Sớm tháo gỡ vướng mắc trong dự án chống ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh

Dự án Giải quyết ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu, giai đoạn 1 được thực hiện theo Quy hoạch Thủy lợi chống ngập úng khu vực Thành phố Hồ Chí Minh do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với số vốn gần 10 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên sau hơn 8 năm triển khai vẫn chưa hoàn thành và tác dụng chống ngập không được như kỳ vọng...
0:00 / 0:00
0:00
Cống ngăn triều Tân Thuận, khu vực Quận 7 thuộc dự án Giải quyết ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh.
Cống ngăn triều Tân Thuận, khu vực Quận 7 thuộc dự án Giải quyết ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh.

Việc sớm giải quyết dứt điểm vấn đề kéo dài tại dự án này không chỉ là mong muốn của nhà đầu tư, chính quyền thành phố mà chính là sự mong chờ của hàng nghìn hộ dân đã giao nhà, đất để thi công công trình chống ngập có nguồn vốn đầu tư rất lớn.

Theo Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam, nhà đầu tư đã triển khai thi công từ tháng 6/2016 đến tháng 11/2020 đạt hơn 90% khối lượng. Trong đó sáu cống: Bến Nghé, Tân Thuận, Phú Xuân, Mương Chuối, Cây Khô, Phú Định đạt từ 83% đến 97%; riêng tuyến đê bao ven sông Sài Gòn dài 6 km thi công đạt 85%. Giá trị giải ngân để thực hiện dự án tính đến tháng 10/2024 là khoảng 8.276 tỷ đồng/9.976 tỷ đồng (trong đó giải ngân từ nguồn vốn vay là 7.094 tỷ đồng và vốn tự có là 1.181 tỷ đồng). Nhà đầu tư cũng báo cáo Ủy ban nhân dân thành phố nguồn vốn còn lại cần huy động để thi công hoàn thành công trình là khoảng 1.800 tỷ đồng.

Đại diện nhà đầu tư cho biết: Đến nay đã hơn tám năm nhưng dự án chống ngập chưa thể hoàn thành do vướng mắc liên quan nguồn vốn. Cụ thể, dự án đã tạm dừng thi công ba lần, tổng cộng là 66 tháng. Lần tạm dừng gần đây nhất là tháng 11/2020, do hết thời gian thực hiện dự án theo Hợp đồng BT (xây dựng-chuyển giao), phụ lục hợp đồng BT và hết hạn giải ngân tái cấp vốn từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. “Việc tạm dừng và kéo dài dự án do các vướng mắc mà nhà đầu tư không thể tự giải quyết dẫn đến lãi vay phát sinh mỗi ngày 1,73 tỷ đồng.

Do đó, nhà đầu tư mong muốn chính quyền thành phố sớm giải quyết dứt điểm các bất cập của dự án để có thể hoàn thành 7% còn lại nhằm tránh lãng phí nguồn lực đã bỏ ra, cũng như tránh giảm hiệu quả dự án chống ngập theo đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về chống lãng phí”, lãnh đạo Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam cho biết.

Ghi nhận thực tế tại các khu vực thi công công trình, những tuyến cống ngăn dòng, những khối bê-tông lắp ghép dở dang vẫn nằm trơ trơ nhiều năm qua dưới nắng mưa. Ông Nguyễn Văn An, ngụ đường Phú Định, Phường 16, Quận 8, có nhà nằm gần cống điều tiết Phú Định thuộc dự án ngăn triều chống ngập cho biết: “Tôi còn nhớ như in thời điểm làm công trình, thành phố hứa rằng vài năm sẽ xong, nghe vậy ai cũng thu xếp bàn giao mặt bằng mà không chút chần chừ. Lúc đó, khu vực phía nam gồm hai quận 7, 8 sẽ hết ngập... Vậy mà 5 năm trôi qua rồi mà công trình chục nghìn tỷ đồng vẫn dở dang”.

Dự án Giải quyết ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh nhằm kiểm soát ngập do triều cường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu cho diện tích 570 km2 với khoảng 6,5 triệu dân thuộc khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và Trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh; hỗ trợ lưu trữ nước mưa khi có mưa kết hợp triều cường; góp phần cải tạo cảnh quan và môi trường nước trong khu vực dự án. Dự án xây dựng 6 cống kiểm soát triều lớn, quy mô bề rộng cống từ 40-160m; xây dựng đoạn đê bao ven sông Sài Gòn từ Vàm Thuật đến Sông Kinh-giai đoạn 1 bao gồm khoảng 6 km đê/kè ở các đoạn xung yếu...

