ND- Cách đây vừa tròn 60 năm, tại chiến khu Việt Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hoàn thành cuốn sách: “Sửa đổi lối làm việc”, làm tài liệu hướng dẫn toàn Ðảng thực hiện Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Ðảng.
Thiết thực kỷ niệm 60 năm tác phẩm quan trọng này, Báo Ðiện tử Ðảng Cộng sản Việt Nam, Báo Nhân Dân, NXB Chính trị Quốc gia, Bảo tàng Hồ Chí Minh, Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội đã phối hợp tổ chức cuộc Hội thảo khoa học - thực tiễn "60 năm tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh với Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Ðảng". Chúng tôi xin giới thiệu cùng bạn đọc nội dung cuộc Hội thảo.
Với hơn 60 bản tham luận, hội thảo đã thu hút sự quan tâm của các đồng chí lãnh đạo Ðảng, Nhà nước; các đồng chí lãnh đạo, quản lý và các nhà khoa học của nhiều bộ, ban, ngành, nhà trường, học viện ở Trung ương và các địa phương.
Các ông: Lê Khả Phiêu, nguyên Tổng Bí thư; Tô Huy Rứa, Bí thư T.Ư Ðảng, Trưởng ban Tuyên giáo T.Ư, Chủ tịch Hội đồng Lý luận T.Ư; Nguyễn Ðức Bình, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị; các đồng chí: Trần Trọng Tân, Hà Ðăng, Hữu Thọ, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa T.Ư đã dự, đọc tham luận, phát biểu ý kiến tại Hội thảo. Dưới đây là tổng thuật nội dung cuộc Hội thảo này.
Giá trị bền vững và tính thời sự của tác phẩm
Bác Hồ viết tác phẩm này ở một thời điểm đặc biệt. Khi ấy, Ðảng ta cầm quyền mới gần hai năm và đang ở trong thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Ðây cũng là thời điểm quân Pháp mở cuộc tiến công lên Việt Bắc với âm mưu tiêu diệt đầu não và phá tan căn cứ địa của cuộc kháng chiến...
Phát biểu ý kiến đề dẫn hội thảo, ông Ðào Duy Quát, Phó Trưởng ban Tuyên giáo T.Ư, Tổng Biên tập Báo Ðiện tử Ðảng Cộng sản Việt Nam nhấn mạnh: Vào thời điểm lịch sử ấy, để hoàn thành trọng trách lãnh đạo của mình, Ðảng phải được xây dựng và chỉnh đốn để thật sự nâng cao năng lực lãnh đạo, nâng cao uy tín, đạo đức và sự gắn bó máu thịt giữa Ðảng, chính quyền với nhân dân.
Tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” được phát hành rộng rãi trong toàn quốc vào đầu năm 1948 đã chỉ đạo và hướng dẫn các tổ chức Ðảng, chính quyền, đoàn thể và toàn thể cán bộ, đảng viên định hướng sửa đổi, đổi mới cách nghĩ, cách làm và phong cách công tác, quan hệ với dân. Những tư tưởng này đã trở thành nhiệm vụ quan trọng, then chốt, thường xuyên của Ðảng ta.
Trong bài phát biểu ý kiến, ông Trần Trọng Tân cho rằng, trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Bác Hồ không chỉ bàn về tác phong mà bàn về xây dựng Ðảng. “Sửa đổi lối làm việc” nhằm làm cho cán bộ, đảng viên làm việc đúng hơn, khéo hơn, khắc phục các biểu hiện làm việc không đúng, không khéo. Vì thế hiện nay, nếu nghiên cứu kỹ, liên hệ với thực trạng tư tưởng trong Ðảng, trong mỗi cấp ủy và từng đảng viên để kiểm điểm một cách nghiêm túc, vận dụng cách "trị bệnh" của Bác Hồ, phát hiện thêm "bệnh" mới, giữ cho cán bộ, đảng viên có lối làm việc đúng và khéo sẽ vô cùng bổ ích.
