Phát biểu ý kiến khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Hội nghị này tập trung tìm giải pháp cho tăng trưởng với nội dung sâu hơn, là việc thực hiện Nghị quyết của Chính phủ về thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; xác định 5 rõ: “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ tiến độ, rõ sản phẩm”.
Thủ tướng nêu rõ, muốn có tăng trưởng thì phải có tăng năng suất lao động, muốn tăng năng suất lao động thì phải có khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo được coi là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo là đầu tư cho phát triển.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu ý kiến tại Hội nghị. (Ảnh: TRẦN HẢI) |
Thủ tướng muốn Hội nghị bàn để cụ thể hoá, trong kế hoạch hành động đã xác định 7 nhóm nhiệm vụ và phân công 142 nhiệm vụ cụ thể phân công cho các bộ, ngành, địa phương để thực hiện. Thủ tướng đặt vấn đề thực hiện như thế nào để khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nguồn nhân lực chất lượng cao thực sự là động lực chủ yếu cho tăng trưởng, phát triển đất nước nhanh và bền vững; thực sự là yếu tố đột phá, đóng góp cho mục tiêu phát triển kinh tế nhanh và bền vững.
 |
| Lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương tham dự Hội nghị. (Ảnh: TRẦN HẢI) |
Thủ tướng khẳng định, chúng ta phải đánh giá thẳng thắn, khách quan, minh bạch bằng các số liệu dẫn chứng cụ thể về thực hiện nay, chúng ta đang đứng ở đâu, vị trí như thế nào? Từ đó nhận diện rõ những khó khăn, thách thức, bên cạnh đó là những thời cơ, thuận lợi để phát triển những các thời cơ, thuận lợi thành nguồn lực, hạn chế những tồn tại, thách thức để phát triển bền vững. Thủ tướng mong các đại biểu góp ý những nhiệm vụ nào là đột phá, phải chăng là thể chế, phải chăng là phương pháp huy động nguồn lực, hạ tầng và nguồn nhân lực?
Thủ tướng cho biết, Chính phủ đang chuẩn bị trình Quốc hội Nghị quyết tháo gỡ các vướng mắc về khoa học công nghệ, cùng với đó là tiếp tục hoàn thiện Luật về khoa học công nghệ trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 5 tới. Trong đề nghị tháo gỡ về thể chế có bố trí nguồn lực, trong đó giải phóng về mặt tư duy, theo đó mạnh dạn đề xuất để các nhà khoa học được kinh doanh, nhất là kinh doanh sản phẩm của mình, để các nhà khoa học tiếp tục đổi mới, sáng tạo.
 |
| Quang cảnh Hội nghị. (Ảnh: TRẦN HẢI) |
Thủ tướng đề nghị các đại biểu cần làm rõ các nhiệm vụ trọng tâm bứt phá; chuyển đổi số thực sự là động lực tăng trưởng, góp phần cải tạo tư liệu sản xuất theo hướng nhanh và bền vững. Thủ tướng nêu rõ, cơ sở dữ liệu là tư liệu sản xuất quan trọng, góp phần tạo ra kinh tế sáng tạo. Tất cả các bộ, ngành, các cấp, cả hệ thống chính trị đều phải vào cuộc thì mới đồng bộ, mang lại hiệu quả. Việc thực hiện khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số không phải chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước, của các học viện, viện nghiên cứu mà của cả các doanh nghiệp cũng phải tiên phong trong lĩnh vực này; mọi người dân cũng phải tham gia quá trình này. Phải lấy người dân là trung tâm, chủ thể cho đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, mọi thành quả của quá trình này phải hướng đến người dân; chuyển đổi số là yêu cầu khách quan, ưu tiên hàng đầu, lựa chọn chiến lược. Đây chính là tầm nhìn, chiến lược, ưu tiên cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
 |
| Lãnh đạo các tập đoàn, cơ quan, đơn vị tham dự Hội nghị. (Ảnh: TRẦN HẢI) |
* Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhiều thành tựu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo được ứng dụng vào phát triển kinh tế, xã hội. Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã có nhiều đóng góp thiết thực vào sự phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, cải thiện an sinh xã hội và chất lượng cuộc sống người dân. Một số lĩnh vực khoa học tự nhiên đạt trình độ tiên tiến của khu vực và thế giới. Nhiều thành tựu khoa học, công nghệ hiện đại được ứng dụng nhanh chóng và rộng rãi trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp, công nghiệp, thông tin, chuyển đổi số và kinh tế số. Chỉ số Năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) không ngừng được cải thiện, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng của nền kinh tế đất nước. Theo Tổng cục Thống kê, Đóng góp của các nhân tố tổng hợp TFP vào tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021-2023 ước đạt khoảng 37,6%, dự kiến giai đoạn 2021-2025 đạt khoảng 42,0%. Điều đó đã góp phần nâng tỷ trọng đóng góp trực tiếp của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo vào các ngành, lĩnh vực trọng điểm của nền kinh tế.
