Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội

Đáp ứng nguyện vọng của nhân dân

Thảo luận tại hội trường về Dự thảo Nghị quyết của QH ban hành Nội quy kỳ họp QH (sửa đổi), đa số các đại biểu đánh giá Dự thảo Nghị quyết và Nội quy đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, chất lượng, đáp ứng yêu cầu quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để trình QH xem xét, thông qua tại kỳ họp này. Các đại biểu đề nghị Ban soạn thảo rà soát lại các quy định để bảo đảm nội quy kỳ họp mang tính dân chủ, khoa học, phát huy trí tuệ, tinh thần trách nhiệm của các đại biểu, để các kỳ họp QH ngày càng dân chủ, thực chất và hiệu quả hơn, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, kịp thời đáp ứng nguyện vọng của cử tri, nhân dân và yêu cầu phát triển đất nước.

Về vấn đề đổi mới, nâng cao chất lượng của kỳ họp QH, đại biểu Nguyễn Đình Quyền (Hà Nội) cho rằng, tổng kết các khóa QH từ trước đến nay cho thấy, QH của ta chủ yếu là tham luận, chưa trở thành QH tranh luận. Cần có quy định về điều hành phiên họp QH để chuyển từ tham luận sang tranh luận về các vấn đề có quan điểm khác nhau… Đại biểu Đỗ Mạnh Hùng (Thái Nguyên) cũng cho rằng, tất cả các đại biểu đều có quyền phát biểu trước QH. Chất lượng các bài phát biểu không tốt, thì đại biểu QH phải chịu trách nhiệm trước cử tri. QH nên dành thời gian cho việc thảo luận và tranh luận, tuy nhiên không nên xây dựng theo hướng dành thời gian nhiều cho tranh luận sẽ phù hợp với điều kiện nước ta.

Về vấn đề trách nhiệm, quyền hạn của đại biểu QH, nhiều đại biểu cũng đồng tình với việc cần bổ sung một số quy định nhằm thực hiện tốt hơn trách nhiệm của đại biểu tại kỳ họp, như: việc vắng mặt, trả lời phỏng vấn, cung cấp thông tin kỳ họp… Tuy nhiên, đại biểu Chu Sơn Hà (Hà Nội), đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) cho rằng, Nội quy kỳ họp QH quy định rất chặt chẽ đối với các đại biểu QH nhưng chưa có những quy định liên quan đến quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của người điều hành phiên họp. Vì vậy, cần có các quy định liên quan đến quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của chủ trì, chủ tọa, người điều hành phiên họp; đồng thời làm rõ các khái niệm này.

Sáng qua, QH đã thông qua Nghị quyết về phân bổ ngân sách T.Ư năm 2016. Theo đó, tổng số thu cân đối ngân sách T.Ư là 596.882 tỷ đồng. Tổng số thu cân đối ngân sách địa phương là 417.618 tỷ đồng. Tổng số chi cân đối ngân sách T.Ư là 850.882 tỷ đồng, trong đó dự toán 211.221 tỷ đồng để bổ sung cân đối, bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương.

Bảo đảm quyền tự do báo chí

Buổi chiều, các đại biểu QH thảo luận tổ về Dự án Luật Báo chí (sửa đổi) và Dự án Luật Tiếp cận thông tin. Nhiều ý kiến đại biểu đồng tình với Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của QH việc sửa đổi và ban hành Luật Báo chí trong thời điểm hiện nay là cần thiết. Sửa đổi Luật Báo chí hiện hành để triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013 và để các quy định của pháp luật về báo chí hiện hành phù hợp với các yêu cầu mới do Hiến pháp năm 2013 đặt ra.

Hiến pháp năm 2013 quy định nguyên tắc "các quyền con người, quyền công dân... được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật" và khẳng định những quyền này "chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng - an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng” (Điều 14). Theo các quy định của pháp luật quốc tế, quyền tự do báo chí (thực chất là quyền tự do ngôn luận của người dân qua báo chí) là một quyền có giới hạn, và các hạn chế quyền này cần phải được quy định cụ thể ở luật trong trường hợp cần thiết theo quy định của Điều 14, Hiến pháp năm 2013.