Ðồng cảm với tính thời sự của tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, ông Hữu Thọ xúc động nói: "Sau 20 năm đất nước đổi mới, khi đang diễn ra Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, trước thực tế cuộc sống đang đặt ra lúc này lại thấy phần thấm thía hơn các lần đọc trước... Thời gian đã lùi khá xa, cách mạng Việt Nam đã chuyển qua nhiều giai đoạn; đất nước đã có hòa bình, thống nhất, đang đổi mới, tích cực và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, giao lưu văn hóa thế giới. Thế mà đọc lại cuốn sách đó vẫn thấy tính thời sự nóng hổi, vẫn có cảm giác như Bác Hồ đang căn dặn chúng ta. Những ý tưởng vĩ đại thường sống mãi với thời gian... Chỉ có hơn 70 trang mà có biết bao nhiêu vấn đề chung quanh việc rèn luyện tư cách đạo đức cán bộ, công chức khi Ðảng lãnh đạo chính quyền... Như vậy, tôi nghĩ rằng, “Sửa đổi lối làm việc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh là cuốn sách cơ bản nhất về giáo dục cán bộ, đảng viên, công chức khi Ðảng lãnh đạo chính quyền, do đó sẽ có sức sống lâu dài cùng năm tháng".
Thiếu tướng, PGS Lê Hồng Quang (nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị - Quân sự), người tham gia chiếm trại Bảo an binh ở Hà Nội trong Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, phát biểu ý kiến về những ấn tượng sâu sắc khi đọc “Sửa đổi lối làm việc” trong những ngày đầu kháng chiến. Ðồng chí coi tác phẩm của Bác Hồ là tài liệu quý để xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội "trung với nước, hiếu với dân", là cẩm nang xây dựng đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng, chỉnh đốn Ðảng cầm quyền.
Theo PGS, TS Tô Huy Rứa, giá trị bền vững, có ý nghĩa thời sự cấp thiết của tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” là ngay những năm tháng đầu tiên Ðảng cầm quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thấy rõ một nguy cơ nghiêm trọng đối với Ðảng. Ðó là nguy cơ thoái hóa, biến chất của cả một đảng cách mạng, Ðảng cộng sản và đội ngũ cán bộ, đảng viên khi thực hiện nhiệm vụ cầm quyền.
Nguy cơ này nảy sinh chính từ bên trong Ðảng. Cho nên, theo Bác, đây là loại kẻ địch đáng sợ hơn, nguy hiểm hơn các loại kẻ địch bên ngoài như kẻ thù giai cấp hay giặc ngoại xâm. “Sửa đổi lối làm việc” của Bác đã thể hiện những tư tưởng quan trọng, quý báu về chống quan liêu, chống thói làm quan cách mạng; về sửa đổi lối làm việc theo nghĩa hẹp, cụ thể; về xây dựng mối quan hệ tốt giữa cán bộ, đảng viên với quần chúng nhân dân; về cách lãnh đạo quần chúng nhân dân; về yêu cầu đối với cán bộ, đảng viên phải chú trọng học tập lý luận và tri thức mọi mặt, phải rèn luyện cách nói, cách viết đúng đắn và có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của cách mạng và nhất là phù hợp đặc điểm của quần chúng nhân dân...
Ðại hội X Ðảng ta nhấn mạnh việc rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đã được Ðảng ta phát động, triển khai từ hơn nửa năm nay. Các chủ trương và hoạt động lớn quan trọng này cũng được soi sáng bởi tư tưởng Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”.
Công tác cán bộ, vấn đề cốt tử của cách mạng
Hầu hết các tham luận và ý kiến phát biểu tại hội thảo đều nhấn mạnh tầm quyết định có ý nghĩa sống còn của cách mạng là công tác cán bộ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập trong “Sửa đổi lối làm việc”.
PGS, TS Ðàm Ðức Vượng (Hội đồng Lý luận T.Ư) nhận định: Bác Hồ đã nhìn thấy trước sự diễn biến phức tạp của đội ngũ cán bộ trong quá trình phát triển của cách mạng. Khi viết “Sửa đổi lối làm việc”, Người nhìn thẳng vào đội ngũ cán bộ hiện có, từ đó phán đoán trong tương lai, đội ngũ cán bộ Ðảng, Nhà nước, đoàn thể sẽ ngày càng tăng do nhu cầu phát triển của cách mạng. Nếu được giáo dục tốt, tổ chức tốt, cán bộ tự rèn luyện tốt, thì trình độ, phẩm chất của đội ngũ này sẽ ngày càng được nâng cao, phục vụ đắc lực công cuộc kháng chiến và kiến quốc. Nhưng nếu không được giáo dục tốt, tổ chức tốt, cán bộ không tự rèn luyện tốt, thì chính trong đội ngũ này sẽ nảy sinh những tiêu cực.