 |
| Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị. (Ảnh: TRẦN HẢI) |
Ngành công nghiệp bán dẫn ở Việt Nam đã đạt được những bước tiến vượt bậc, khẳng định tiềm năng và quyết tâm vươn mình mạnh mẽ trong việc phát triển công nghệ tiên tiến. Chỉ trong thời gian ngắn Việt Nam đã tạo được những bước đi ấn tượng trong việc hợp tác với các quốc gia, nền kinh tế như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Pháp, Ireland, Hà Lan và các tập đoàn công nghệ lớn như Google, Meta, Microsoft, NVIDIA, Apple, Marvell, Samsung... để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Việt Nam cũng được Hoa Kỳ chọn là một trong 6 quốc gia tham gia Đạo luật Chips để phát triển chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Hiện nay, đã có hơn 50 doanh nghiệp tham gia công đoạn thiết kế vi mạch, hơn 15 doanh nghiệp tham gia công đoạn đóng gói, kiểm thử vi mạch và sản xuất vật liệu, thiết bị bán dẫn hoạt động tại Việt Nam. FPT đã ra mắt sản phẩm chip trong ngành y tế, Viettel đã sản xuất chip phục vụ thiết bị 5G.
Lĩnh vực trí tuệ nhân tạo có nhiều tiềm năng để phát triển thành quốc gia hàng đầu khu vực về AI. Số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo tăng lên nhanh chóng cả về lượng và chất. Nhiều sản phẩm AI được tạo bởi người Việt Nam được đánh giá cao trong cộng đồng công nghệ thế giới. Các tập đoàn công nghệ lớn đang hình thành các trung tâm nghiên cứu và mở rộng hợp tác về trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam như NVIDIA, Microsoft, Meta, Google.
Các tập đoàn, doanh nghiệp lớn dần khẳng định vai trò tiên phong trong hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, chuyển giao, ứng dụng công nghệ, liên kết với các trường đại học, viện nghiên cứu, các trung tâm đổi mới sáng tạo và các doanh nghiệp nhỏ trong chuỗi cung ứng được các doanh nghiệp chú trọng và triển khai rộng khắp. Sự tham gia này không chỉ đến từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài như NVIDIA, Samsung, Microsoft,... mà còn nhận được sự hưởng ứng tích cực của các doanh nghiệp trong nước như Viettel, FPT, VinGroup, Masan, CMC, Phenikaa...
Các trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp được hình thành và đi vào hoạt động bước đầu có những đóng góp tích cực cho nền kinh tế. Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia được Thủ tướng Chính phủ thành lập đã nhanh chóng khẳng định là hạt nhân quan trọng của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia và được cộng đồng trong và ngoài nước đánh giá là trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực. Các hoạt động về thu hút doanh nghiệp “đại bàng”, ươm tạo “kỳ lân” công nghệ liên tục được các trung tâm đổi mới sáng tạo triển khai, đặc biệt trong các lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng mới, nhà máy thông minh, đô thị thông minh, an ninh mạng... với sự xuất hiện và mở rộng kinh doanh của Lam Research, NVIDIA, Marvell, Cadence, ARM, Meta, Google, Synopsys, AMD, Qorvo, Qualcomm....