Các đại biểu: Nguyễn Văn Danh, Trần Văn Lan, Nguyễn Văn Tiên (Tiền Giang); Nguyễn Danh Hồng (Bình Dương) và một số đại biểu khác đồng tình với các nội dung thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của QH. Thời gian qua, báo chí nước ta phát triển mạnh mẽ; tích cực phát hiện, đấu tranh với các hành vi tham nhũng, tiêu cực và các tệ nạn xã hội; truyền tải ý kiến của nhân dân đóng góp xây dựng chính sách, pháp luật, qua đó phát huy quyền làm chủ của người dân; đấu tranh giữ vững chủ quyền, lãnh thổ quốc gia; góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ... Tuy nhiên, thực tiễn hoạt động báo chí thời gian qua bộc lộ những vấn đề đáng lo ngại như: cơ quan báo chí không thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích; thông tin sai sự thật có chiều hướng ngày càng tăng; xu hướng “thương mại hóa” chậm được khắc phục; thông tin vi phạm thuần phong mỹ tục vẫn diễn ra. Theo đại biểu Nguyễn Văn Danh, nhiều báo đưa tin tiêu cực quá nhiều, dùng thông tin giống nhau, nhiều tin không chính xác, có cả trường hợp “thổi phồng”, đưa tin áp đặt gây ảnh hưởng tiêu cực đến tổ chức, cá nhân. Vì thế, Dự thảo Luật cần quy định cụ thể, rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của nhà báo, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan báo chí, các hành vi bị cấm, việc cung cấp thông tin cho báo chí, vai trò quản lý nhà nước, vai trò của cơ quan chủ quản báo chí...

Đại biểu Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) và một số đại biểu cho rằng, Dự thảo Luật còn một số bất cập cần được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn chỉnh. Dự thảo Luật cần quy định theo hướng sắp xếp, tổ chức lại hệ thống các cơ quan báo chí, đặc biệt là các cơ quan báo chí của cơ quan, tổ chức hưởng ngân sách nhà nước nhằm nâng cao chất lượng báo chí và giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, Dự thảo Luật quy định 12 nội dung (loại thông tin) và 10 hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí, một số đại biểu đề nghị Ban soạn thảo sửa tên Điều 10 thành “Hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí” và sắp xếp lại các hành vi bị cấm, trong đó có hành vi thông tin, công bố, đăng tải,... quy định tại khoản 1, cho phù hợp. Các đại biểu đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục rà soát, lược bớt những nội dung đã được quy định trong các bộ luật dân sự và hình sự để thuận tiện trong cách hiểu và áp dụng thống nhất sau này.

Thực tế có một số trường hợp báo chí thông tin sai sự thật, lĩnh vực nhạy cảm về chính trị, đưa tin trái đạo đức gây bức xúc xã hội, thậm chí gây thiệt hại kinh tế lớn đối với người dân, doanh nghiệp trong tỉnh, vùng rộng lớn. Dự thảo luật cần có chế tài quy định truy cứu hình sự đối với những trường hợp rất nghiêm trọng, không chỉ cải chính, xin lỗi...

Đại biểu Trần Văn Lan (Tiền Giang)

Cái gì cấm thì cần ghi (trong Luật Báo chí). Còn cái gì không cấm thì coi như được tự do. Chúng ta càng tỉ mỉ bao nhiêu trong luật này thì sẽ bảo đảm khuôn khổ quản lý cũng như hoạt động tự do của báo chí...

Đại biểu Huỳnh Ngọc Ánh (TP Hồ Chí Minh)

Luật Tiếp cận thông tin khi áp dụng thực tiễn nhiều điểm, người dân sẽ khó tiếp cận và sẽ có vướng mắc trong triển khai. Các tổ chức có quyền từ chối mà luật lại không đưa ra nguyên tắc từ chối thế nào. Vì thế, nên quy định rõ loại thông tin hạn chế tiếp cận, loại nào cơ quan nhà nước phải cung cấp cho dân, loại nào thì hạn chế, loại nào phải công bố để nhân dân tiếp cận dễ dàng.

Đại biểu Nguyễn Thị Nguyệt Hường (Hà Nội)