TS Nguyễn Bắc Son, Ủy viên T.Ư Ðảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo T.Ư cho rằng, vấn đề quan trọng quyết định đến sự sống còn của Ðảng ta được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập rất sâu sắc trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” là vấn đề cán bộ và công tác cán bộ, chúng ta cần nhận thức sâu sắc, toàn diện.
Theo quan điểm của Bác, cán bộ là những người đem chính sách của Ðảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Ðồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Ðảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng. Bác còn nêu rõ "dụng nhân như dụng mộc", cho nên tất cả những ai có chuyên môn cần dùng vào lĩnh vực nào, nếu có tâm, đều được trọng dụng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần kêu gọi các cấp, các ngành, các địa phương tìm và tiến cử nhân tài cho đất nước. Tư tưởng quan trọng của Bác về công tác cán bộ là Ðảng phải nuôi dạy cán bộ như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu; phải trọng nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi người có ích cho công việc chung.
Tâm đắc với những lời chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ, GS, TS Lê Hữu Nghĩa, Ủy viên T.Ư Ðảng, Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh đã nêu bật tư tưởng Hồ Chí Minh cho rằng, huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Ðảng. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, khuyết điểm của công tác huấn luyện cán bộ lúc đó không thiết thực, học rồi không dùng được. Lý luận và thực tiễn không ăn khớp với nhau, dạy theo cách học thuộc lòng. Người coi đây là điều Ðảng nên sửa chữa ngay và đề ra cách sửa chữa.
Từ những điều Bác dạy, chúng ta cần đổi mới cách huấn luyện cán bộ. Học lý luận không phải theo kiểu nhồi nhét, xa rời công tác thực tế, thành lý luận suông, mà phải gắn với việc nghiên cứu công tác thực tế, kinh nghiệm thực tế. Lúc học rồi, có thể tự mình làm ra phương hướng chính trị, có thể làm công việc thực tế, có thể trở nên người tổ chức và lãnh đạo.
Về huấn luyện cán bộ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập cho ta thấy ý nghĩa và tầm quan trọng của nó lúc bấy giờ. Về nội dung và cách huấn luyện rất phù hợp hoàn cảnh mà nhân dân ta đang tiến hành cuộc kháng chiến lâu dài và gian khổ.
Ngày nay, trình độ mọi mặt của cán bộ đã phát triển rất nhiều so với lúc đó; công tác huấn luyện cán bộ cũng vậy và có những yêu cầu ngày càng cao trong giai đoạn mới của cách mạng nước ta. Tuy vậy, một số cách thức mà Hồ Chí Minh đề ra trong huấn luyện nghiệp vụ, huấn luyện chính trị và huấn luyện lý luận vẫn còn có ý nghĩa thực tiễn đối với chúng ta.
TS Nguyễn Duy Hùng, Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia nêu lên suy nghĩ của mình: “Sửa đổi lối làm việc” là một tác phẩm lý luận nổi tiếng, tác phẩm gối đầu giường, là một cẩm nang đối với mỗi cán bộ, đảng viên.
Học tập và làm theo tư tưởng và tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta cần tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Ðảng; tiến hành tổng kết, rút kinh nghiệm quá trình tổ chức thực hiện các quyết định, quy chế về công tác cán bộ.
Theo đó, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các khâu trong công tác cán bộ, xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách phát hiện, tuyển chọn đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ, nhất là chính sách phát triển và trọng dụng nhân tài, đãi ngộ xứng đáng những người có thực đức, thực tài để xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm, có đầy đủ phẩm chất chính trị và kiến thức, năng động và sáng tạo, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế.
Người cách mạng phải có đạo đức
Trong toàn bộ tác phẩm, vấn đề đạo đức cách mạng được Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc tới nhiều lần. Người coi đạo đức là cái gốc của người cách mạng: Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn; cũng như cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo.
Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân.
Tham luận tại hội thảo, ông Hà Ðăng phân tích quan điểm của Bác Hồ về "tư cách của Ðảng chân chính cách mạng". Trong phần rèn luyện đạo đức nói chung cũng như phần rèn luyện tính đảng nói riêng, Bác lưu tâm rất nhiều đến việc khắc phục các loại bệnh.
