Theo báo cáo kết quả kiểm tra của các huyện, thành phố thì toàn tỉnh Thái Bình có 196/284 xã, phường, thị trấn (60%) đã sử dụng 4.283.135 m2 đất chưa có quyết định của cấp có thẩm quyền. Việc sử dụng đất vào mục đích chuyên dùng chủ yếu làm các công trình giao thông, thủy lợi, thể dục - thể thao, nghĩa trang; công trình phúc lợi ở địa phương khi thực hiện Quyết định 948/2000/QÐ-UB của UBND tỉnh về điều chỉnh việc giao bổ sung đất nông nghiệp và Quyết định 18/QÐ-UB của UBND tỉnh về thực hiện dồn điền, đổi thửa.
Hầu hết số diện tích này nằm trong kế hoạch sử dụng đất hằng năm nhưng các địa phương không làm thủ tục thu hồi đất, giao đất trình cấp có thẩm quyền quyết định. 92 xã, phường, thị trấn giao đất cho 2.077 hộ gia đình, cá nhân làm nhà ở với diện tích 239.587 m2, trong đó đã nộp ngân sách Nhà nước 45.230.615.000 đồng, chưa nộp ngân sách là 1.736.560.000 đồng. 50 xã, phường, thị trấn đã giao đất cho 896 hộ gia đình làm nhà ở với 112.887 m2 nhưng chưa có quyết định giao đất của cấp có thẩm quyền. Ngoài ra, tại 101 xã, phường, thị trấn còn phát hiện 890 trường hợp người dân tự chuyển mục đích từ đất canh tác, đất ao và đất chuyên dùng sang làm nhà ở với 172.123 m2.
Thực hiện việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp ở 284 xã, phường, thị trấn, toàn tỉnh đã có 13.407 hộ gia đình, cá nhân sử dụng 22.331.477 m2, trong đó có 191 hộ ở 33 xã đã xây dựng lán, nhà không đúng quy định của UBND tỉnh. Thậm chí có 471 hộ ở 85 xã, phường, thị trấn của tất cả các huyện, thành phố lấn chiếm đất với diện tích 48.069 m2 (có 11.302 m2 canh tác), trong đó 237 hộ đã xây dựng nhà ở kiên cố. Chưa kể 141 trường hợp thuê đất làm cơ sở sản xuất kinh doanh chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt với diện tích 188.030 m2.
Trong tháng 5 và 7 vừa qua, tỉnh Thái Bình đã thành lập đoàn thanh tra công tác quản lý, sử dụng đất đai và thu chi tiền đất tại hai huyện Vũ Thư và Kiến Xương trong hai năm 2003-2004, đã thấy bộc lộ nhiều thiếu sót. Ở huyện Vũ Thư, sau khi xác minh trực tiếp tại 16 xã, thị trấn, đồng thời tập hợp kết quả tự thanh tra của 15 xã trên địa bàn huyện thì thấy rằng, có ba xã Song An, Việt Hùng và Tân Hòa cấp bán đất sai vị trí trong quyết định cho 23 hộ với 2.284 m2. Ông trưởng thôn Thanh Trai, xã Minh Lãng đã tự cấp bán cho 7 hộ với diện tích 707 m2.
Theo quy định của tỉnh thì, toàn bộ số tiền thu được do cấp đất, chuyển quyền sử dụng đất và tiền thu từ xử lý theo QÐ 948 phải nộp 100% vào kho bạc Nhà nước. Nhưng các xã ở huyện Vũ Thư chỉ nộp vào mục tiền đất được 49.704.035.000 đồng. Số còn lại đã nộp sai vào mục dân góp xây dựng và đền bù chi phí là 2.203.061.000 đồng và tự để lại ngân sách xã trả thẳng cho công trình xây dựng là 3.229.788.000 đồng.
Ở huyện Kiến Xương, Ðoàn thanh tra đã tiến hành thanh tra ở 16/34 xã đã phát hiện số diện tích đất chưa có quyết định của cấp có thẩm quyền của 290 hộ là 11.219,2 m2. Tổng số tiền đất còn nợ đến ngày 31-12-2004 là 886.164.200 đồng và số tiền đất các xã đã thu nhưng chưa nộp vào kho bạc là 601.146.500 đồng. Trong số 16 hộ được thanh tra thì 5 hộ có tình trạng lấn chiếm đất là 799 m2. Xã Nam Cao tuy chưa có quyết định của các cấp có thẩm quyền nhưng đã tự bán cho 14 hộ với diện tích là 1.840 m2 và năm 2003 thu được 117.546.000 đồng tự để lại ngân sách xã sử dụng. Xã Bình Minh thu trước của 33 hộ dân với số tiền là 725.101.000 đồng đã đem gửi tiết kiệm 500 triệu đồng, số còn lại đưa vào ngân sách xã. Các xã Thanh Tân, Nam Cao, Vũ Sơn... lợi dụng việc thực hiện QÐ 948 của UBND tỉnh đã hợp thức hóa diện tích đất bán trái thẩm quyền và khai khống tăng số diện tích trình cấp trên phê duyệt để bán tiếp. Chưa kể việc xã Quang Bình sử dụng tiền bán đất 32,8 triệu đồng vào việc khánh thành trụ sở UBND xã.
Những sai phạm về quản lý và sử dụng đất ở Thái Bình thuộc trách nhiệm của chính quyền các cơ sở xã, phường, thị trấn do buông lỏng công tác quản lý đất đai và chưa có biện pháp tích cực xử lý kịp thời những vi phạm mới phát sinh. Nếu tình trạng nêu trên không sớm chấm dứt, chắc chắn sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chương trình phát triển kinh tế của địa phương.
