Việt Nam hiện có khoảng 30% dân số là đối tượng cần sự trợ giúp. Trong đó, có hơn 11,4 triệu người cao tuổi, khoảng 1,4 triệu người hưởng trợ cấp người có công với cách mạng, 6,2 triệu người khuyết tật, trên 9 triệu người có vấn đề sức khỏe tâm thần. 2 triệu trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, có khoảng 3,75% hộ nghèo, 4,55% hộ cận nghèo, hơn 3,1 triệu đối tượng hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng, khoảng 2 triệu lượt hộ gia đình cần được trợ giúp đột xuất hằng năm. Ngoài ra, nhiều phụ nữ, trẻ em bị ngược đãi, bị mua bán, bị xâm hại hoặc lang thang kiếm sống trên đường phố.
Đây là thông tin từ hội thảo “Thí điểm chi trả chính sách an sinh xã hội không dùng tiền mặt” do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp Ngân hàng Thế giới, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam tổ chức ngày 25-11, tại Hà Nội.
Thứ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Lê Tấn Dũng cho biết, số người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là khoảng 15 triệu người; bảo hiểm xã hội tự nguyện khoảng 500 nghìn người; bảo hiểm thất nghiệp khoảng 13 triệu người. Bảo hiểm y tế khoảng 85 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ 90% dân số. "Như vậy, các đối tượng thụ hưởng chính sách an sinh xã hộ (ASXH) ngày càng được mở rộng với mức trợ giúp ngày càng cao hơn. Vì thế, đòi hỏi cần phải có công cụ hiện đại hơn trong việc quản lý chính sách và đối tượng tốt hơn", Thứ trưởng Dũng nhấn mạnh.
Thứ trưởng Lê Tấn Dũng khẳng định, Chính phủ đang chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh xây dựng chính phủ điện tử, cung cấp các dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, thúc đẩy phát triển các giải pháp thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán điện tử.
Để tăng cường quản lý và thực hiện có hiệu quả chính sách ASXH, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 708/QĐ-TTg ngày 25-5-2017 phê duyệt Đề án xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về ASXH, ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết chính sách ASXH đến năm 2020 và định hướng phát triển đến năm 2030 (gọi tắt là Đề án 708).
Theo kế hoạch thực hiện Đề án 708, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt chính sách trợ giúp xã hội đã và đang được Bộ LĐ-TB và XH thí điểm triển khai thực hiện. Năm 2019, đã thực hiện hai huyện ở Cao Bằng và mở rộng toàn tỉnh trong năm 2020 và một huyện ở Quảng Ninh.
Theo các chuyên gia, hiện nay, việc chi trả ASXH bằng tiền mặt vẫn phổ biến nhất ở Việt Nam. So với các nước trong khu vực, mức độ sử dụng dịch vụ tại chi nhánh ngân hàng và máy ATM còn thấp. Tỷ lệ người dân có tài khoản ngân hàng cũng thấp. Mô hình đại lý ngân hàng chưa được phép hoạt động. Các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán di động chưa được phép thực hiện chức năng cho khách hàng rút tiền mặt.
Cùng với đó, mạng lưới ngân hàng chủ yếu tập trung ở vùng thành thị, trung tâm. Phần lớn người dân sống ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa không có tài khoản ngân hàng. Nếu họ có tài khoản ngân hàng cũng khó có thể rút tiền từ tài khoản do không có cây ATM. Một nguyên nhân khác là người dân còn thiếu các hồ sơ pháp lý để mở tài khoản ngân hàng do các đối tượng bảo trợ xã hội như trẻ em, người khuyết tật thường không có chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân. Cũng có trường hợp người dân ngại mở tài khoản ngân hàng vì mất phí khi sử dụng...
Dự kiến, việc thanh toán không dùng tiền mặt trong chi trả chính sách ASXH của sẽ mở rộng triển khai thêm tại ba địa phương là Hà Nội, Thừa Thiên Huế, TP Hồ Chí Minh.