Trong những loại bệnh mà Bác Hồ phê phán, có một loại bệnh Bác nói cách nay đã sáu mươi năm mà vẫn cứ như mới nguyên: bệnh "đạo vị", tức là bệnh "trộm cắp địa vị". Ông nhận xét, dường như "bệnh đạo vị" ngày nay không phải cá biệt. Có người "ngồi nhầm" ghế, "nhầm" chỗ, biết là mình không mấy tài cán nhưng vẫn tìm cách giữ ghế cho bằng được. Có người coi quyền lực của Nhà nước, của nhân dân như là sở hữu của cá nhân mình, đã nắm được rồi thì dùng ngay nó để mưu cầu danh lợi cho riêng mình, từ đó mà ghen tức người tài, dìm người giỏi, giành lấy cái địa vị mà lẽ ra là của người khác.
Có vị thủ trưởng thấy người phó tài ba, cáng đáng được nhiều việc, lẽ ra phải bồi dưỡng và đề bạt, lại sợ người ta hất ghế của mình nên tìm cách dìm, thậm chí trù úm. Có "thủ phó" thấy người thủ trưởng ngồi lâu ở ghế chính, cản trở bước đường công danh của mình đã gieo điều tai tiếng để hạ bệ. Cũng có người "bề ngoài thơn thớt nói cười mà trong nham hiểm giết người không dao". Công của người thì tranh cho mình. Tội của mình lại đổ lên đầu người khác. Ðạo vị bằng cách dìm người giỏi là trái với đạo đức cách mạng mà Bác Hồ đã dạy chúng ta, cũng trái với chính sách trọng dụng nhân tài của Ðảng và Nhà nước ta.
Ðại tá, PGS, TS Vũ Như Khôi (Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự) phân tích: Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng mà mỗi người cách mạng cần phải có và bao gồm năm điều: Nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Bắt đầu từ cách sắp xếp của đạo đức cách mạng, Hồ Chí Minh đã đặt lên trên hết và trước hết là yêu cầu đối với con người. Ðối với con người phải Nhân. Ðối với Ðảng phải Nghĩa, đối với bản thân mình phải Trí, đối với công việc phải Dũng, còn đối với địa vị phải Liêm.
Ðồng thời, trong phần ba của tác phẩm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã liệt kê 15 khuyết điểm sai lầm mà cán bộ, đảng viên ta thường mắc phải. Ở mỗi bệnh, Người đều chỉ ra những biểu hiện cụ thể và cách chữa.
Nhà báo Hữu Thọ, từ nghiên cứu của mình, cho biết: Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, Ðảng ta đã thành Ðảng lãnh đạo chính quyền. Từ rất sớm, Bác Hồ đã có nhiều thư, hiệu triệu răn dạy về tư cách đạo đức cách mạng của đảng viên trong tình hình mới. Sau này, cho đến trước khi từ biệt chúng ta, Người viết bài báo Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, đăng trên Báo Nhân Dân, mà một số học giả coi là một di chúc chính trị của người về giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, công chức. Một nhà sử học nước ngoài từng phát biểu: Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ Ðảng Cộng sản và Nhà nước quan tâm nhất tới việc bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho cán bộ, công chức.
Thiếu tướng, PGS Lê Hồng Quang nhấn mạnh, lời dạy của Người lúc sinh thời: Chủ nghĩa cá nhân như một thứ vi trùng rất độc, sinh ra các thứ bệnh rất nguy hiểm, nguy hiểm cho mình, cho Ðảng, cho cách mạng. Bằng chính cuộc đời tham gia cách mạng, ông đi đến khẳng định tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, có ý nghĩa quyết định tạo ra những chuyển biến to lớn trong nhân cách lớp cán bộ, đảng viên trẻ sau Cách mạng Tháng Tám.
Chính Thiếu tướng, PGS Lê Hồng Quang, bản thân từ một thanh niên đường phố vào quân đội trở thành đảng viên, từ chiến sĩ trở thành vị tướng, từ anh bộ đội trực tiếp chiến đấu trở thành một nhà khoa học, ông chiêm nghiệm do luôn được giáo dục và rèn luyện theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, trong đó có tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”.
