Ngày 24/2, nhiều phương tiện thông tin đại chúng đã đăng thông tin cuốn sách Tiếng Việt lớp 1 tập 1 của bộ “Kết nối tri thức với cuộc sống” bỏ các chữ “p”, “q” và nhiều vần khó ra khỏi chương trình dạy. Liên quan đến vấn đề này, PGS Bùi Mạnh Hùng, Tổng chủ biên cuốn sách đã có ý kiến phản hồi.
Theo tìm hiểu của phóng viên, sách Tiếng Việt lớp 1 thuộc bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống” được Nhà xuất bản Giáo dục phát hành. Tổng chủ biên công trình là PGS Bùi Mạnh Hùng. Trong bài đầu tiên “Chào lớp 1” của cuốn sách có phần “Giới thiệu về các chữ cái”. Tại đây, các tác giả đã đưa đủ 29 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Việt, bao gồm cả chữ “p” và chữ “q”. Tuy nhiên, khi lướt qua mục lục cũng như nội dung các bài dạy sau đó, 2 chữ cái này lại không được dạy riêng rẽ trong các buổi riêng mà chỉ xuất hiện ở bài số 26 như một phần cấu thành chữ “ph” và “qu”.
Đáng chú ý, một số vần được coi là khó như “oang”, “uyt”, “oao”, “uyu”… cũng không nằm độc lập trong hệ thống các bài học vần mà chỉ xuất hiện khi học sinh gặp các từ có vần này trong cuốn tiếng Việt lớp 1 tập 2.
Trước những ý kiến băn khoăn của dư luận, PGS Bùi Mạnh Hùng, Tổng chủ biên của cuốn sách đã có phản hồi. Theo PGS Mạnh Hùng, nhiều người đang nhầm lẫn và chưa phân biệt được âm và chữ.
“Xin khẳng định, bảng chữ cái trong Sách giáo khoa Tiếng Việt 1, bộ Kết nối có đầy đủ 29 chữ cái theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo (trang 12, tập 1). Đây là quy định ‘cứng’, không có bất kỳ bộ sách giáo khoa nào dám thay đổi và không có lý do gì để thay đổi”, PGS Bùi Mạnh Hùng khẳng định.
Cũng theo chủ biên của bộ sách, ở nhiều bài học, học sinh sẽ được học và luyện viết chữ “p” qua ngư liệu là những từ như: Đèn pin, cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen… (tại các trang 78, 118, 120, 124… tập 1). Ở tập 2, trong các văn bản đọc thì số các từ có chữ “p” không thể tính hết.
“Vì vậy, ý kiến cho Tiếng Việt 1, bộ Kết nối không dạy chư ‘p’ là hoàn toàn không có cơ sở”, PGS Hùng lên tiếng.
Bên cạnh đó, ông Hùng cũng cho biết thêm: Trong tiếng Việt, âm “p” xuất hiện chủ yếu là cuối âm tiết; trong một số trường hợp, xuất hiện đầu âm tiết.
“Trước hết, xin nói về việc dạy âm “p” cuối âm tiết (hiện tượng phổ biến). Qua loạt bài dạy vần ở tập một như ap, ăp, âp (trang 118); op, ôp, ơp (trang 120); ep, êp, ip, up (trang 124),… và những từ như đã nêu ở trên (cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen,…) thì có thể thấy rõ, sách giáo khoa Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, có dạy âm P cuối và dạy nhiều”, ông Hùng phản biện.
Liên quan đến việc dạy âm đầu “p” (pờ), theo ông, có thể có những cách dạy khác nhau. Cách thứ nhất là dạy âm đầu “p” trong bài dạy âm “PH”. Trước khi học âm “PH, các em được luyện đọc âm “p”, chứ không học âm “p” riêng và không có từ ứng dụng riêng cho âm đầu “p”. Cách thứ hai là dạy âm P riêng và đưa những từ ứng dụng (từ mượn) như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô để học sinh tập đọc và phát triển vốn từ.
“Thực tế, sách giáo khoa Tiếng Việt 1 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (theo chương trình Tiếng Việt năm 2000) đã áp dụng cách thứ nhất và rất quen thuộc với đông đảo giáo viên dạy Tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong 20 năm qua. Sách giáo khoa Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, kế thừa cách dạy này. Sau khi làm quen, tập đọc âm “p” ngay trước khi học âm PH, học sinh được luyện đọc âm đầu P”p” trong một số bài học sau đó, chẳng hạn, khi học vần IN, các em luyện đọc và viết từ đèn pin (trang 78, tập một), luyện đọc từ Sa Pa trong đoạn văn viết về Tây Bắc (trang 105 tập một) và trong bài đọc Ruộng bậc thang ở Sa Pa (trang 154, tập hai)”, ông Hùng tiếp tục.
“Chắc hẳn nhiều người sẽ e ngại vì học sinh lớp 1 mới đến trường mấy tuần mà phải đọc, viết và hiểu nghĩa của những từ không quen thuộc như vậy”, PGS Bùi Mạnh Hùng bày tỏ.
Ngoài yếu tố kế thừa, giải thích về lựa chọn này, ông Hùng cho hay âm “p” và “PH” đều được học trong phần âm, ở khoảng tuần 5 hoặc tuần 6 của lớp 1. Nếu dạy âm “p” riêng thì cần phải có “từ ứng dụng” để học sinh tập đọc và phát triển vốn từ. Những từ này chỉ chứa các âm tiết mở (bộ phận vần chỉ có 1 nguyên âm), nghĩa là buộc phải dùng những từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô,... Không thể dùng các từ như Sa Pa, Nậm Pì,… vì hai lý do: học sinh chưa được học âm “S” (trong Sa Pa) và vần “ÂM” (trong Nậm Pì). Thông thường tên riêng không được dùng ở phần dạy phát triển vốn từ. Theo ông Hùng, học sinh mới chỉ được học 5-6 tuần mà phải đọc và hiểu nghĩa của những từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô,…. là không phù hợp.
“Chắc hẳn nhiều người sẽ e ngại vì học sinh lớp 1 mới đến trường mấy tuần mà phải đọc, viết và hiểu nghĩa của những từ không quen thuộc như vậy”, PGS Bùi Mạnh Hùng bày tỏ.
Trước thắc mắc về việc một số âm khó không được dạy thành bài riêng, ông Hùng cho rằng đây là những vần hiếm gặp nên luôn được bố trí dạy sau các vần đơn giản và thông dụng.
“Tóm lại, Tiếng Việt 1, bộ Kết nối có dạy chữ ‘p” (chữ pê), âm đầu và âm cuối ‘p’ (pờ). Tất cả đều dạy theo cách quen thuộc với giáo viên dạy Tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong nhiều năm qua”, PGS Bùi Mạnh Hùng chốt lại.
