho biết: “Nghiên cứu và dạy toán là sự nghiệp, còn âm nhạc là niềm đam mê giúp tôi thêm hứng khởi và có thêm những đóng góp về tinh thần với cộng đồng, với xã hội”. Nhân dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, chúc nhà toán học-thầy giáo-nhạc sĩ Trần Phương tiếp tục có thêm những thành công mới trong sự nghiệp “trồng người” và mang lại cho đời nhiều “niềm vui nho nhỏ” qua âm nhạc như anh từng tâm sự.