Bản tham luận của đồng chí Nguyễn Huyền Trang, (Bảo tàng Hồ Chí Minh) cũng như nhiều tham luận tại hội thảo khẳng định: Trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc vĩ đại của dân tộc cũng như công cuộc đổi mới đất nước dưới sự lãnh đạo của Ðảng, hàng triệu đảng viên với lý tưởng cao đẹp, luôn tu dưỡng và thực hiện lời dạy của Người, nêu gương sáng về tư cách, phẩm chất đạo đức cách mạng, công hiến cho sự nghiệp cách mạng của Ðảng và dân tộc. Bên cạnh đó, còn một bộ phận cán bộ, đảng viên, mà Ðại hội Ðại biểu toàn quốc lần thứ X của Ðảng đã đánh giá: "Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, trong một bộ phận cán bộ, công chức diễn ra nghiêm trọng".
Các đại biểu, các nhà khoa học, hoạt động xã hội với các tham luận đều có chung nhận thức, tâm huyết: Ngày nay, nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân vẫn là yêu cầu nóng bỏng của xã hội ta. Tư tưởng về đạo đức cách mạng viết trong tác phẩm này là tư tưởng trung tâm, trở thành ngọn đuốc soi đường trong việc xây dựng đạo đức, lối sống của mỗi cán bộ, đảng viên.
Ðổi mới cách lãnh đạo và "ráo riết" tự phê bình, phê bình
Trong tham luận đọc tại hội thảo, PGS, TS Nguyễn Trọng Phúc (Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh) đã nói: Tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh chứa đựng những nội dung rất cơ bản, toàn diện và thiết thực đối với công tác xây dựng Ðảng...
Một nội dung rất cơ bản là phải sửa đổi cách lãnh đạo, tức là đổi mới phương thức lãnh đạo của đảng cầm quyền. Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ những nguyên tắc trong thực hiện sự lãnh đạo của Ðảng là học dân, bàn bạc với dân, giải thích cho dân và lãnh đạo nhân dân.
Người chỉ rõ: Phải đưa chính trị vào giữa dân gian. Trước kia, việc gì cũng từ trên dội xuống. Từ nay việc gì cũng phải từ dưới nhoi lên. Làm như thế, chính sách, cán bộ và nhân dân sẽ nhất trí, mà Ðảng ta sẽ phát triển rất mau chóng và vững vàng.
Vận dụng, thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ thực tiễn của công cuộc đổi mới, đồng chí Nguyễn Trọng Phúc kiến giải về phương thức lãnh đạo của Ðảng hiện nay:
Một là, đổi mới, cải tiến quy trình ra nghị quyết và quyết định của Ðảng.
Hai là, đổi mới mạnh mẽ việc tổ chức chỉ đạo thực hiện Cương lĩnh, đường lối, nghị quyết, chỉ thị của Ðảng.
Ba là, đổi mới và nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát việc thực hiện Cương lĩnh, đường lối của Ðảng.
Bốn là, chú trọng đổi mới cải tiến lề lối, phong cách làm việc, chống quan liêu, thường xuyên tổng kết những kinh nghiệm, bài học trong sự nghiệp lãnh đạo của Ðảng và dự báo sự phát triển.
Cùng tham luận về đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng, Trung tướng, PGS, TS Lê Minh Vụ, Giám đốc Học viện Chính trị - Quân sự, cho rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa chỉ ra những biểu hiện thực tế, vừa cảnh báo một cách khoa học khả năng phát sinh, phát triển của lối làm việc không đúng, không phù hợp với thực tiễn, với bản chất của một chính đảng cách mạng. Ðổi mới phương thức lãnh đạo phải hướng tới mục tiêu mà Nghị quyết T.Ư 5 (khóa X) xác định, nhằm: giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Ðảng, nâng cao tính khoa học, năng lực và hiệu quả lãnh đạo của Ðảng đối với Nhà nước và toàn xã hội, sự gắn bó mật thiết giữa Ðảng với nhân dân; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội; phát huy dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân; tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong Ðảng và trong xã hội; phát triển đất nước nhanh và bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Theo quan điểm đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng trong “Sửa đổi lối làm việc”, TS Trần Ngọc Tuệ (Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự) tập trung bàn về vấn đề Giữ vững sự lãnh đạo chính trị và tổ chức của Ðảng đối với hệ thống chính trị đất nước.
