Báo cáo “Ma túy tổng hợp tại khu vực Đông và Đông-Nam Á: Diễn biến và thách thức mới nhất năm 2021” mới ra mắt của UNODC khẳng định, thị trường ma túy tổng hợp ở khu vực Đông Á và Đông-Nam Á vẫn không bị suy yếu trước tác động của đại dịch Covid-19, tình trạng sản xuất và mua bán bất hợp pháp ma túy tổng hợp tiếp tục gia tăng đột biến trong năm 2020.
Theo đó, lượng methamphetamine bị thu giữ vẫn gia tăng đáng kể bất chấp đại dịch Covid-19. Ông Jeremy Douglas, Trưởng đại diện Văn phòng UNODC Khu vực Đông-Nam Á - Thái Bình Dương nhận định: “Các băng nhóm tội phạm có tổ chức tiếp tục mở rộng thị trường ma túy tổng hợp trong khu vực, đặc biệt là ở thượng lưu sông Mekong và bang Shan (Myanmar), bằng cách duy trì ổn định nguồn cung hóa chất nhằm sản xuất ma túy bất chấp các lệnh hạn chế tại khu vực biên giới có ảnh hưởng đến hoạt động thương mại hợp pháp biên giới.
Trong khi đại dịch làm cho nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại, các tổ chức tội phạm thống trị tại khu vực đã nhanh chóng thích nghi và lợi dụng tình hình này. Chúng tiếp tục nỗ lực đẩy mạnh nguồn cung nhằm không ngừng tạo dựng thị trường và nhu cầu”.
Năm 2020, lượng methamphetamine bị thu giữ trong khu vực là khoảng 170 tấn, tăng 19% so với 142 tấn bị thu giữ trong năm 2019. Cũng trong thời gian này, có thể thấy sự thay đổi rõ ràng về các đường dây buôn bán ma túy bất hợp pháp.
Một lượng lớn đột biến methamphetamine được vận chuyển qua Lào đến Thái Lan và Việt Nam để tiêu thụ trong thị trường nội địa hoặc tiếp tục vận chuyển sang nước khác.
Bên cạnh đó, một lượng cực lớn methamphetamine tập trung tại các nước thuộc tiểu vùng hạ lưu sông Mekong như Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam. Lượng methamphetamine bị thu giữ tại các nước này chiếm tới 71% lượng methamphetamine bị thu giữ toàn khu vực Đông Á và Đông-Nam Á.
Báo cáo cũng cảnh báo về sự gia tăng đột biến của nguồn cung song hành với sự gia tăng sử dụng methamphetamine dạng tinh thể do giá bán buôn và giá bán lẻ trên đường phố rẻ chưa từng thấy.
Tại Việt Nam, số lượng người sử dụng methamphetamine có hồ sơ quản lý tăng chín lần, từ năm 2016 đến năm 2020. Thái Lan cũng ghi nhận số người sử dụng methamphetamine tăng gấp 10 lần, giai đoạn từ 2016 đến 2019, và các dữ liệu về giá cả giai đoạn từ 2019 đến 2020, tại Campuchia và Malaysia cũng cho thấy xu hướng giảm.
Điều phối viên khu vực chương trình toàn cầu SMART của UNODC, ông Inshik Sim nhấn mạnh, giá methamphetamine giảm tại khu vực Đông-Nam Á là một vấn đề nghiêm trọng, điều này cho thấy, chiến lược giảm cung đã không đạt hiệu quả như mong muốn. Bên cạnh đó, chỉ một lượng rất nhỏ tiền chất trong danh mục cần kiểm soát chặt chẽ bị thu giữ, một phần có thể do là các tiền chất, hóa chất chưa được kiểm soát và đã bị sử dụng.
UNODC cũng cảnh báo, thị trường methamphetamine tiếp tục mở rộng không phải là điểm đáng lo ngại duy nhất. Bên cạnh đó, còn có các thách thức khác, như: sự gia tăng trong sản xuất và mua bán bất hợp pháp ketamin và tỷ lệ chất kích thần MDMA (methylenedioxymethamphetamine) trong một vài loại thuốc lắc có thể dẫn đến việc sử dụng quá liều đi kèm với hậu quả tang thương.
Sự nổi lên của các chất hướng thần mới có khả năng gây nguy hại, bao gồm các chất cần sa tổng hợp và nhóm chất an thần gây nghiện dạng benzodiazepines đã được biến đổi, cũng làm phức tạp thêm tình hình.
Theo ông Justice Tettey, Trưởng ban Khoa học và phòng thí nghiệm UNODC, công tác giám định ngày càng trở nên quan trọng khi thị trường ma túy tổng hợp tại khu vực Đông Á và Đông-Nam Á đã thích nghi và biến đổi. Ông Tettey cũng lưu ý, hoạt động xử lý và tiêu hủy an toàn các chất ma túy và hóa chất bị thu giữ cũng là một thách thức ngày càng lớn mà chúng ta cũng cần quan tâm, cho thấy tác động của việc sản xuất ma túy là rất lớn.
UNODC hiện đang phối hợp chặt chẽ với các quốc gia trong khu vực Đông Á và Đông-Nam Á thông qua Chương trình toàn cầu SMART và Cơ chế Thỏa thuận hợp tác kiểm soát ma túy khu vực tiểu vùng sông Mekong (MOU) với mục tiêu giám sát tình hình ma túy và đề ra các khuyến nghị về hợp tác, phát hiện, kiểm soát tiền chất ma túy và các chiến lược y tế công cộng, và quan trọng hơn là hỗ trợ các quốc gia trong phối hợp tác chiến, kiểm soát biên giới.