Việt Nam là địa điểm lý tưởng cho nhiều sự kiện quốc tế quan trọng về đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp. Các sự kiện thường niên về đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp thu hút hơn 5.000 doanh nghiệp, quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế và 50.000 doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu trong nước tham gia.
Số lượng quỹ đầu tư mạo hiểm trên thế giới có mặt tại Việt Nam đứng thứ 3 khu vực. Với tiềm năng tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, dân số trẻ năng động và môi trường cho đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp ngày càng chuyên nghiệp, Việt Nam đã có sự tham gia và từng bước mở rộng danh mục đầu tư của khoảng 210 quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài như 500 Startups, Golden Gate Ventures, Sequoia, Greylock Ventures, Vertex venture, Gradient Ventures,..., đồng thời các quỹ nội địa Mekong Capital, CyberAgent Ventures, VinaCapital Ventures, IDG Ventures, ThinkZone và Do Ventures... cũng đang góp phần định hình hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp trong nước. So với các nước trong khu vực, Việt Nam giữ vị trí thứ ba về số lượng thương vụ đầu tư mạo hiểm, sau Indonesia và Singapore.
Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam liên tục được cải thiện, thuộc nhóm dẫn đầu trong các quốc gia thu nhập trung bình. Việt Nam ở nhóm đầu thế giới về sự cải thiện chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII), là quốc gia có 14 năm liên tiếp có sự nâng hạng về chỉ số này. Năm 2024, GII của Việt Nam đứng thứ 44/132 quốc gia, tăng 4 bậc so với năm 2022. Trong khi đó, Chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam năm 2024 đứng thứ 56/100 quốc gia tăng 2 bậc so với năm 2023. Đà Nẵng lần đầu tiên lọt vào top 1.000 thành phố có chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp cao nhất trên toàn cầu với vị trí thứ 896, cùng với TP. Hồ Chí Minh (vị trí thứ 111) và Hà Nội (vị trí thứ 157).
Việt Nam xác định, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là nền tảng, điều kiện tiên quyết để phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao lợi thế cạnh tranh quốc gia, từng bước thu hẹp, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên so với thế giới. Việt Nam hiện nay có khoảng hơn 240 trường đại học, trong đó gần 160 trường có chuyên ngành đào tạo về các ngành công nghệ kỹ thuật. Số lượng sinh viên Việt Nam mỗi năm theo học các ngành thuộc lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) chiếm khoảng 27-29% tổng số sinh viên đại học, tương đương khoảng 560.000 - 600.000 sinh viên…
Kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực chất lượng cao là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu cho sự phát triển đất nước, lấy người dân làm trung tâm, chủ thể; điều này góp phần tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nhanh và bền vững; góp phần nâng cao năng suất lao động tổng hợp của toàn xã hội; nâng cao tính cạnh tranh, hội nhập của nền kinh tế.
Đánh giá kết quả hoạt động của khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực, Thủ tướng nêu rõ, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng: đổi mới tư duy trong và phát triển nông nghiệp, góp phần xóa đói giảm nghèo, lấy nông nghiệp làm trụ đỡ; tập trung cho 3 đột phá chiến lược, hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, thực chất và hiệu quả cho nền kinh tế đất nước; tạo đà, tạo lực, tạo khí thế đưa đất nước trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao, rồi nhìn xa, trông rộng hơn là trở thành nước phát triển có thu nhập cao. Tuy nhiên, so yêu cầu phát triển và quyền hưởng thụ của người dân thì chưa được cao.