Sự lãnh đạo chính trị của Ðảng đối với Nhà nước và các tổ chức đoàn thể xã hội là ở chỗ vạch ra mục tiêu, đường lối, chủ trương, chính sách, nhiệm vụ cách mạng.
Sự lãnh đạo tổ chức là sau khi vạch ra đường lối, chủ trương, chính sách, Ðảng lãnh đạo Nhà nước và các đoàn thể xã hội thực hiện cho được mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra.
Ðảng lãnh đạo xây dựng bộ máy của Nhà nước và các đoàn thể xã hội trong sạch, vững mạnh, thật sự là người đại biểu của các tầng lớp nhân dân, do dân, vì dân mà hoạt động. Ðảng chăm lo công tác cán bộ, đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn cán bộ để các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể xã hội bố trí vào các cương vị ở các cấp.
Một khía cạnh hết sức quan trọng góp phần vào việc hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Ðảng ta là công tác tự phê bình và phê bình. Ðề cập vấn đề này, PGS, TS Phạm Xuân Hằng, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội khẳng định: Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, vấn đề xây dựng đảng, vấn đề tự phê bình và phê bình chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng.
Bác viết: Chúng ta phải ráo riết tự phê bình và phê bình để giúp nhau chữa hết những bệnh ấy. Có thế thì Ðảng mới chóng phát triển. Ðộng thái "ráo riết" và "giúp nhau" đủ nói lên cái cần thiết quyết liệt với mục đích xây dựng trên tình đồng chí, đồng nghiệp trong tự phê bình và phê bình. Cái ráo riết ấy hôm nay chưa phải là hiện tượng phổ biến trong sinh hoạt Ðảng, cái nổi trội lại là hình thức, nể nang, né tránh (tệ nạn tham nhũng, quan liêu, lãng phí công quỹ, suy thoái đạo đức, lối sống được phát hiện không phải là kết quả của tự phê bình và phê bình, đã chứng minh điều đó).
Có một thực tế là: Ở Hà Nội đang nổi lên nhiều vấn đề gây bức xúc trong đời sống nhân dân khiến các phương tiện thông tin đại chúng thường xuyên đề cập, thế nhưng khi thí điểm tiến hành khảo sát lấy ý kiến nhân dân, đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên thì tất cả đều tốt. Ðiều đó nói lên rằng: Tự phê bình và phê bình vẫn còn nặng tính hình thức, thiếu thực chất. Thêm vào đó, cái động cơ "giúp nhau" cùng tiến bộ ai cũng nhận thức được, nhưng lại vắng thiếu những hành động cụ thể ở không ít cán bộ, đảng viên, mà nguyên nhân tính gương mẫu của họ không có, mặt khác cấp ủy chưa quan tâm công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng thường xuyên. Thực trạng này đòi hỏi các tổ chức Ðảng phải ráo riết tự phê bình và phê bình. Có thể coi tự phê bình và phê bình là "luật" phát triển Ðảng, điều quan trọng hơn là mỗi đảng viên phải ý thức được "luật" ấy là "tự luật".
Nói thêm về vấn đề này, ông Phạm Tuyên, (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) đề cập một khía cạnh khá tế nhị vẫn tồn tại đến hôm nay: Bác Hồ vạch rõ do tự phê bình yếu nên lãnh đạo của Ðảng còn chưa dân chủ. Quần chúng có ý kiến, muốn phê bình cũng sợ, không dám phê bình. Do đó cấp trên với cấp dưới cách biệt nhau, quần chúng với Ðảng rời xa nhau. Trên thì tưởng cái gì cũng tốt đẹp. Dưới thì có gì không dám nói ra. Quần chúng không nói, không phải vì họ không có ý kiến; nhưng vì họ nghĩ nói ai, cấp trên cũng không nghe, không xét, có khi lại bị "trù" là khác. Họ không dám nói, cứ để trong lòng, rồi sinh ra uất ức, chán nản, sinh ra thói "không nói trước mặt, chỉ nói sau lưng", sinh ra thói "thậm thà thậm thụt" và những thói xấu khác... Vì vậy, "mỗi đảng viên, mỗi cán bộ, cần phải thật thà tự xét và xét đồng chí mình, ai có khuyết điểm nào, thì phải thật thà cố gắng tự sửa chữa và giúp sửa chữa lẫn nhau. Thang thuốc hay nhất là thiết thực tự phê bình và phê bình". Những người cán bộ và lãnh đạo cần làm gương cho tất cả đảng viên, quần chúng noi theo.