Dự án giải quyết ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu, thực hiện theo hợp đồng BT ký kết giữa Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam ngày 27/5/2016. Theo hợp đồng BT và các phụ lục hợp đồng đã ký kết, thành phố thanh toán cho nhà đầu tư bằng quỹ đất tương đương 16% giá trị quyết toán dự án (khoảng 1.588 tỷ đồng). Các quỹ đất thanh toán gồm: Lô C8A, khu A, khu Đô thị mới nam thành phố, Quận 7 (5.500 m2), khu đất số 232 Đỗ Xuân Hợp, phường Phước Long A, thành phố Thủ Đức (17.573,5 m2), khu đất số 762 Bình Quới, quận Bình Thạnh (4.298 m2). Đồng thời, phần thanh toán bằng tiền tương đương 84% giá trị quyết toán dự án (khoảng 8.380 tỷ đồng). Thời gian thanh toán bằng tiền đến tháng 5/2026 (thời gian ân hạn là ba năm).

Báo cáo của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh gửi Ủy ban kinh tế Quốc hội mới đây nêu rõ: Vướng mắc trong việc huy động nguồn vốn thi công hoàn thành công trình xuất phát từ việc Ngân hàng BIDV không đủ cơ sở để ký Phụ lục hợp đồng tín dụng với Công ty TNHH Trung Nam BT 1547 (thuộc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam) để trình Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện gia hạn thời gian giải ngân tái cấp vốn. Do đó, tại Tờ trình số 321/TTr-UBND ngày 3/6/2024, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị Tổ công tác Chính phủ thống nhất phương án và xem xét trình Chính phủ ban hành nghị quyết để chấp thuận cho thành phố thực hiện phương án ủy thác từ ngân sách nhà nước của thành phố cho Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước thành phố (Công ty HFIC) cho nhà đầu tư/doanh nghiệp thực hiện dự án vay để hoàn thành công trình.

Tuy nhiên, đại diện Bộ Tài chính có ý kiến phương án kiến nghị của thành phố là chưa phù hợp do Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 không có quy định về việc sử dụng vốn ngân sách địa phương để ủy thác cho quỹ đầu tư phát triển địa phương (trong trường hợp này là Công ty HFIC) để quỹ này cho nhà đầu tư vay thực hiện dự án; đồng thời, tại Mục 2 Thông báo số 370/TB-VPCP ngày 9/8/2024 của Văn phòng Chính phủ, Tổ công tác Chính phủ thống nhất không có căn cứ pháp lý để tiếp tục ban hành một nghị quyết mới của Chính phủ nhằm tháo gỡ những vướng mắc hiện nay của dự án như đề nghị của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. Do đó, hiện nay chưa có cơ sở để huy động nguồn vốn ủy thác để nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án thi công hoàn thành công trình.

Về phía nhà đầu tư, ông Nguyễn Tâm Thịnh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam cho biết: Hai đề xuất công ty gửi Ban Thường vụ Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố xem xét giải quyết là điều chỉnh tổng mức đầu tư của dự án; đồng thời, tiến hành thanh toán quỹ đất cho dự án để giảm nợ gốc và lãi vay, tạo điều kiện cho nhà đầu tư có thể tiếp cận vốn vay từ ngân hàng để thi công hoàn thành dự án này. Về phía chính quyền thành phố, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất Thủ tướng Chính phủ một số phương án tháo gỡ vướng mắc.

Trong đó, thành phố đề xuất thực hiện điều chỉnh điều khoản về thanh toán trong hợp đồng song song với việc điều chỉnh tổng thể dự án như sau: Thực hiện đồng thời thủ tục điều chỉnh thời gian thực hiện dự án để làm cơ sở ký kết Phụ lục hợp đồng BT thay đổi phương án thanh toán. Sau khi điều chỉnh Phụ lục hợp đồng BT thì dự án cơ bản khắc phục các thiếu sót nêu tại Điều 1 Nghị quyết số 40/NQ-CP ngày 1/4/2021 của Chính phủ về tiếp tục triển khai thực hiện dự án. Đây chính là cơ sở để thành phố có thể bắt đầu thực hiện việc thanh toán bằng quỹ đất là các khu đất đã xác định trong hợp đồng BT theo quy định hiện hành, giải quyết được nguồn vốn cho nhà đầu tư thực hiện hoàn thành công trình và giảm chi phí phát sinh lãi vay trong thời gian chờ hoàn tất thủ tục điều chỉnh dự án.