Về mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp sắp tới, Thủ tướng nhấn mạnh 9 nhóm nhiệm vụ giải pháp:
Một là, nâng cao nhận thức về vị trí, tầm quan trọng của khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong toàn xã hội đối với phát triển nhanh và bền vững, tăng trưởng cao và bền vững; phải ngấm sâu vào tư tưởng, hành động, lời nói của từng cấp, từng ngành, từng người dân Việt Nam; lấy thành quả đã đạt được để tuyên truyền, nhất là về cơ sở dữ liệu, điện toán đám mây, trí tuệ thông minh internet vạn vật, quang điện tử...
Rà soát lại tất cả các cấp, các ngành, các viện, trường, doanh nghiệp về những nút thắt, vướng mắc về mặt thể chế, cơ chế chính sách để tiếp tục hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung kịp thời, hiệu quả; công việc này phải được làm trong quý I và quý II.
Phải đẩy mạnh phát triển hạ tầng trong đó có hạ tầng số, công nghệ thông tin, giao thông, y tế, giáo dục, xã hội, thể thao, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, năng lượng, văn hóa, công nghiệp văn hóa, giải trí; xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo; phát triển phải bao trùm, toàn diện trên phạm vi cả nước với các ngành, lĩnh vực.
Phải đa dạng hóa các nguồn lực gồm nguồn lực của Nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp và trong xã hội; nguồn hợp tác công-tư, xã hội hóa, đi vay, phát hành trái phiếu Chính phủ... Muốn phát triển lĩnh vực gì thì phải có cơ chế chính sách ưu tiên huy động nguồn lực để phát triển lĩnh vực đó.
Đổi mới và đa dạng hóa về đào tạo từ cấp phổ thông đến đại học, trên đại học, đào tạo bổ sung, đào tạo kỹ sư, chuyên gia, chuyên môn kỹ thuật, đào tạo trong nước và ngoài nước; nâng cao bổ sung kiến thức, thuê chuyên gia, hợp tác đào tạo, xây dựng cơ chế đặc thù cho đào tạo, thu hút nhân tài.
Quản trị phải thông minh, tối ưu hóa quản lý, xóa bỏ cơ chế “xin-cho” và thủ tục hành chính rườm rà; tăng cường phân cấp, phân quyền, đi đôi phân bổ nguồn lực, tăng cường giám sát, kiểm tra, tăng cường hậu kiểm, giảm tiền kiểm; quản lý đánh giá trên hiệu quả tổng thể chứ không cục bộ; bảo đảm môi trường, an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau trong công tác quản lý.
Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, hội nhập, đặc biệt là chuyển giao công nghệ gồm công nghệ nguồn, công nghệ lõi, tiên tiến nhất để “xoay chuyển tình thế, chuyển đổi trạng thái” nhanh nhất, nhất là các lĩnh vực xác định ưu tiên. Nhân dịp này, Thủ tướng cảm ơn các tập đoàn khu kinh tế, khoa học-công nghệ lớn trên thế giới đang hoạt động ở Việt Nam.
Các bộ, ngành, địa phương, các cấp, viện, trường, nhà khoa học cần hợp tác chặt chẽ, hiệu quả với nhau trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi chủ thể, mỗi người, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết; hợp tác trên tinh thần “lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ”, thực sự hợp tác, hiệu quả, cạnh tranh lành mạnh; coi trọng thời gian, phát huy trí tuệ, quyết đoán, quyết liệt trong tổ chức hành động; tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, làm việc nào dứt việc đó, có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải. Phân công “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ sản phẩm”; đã nói là phải làm, đã cam kết là phải thực hiện; đã làm, đã thực hiện phải hiệu quả, có sản phẩm "cân, đong, đo, đếm" được; ai làm tốt khen thưởng, ai làm không tốt phải đứng sang một bên.
Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam trên toàn cầu để thu hút chất xám, công nghệ, nguồn nhân lực ở khắp thế giới trên mọi lĩnh vực. Thủ tướng cũng kêu gọi các doanh nghiệp, nhà hảo tâm tiếp tục đóng góp phát triển Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) ở Hoà Lạc, Hà Nội.