Sự lãnh đạo trong mọi công tác thiết thực của Ðảng ắt phải từ trong quần chúng ra, trở lại nơi quần chúng
Mối liên hệ chặt chẽ giữa Ðảng với quần chúng nhân dân là một trong những nội dung quan trọng của tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, và đây cũng là một đề tài được nhiều tham luận tham gia hội thảo tập trung phân tích.
Khẳng định vai trò có ý nghĩa quyết định của mối liên hệ giữa Ðảng với quần chúng trong sự nghiệp cách mạng, đồng thời gắn kết và vận dụng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về mối liên hệ giữa Ðảng với quần chúng trong thực tiễn mới của cách mạng Việt Nam, trong Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, tham luận của ThS Hiền Lương (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) viết: "Khi quan hệ giữa Ðảng và dân là quan hệ máu thịt thật sự thì không có kẻ thù nào có thể xâm hại được lợi ích của nhân dân và phá hoại được tổ chức của Ðảng".
Trong bản tham luận có nhan đề Dân là gốc - dân làm chủ, vị trí trung tâm trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu cho rằng: "Những lời dạy của Bác chứa đựng và phản ánh sinh động tâm hồn chân thật, sâu sắc, bền chặt không lúc nào phai mờ của Người: Nhân dân là trung tâm trong tâm hồn Người; tư tưởng, đạo đức của Người là nền tảng tinh thần cho công cuộc dựng nước và giữ nước, cho việc xây dựng và củng cố Ðảng... Dân là gốc - dân làm chủ thông qua bộ máy Nhà nước để thực hiện quyền làm chủ của mình. Trong điều kiện nước nhà mới giành được độc lập, khi đó lực lượng của Ðảng chưa đông, tất cả đang tập trung vào cuộc kháng chiến để bảo vệ chính quyền mới thành lập. Người đã nhìn thấy mối quan hệ giữa Ðảng - Nhà nước với nhân dân: "Ðảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ". Tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” thực chất là sửa đổi lề lối quan hệ với nhân dân".
Từ quan niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Ta phải liên lạc mật thiết với dân chúng. Không được xa rời dân chúng. Rời xa dân chúng là cô độc. Cô độc thì nhất định thất bại", tham luận của TS Nguyễn Viết Chức, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của QH nhận xét: "Xuất phát từ quan điểm quần chúng sâu sắc như vậy, cho nên Bác chỉ trích rất gay gắt những người "cho mình là giỏi, không xem ai ra gì, tưởng mình là hơn hết". Bác viết: "Họ quên rằng: chỉ đoàn kết trong Ðảng, cách mạng cũng không thành công được, còn phải đoàn kết nhân dân cả nước. Họ quên rằng: so với nhân dân thì số đảng viên chỉ là tối thiểu, hàng trăm người dân mới có một đảng viên. Nếu không có nhân dân giúp sức thì Ðảng không làm được việc gì hết". Ðọc đến đây, tôi tin rằng những người làm nghiên cứu, dù là trong Ðảng hay ngoài Ðảng, đều phải nghiêng mình kính cẩn thừa nhận, viết lý luận cách mạng mà sâu sắc và thu phục lòng người như thế chỉ có Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người thầy vĩ đại của Cách mạng Việt Nam".
Nói về tác dụng giáo dục của tác phẩm, trong tham luận của mình, Thiếu tướng, PGS Lê Hồng Quang vừa khẳng định, vừa kể lại rằng: "Xuyên suốt tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giáo dục rất nhiều về quan điểm quần chúng, về mối quan hệ mật thiết giữa Ðảng và quần chúng. Những điều Bác dạy về mối quan hệ với quần chúng đã tác động rất mạnh mẽ đến những cán bộ, đảng viên trẻ chúng tôi thời kháng chiến, dần dần từng bước giúp chúng tôi đánh giá quần chúng đúng hơn, tin quần chúng và ít nhiều phát huy được sức mạnh quần chúng trong xây dựng, chiến đấu và công tác".
