Thực tế hiện nay, nhiều bị can, bị cáo sau khi phạm tội thường được xác định bị tâm thần. Trong đó, nhiều trường hợp "né" tội một cách khá bất ngờ. Ðiều này đặt cho dư luận câu hỏi: Tại sao ngày càng có nhiều trường hợp sau khi phạm tội, nhất là các tội phạm về kinh tế lại "bị bệnh tâm thần" hoặc "hóa điên"? Nhiều vụ trọng án giết người, cố ý gây thương tích gặp khó khăn khi không thể xử lý thủ phạm vì đối tượng trình ra bệnh án tâm thần có xác nhận của bệnh viện. Cách đây vài năm, đối tượng Nguyễn Văn Ðức, tức Ðức "cổ lễ", người Nam Ðịnh, bị Công an quận 1 (TP Hồ Chí Minh) truy nã về tội cố ý gây thương tích, rồi trốn ra bắc. Những ngày trốn truy nã, Ðức vẫn nuôi ý định giết người để trả mối thù xuất phát từ mâu thuẫn làm ăn. Ðức luôn mang theo súng, lảng vảng ở gần nhà kẻ thù. Thông tin, ý đồ và di biến động của kẻ trốn truy nã nguy hiểm này được Công an TP Hà Nội cùng công an nhiều tỉnh, thành phố khẩn trương vào cuộc điều tra, truy bắt. Tối 30-9-2014, Ðội Ðặc nhiệm hình sự, Phòng Cảnh sát hình sự, Công an TP Hà Nội, nắm được nguồn tin, Ðức sẽ về khu vực gần Bệnh viện hữu nghị Việt Xô, quận Hai Bà Trưng. Lập tức, các Tổ công tác triển khai đội hình quây bắt đối tượng, với mục tiêu giữ tuyệt đối an toàn cho người dân và lực lượng chức năng. Khoảng 19 giờ, Ðức "cổ lễ" xuất hiện trên chiếc xe máy Lead mầu trắng, đeo túi xách mầu nâu tại khu vực này. Kẻ trốn truy nã không ngờ tung tích đã lộ, nhanh chóng bị trinh sát đặc nhiệm hình sự Hà Nội khống chế. Trong chiếc túi xách Ðức mang theo, có một khẩu súng K59, với bảy viên đạn; một khẩu súng ngắn K54, cũng có bảy viên. Ðức từng bị Công an tỉnh Thái Bình bắt giữ về tội danh cố ý gây thương tích, nhưng do có "bệnh án tâm thần" cho nên được đình chỉ điều tra. Tương tự vậy khi bị lực lượng cảnh sát hình sự đặc nhiệm Hà Nội bắt giữ, Ðức lại giở trò. Ban đầu khai nhận khá thành khẩn, nhưng sau đó, Ðức vờ nói nhảm, kêu đau đầu, rồi tâm sự về ý định mang theo hai khẩu súng quân dụng là để về chôn vào mộ cho ông chú làm trong lực lượng vũ trang mới mất và trình ra giấy tờ chứng minh mình là người tâm thần. Chính vì đối tượng dùng "bùa hộ mệnh" này cho nên cơ quan điều tra không thể tiến hành các biện pháp tố tụng ngay mà phải đưa đối tượng tới một trung tâm giám định về tâm thần.
Những trường hợp làm giả bệnh án tâm thần nhằm tránh truy tố của cơ quan chức năng đã và đang xảy ra gây bức xúc trong xã hội, nhất là khi có sự tiếp tay của một số cán bộ y tế. Theo Công an TP Hà Nội, hành vi của các đối tượng là nhân viên, cán bộ y tế trong vụ việc làm giả bệnh án tâm thần mới bị phát hiện, không những vi phạm nghiêm trọng đạo đức nghề nghiệp mà còn góp phần bao che, tạo điều kiện để đối tượng hoạt động phạm tội công khai, lộng hành.
Liên quan vấn đề này, Bộ trưởng Công an Tô Lâm nêu rõ, Bộ Công an đã và đang có biện pháp tăng cường quản lý các đối tượng tâm thần. Các đối tượng này sẽ được quản lý chặt chẽ, đưa vào các trung tâm điều trị chữa bệnh và giao cho phường, xã quản lý, không để gây ra các vụ án. Thời gian qua, đã xảy ra tình trạng nhiều đối tượng làm giả hồ sơ, bệnh án tâm thần để trốn tránh trách nhiệm hình sự và nhằm trục lợi từ chính sách khoan hồng của Nhà nước. Khi gây án, đối tượng có cuộc sống sinh hoạt bình thường, nhưng khi truy tố, xét xử thì lại xuất hiện hồ sơ bị "tâm thần", nhất là "tâm thần phân liệt". Ðiều này là bất thường. Theo lãnh đạo Bộ Công an, để xảy ra tình trạng làm giả bệnh án tâm thần, có những người làm trong cơ quan y tế tiếp tay cần bị xử lý nghiêm. Ðồng thời, cơ quan công an sẽ phối hợp cơ quan y tế rà soát lại các quy định, quy trình giám định chuyên môn để không tạo kẽ hở cho các đối tượng lợi dụng.