Về mối quan hệ mật thiết giữa đường lối, chính sách của Ðảng và Nhà nước với quần chúng, TS Nguyễn Hữu Thức (Ban Tuyên giáo T.Ư) tổng kết: Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh nhiều lần cụm từ "từ trong quần chúng ra, trở lại nơi quần chúng" và cụm từ "lãnh đạo liên hợp với quần chúng" coi đó là những nguyên tắc lớn trong việc lãnh đạo của tổ chức Ðảng và đảng viên.
Từ góc độ xã hội học, PGS, TS Phạm Xuân Hảo (Viện Khoa học xã hội nhân văn quân sự) viết: "Ðể giữ chặt mối quan hệ với dân chúng, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu Ðảng phải luôn lắng tai nghe ý kiến của dân chúng, đồng thời Người chỉ ra cách thức lấy ý kiến của dân chúng: "gom góp mọi ý kiến rời rạc, lẻ tẻ của quần chúng, rồi phân tích nó, nghiên cứu nó, sắp đặt nó thành những ý kiến có hệ thống" và tác giả nhận xét: "Theo chúng tôi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng, Ðảng phải tiến hành nắm bắt dư luận xã hội để lắng nghe ý kiến của dân chúng, sửa đổi lối làm việc, xây dựng và chỉnh đốn Ðảng; đồng thời sử dụng dư luận xã hội để hướng dẫn dân chúng thực hiện nhiệm vụ của cách mạng do Ðảng đề ra...".
Qua những vấn đề mang tính bản chất và quyết định của quan hệ biện chứng giữa Ðảng với quần chúng nhân dân được thể hiện trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, qua sự phân tích từ nhiều góc độ khác nhau về mối quan hệ này, các tham luận đã góp phần sáng tỏ một nội dung quan trọng của Tư tưởng Hồ Chí Minh. Ðồng thời các tham luận cũng trực tiếp khẳng định trong thời kỳ mới của sự nghiệp cách mạng, mối quan hệ sống còn giữa Ðảng với nhân dân phải được tiếp tục củng cố và phát triển lên một tầm cao mới, với các giá trị mới vừa thích ứng với yêu cầu của thời kỳ mới, vừa tạo ra động lực để đạt tới mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh".
Với 60 năm tuổi đời, “Sửa đổi lối làm việc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành tác phẩm có giá trị lý luận - thực tiễn to lớn đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Ðảng, nhất là đối với Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Ðảng hiện nay. 60 năm trước, với nhãn quan chính trị - văn hóa thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rất sâu sắc về "các căn bệnh" và chỉ ra các biện pháp cụ thể mà từ mỗi cán bộ, đảng viên tới toàn Ðảng cần phải khắc phục, sửa chữa để vừa nâng cao sức chiến đấu của Ðảng, vừa có khả năng vượt qua những thách thức khi đối diện với các nguy cơ có thể làm suy giảm năng lực và trình độ lãnh đạo của Ðảng.
Như trong tham luận 60 năm tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” - giá trị lịch sử vững bền, ý nghĩa thời sự cấp thiết, đồng chí Tô Huy Rứa khẳng định: "Chủ trương lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” có giá trị cơ bản thường xuyên bền vững lâu dài đối với cách mạng Việt Nam. Ðồng thời những quan điểm, tư tưởng quan trọng gắn với chủ trương lớn ấy lại mang ý nghĩa thời sự trực tiếp cấp thiết nóng hổi đối với sự nghiệp cách mạng của chúng ta trong giai đoạn hiện nay".
Tổng kết Hội thảo, ông Ðào Duy Quát nhấn mạnh những nội dung quan trọng nhất thu hút sự quan tâm của các đại biểu tham dự hội thảo cũng chính là những vấn đề mà mỗi cán bộ, đảng viên hiện nay không thể xem nhẹ, đó là phê bình và tự phê bình, là công tác cán bộ và đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng.
Từ nội dung các tham luận và ý kiến phát biểu tại Hội thảo, đồng chí đề xuất, bước sang năm thứ hai thực hiện Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, chúng ta cần thiết phải đưa tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” của Bác trở thành tài liệu học tập, nghiên cứu, tuyên truyền, thực hiện trong toàn Ðảng, toàn dân.
