Tổng cục trưởng Ðường bộ Việt Nam Nguyễn Văn Huyện đánh giá, đây sẽ là tiền đề thuận lợi để các cơ quan, đơn vị chức năng tiếp tục nhân rộng triển khai thu phí ETC trên các tuyến cao tốc khác.
Sẵn sàng xử lý tình huống phát sinh
Ngay trước giờ chính thức áp dụng thí điểm thu phí ETC, đại diện Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Ðầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI), đơn vị quản lý tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng khẳng định, đến thời điểm này, hệ thống thu phí, các phương án tổ chức giao thông, kịch bản xử lý các tình huống, sự cố phát sinh,… đã được VIDIFI hoàn tất. Việc thí điểm thu phí ETC được thực hiện tại 32 trong số 62 làn thu phí ở cả sáu trạm thu phí trên tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng. Chỉ các xe đủ điều kiện như đã dán thẻ và đủ tiền trong tài khoản giao thông mới được phép đi trên tuyến cao tốc này.
VIDIFI đã xây dựng các phương án khi có sự cố tại trạm thu phí và cách thức giải quyết để cán bộ, nhân viên theo quy trình thực hiện khi sự cố xảy ra, đồng thời có phương án tổ chức giao thông bảo đảm an toàn, thuận tiện cho phương tiện. Lượng phương tiện dán thẻ ETC tăng cao buộc Tổng công ty phải tập trung nâng cao độ tin cậy của hệ thống và thuần thục hơn trong quá trình xử lý sự cố. Tính đến nay, có khoảng 75% số phương tiện đã dán thẻ ETC để sử dụng dịch vụ trên tuyến. Sau ngày 1/6, VIDIFI tiếp tục yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ bố trí điểm dán thẻ trước các trạm thu phí để phục vụ nhu cầu của người dân.
Theo Phó Tổng Giám đốc VIDIFI Vũ Hữu Thành, hệ thống thu phí ETC trên đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng đã vận hành được hai năm, nhiều tình huống trong kịch bản từng xảy ra trong thực tế và được VIDIFI xử lý. Kịch bản lần này được xây dựng từ sớm và chi tiết, ứng phó kịp thời các sự cố như lỗi thẻ, phương tiện không có tiền trong tài khoản,… nhằm giảm bất tiện cho lái xe khi chính thức áp dụng thí điểm. Trong lần diễn tập cách đây vài ngày, VIDIFI đã lựa chọn tình huống phức tạp nhất để diễn tập. Trên thực tế gần như không thể xảy ra tình huống cả 5 làn thu phí ETC đều bị phương tiện cố tình dừng đỗ, gây cản trở nhưng đơn vị vẫn giả định tình huống này để diễn tập, nhằm bảo đảm vận hành trơn tru.
Dịch vụ dán thẻ đã được Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thu phí tự động (VETC) triển khai ngay trước trạm thu phí đầu tuyến cho những xe chưa dán thẻ đi vào tuyến cao tốc, quá trình dán thẻ, nạp tiền vào tài khoản chỉ mất vài phút. Phó Tổng Giám đốc VETC Hồ Trọng Vinh cho hay, trong buổi sáng 1/6, công ty bố trí 200 nhân viên ứng trực trên toàn tuyến làm nhiệm vụ dán thẻ, nạp tiền, đổi thẻ cho khách hàng có nhu cầu.
Riêng tại trạm thu phí đầu tuyến có khoảng 50 nhân viên. Theo anh Trần Xuân Hà, chủ xe ô-tô BKS 30G-165.47, qua các phương tiện truyền thông, anh nắm được thông tin, ngày 1/6 tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng chính thức áp dụng chỉ thu phí ETC nên có việc đi Hải Phòng, anh đã chủ động dừng lại trước trạm thu phí để dán thẻ. Anh Hà cho biết, việc dán thẻ, nạp tiền rất đơn giản, tiện lợi đối với người dân. Gần trưa, trời nắng nóng gay gắt, các nhân viên Công ty VETC vẫn thoăn thoắt thực hiện các thao tác hướng dẫn xe tạt vào lề bên phải dọc tuyến để dán thẻ ETC. Khuôn mặt đỏ bừng, nhễ nhại mồ hôi, anh Ngô Thế Linh, Trưởng nhóm dán thẻ đầu tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng của VETC cho biết, trong vài tuần qua, các nhân viên dán thẻ của VETC luôn túc trực trên tuyến để phục vụ các phương tiện có nhu cầu.
Ngày đầu triển khai, các nhân viên phải kéo dài thời gian ca làm việc lên 10 tiếng để hỗ trợ người dân. Ðến khoảng 10 giờ ngày 1/6, có khoảng 300 phương tiện được dán thẻ tại trạm thu phí đầu tuyến. Những xe dán thẻ ETC lần đầu được công ty thực hiện miễn phí, mặc dù Chính phủ cho phép được thu tiền từ đầu năm nay. Phương tiện dán lần 2, nếu thẻ lỗi do đơn vị cung cấp dịch vụ cũng được miễn phí, trường hợp chủ xe bóc thẻ mới phải chịu chi phí dán lại 120 nghìn đồng. "Trong một tuần qua, tỷ lệ phương tiện dán thẻ ETC tăng gấp hơn ba lần so trước đây, bình quân toàn tuyến mỗi ngày có khoảng 700-800 phương tiện có nhu cầu dán thẻ ETC", anh Linh cho hay.
Nhân viên Công ty VETC dán thẻ ETC cho phương tiện lưu thông.
Xử lý nghiêm trường hợp cố tình vi phạm
Tổng cục trưởng Ðường bộ Nguyễn Văn Huyện đánh giá, ngày đầu thực hiện chỉ thu phí ETC trên toàn tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng, đã không xảy ra sự cố nào. Ðạt được thành công này, có thể khẳng định công tác chuẩn bị, tuyên truyền đã được các đơn vị liên quan làm tốt, giữa Tổng cục Ðường bộ và lực lượng cảnh sát giao thông, cũng như nhà đầu tư và nhà cung cấp dịch vụ đã có sự phối hợp chặt chẽ, nhuần nhuyễn. Công tác tuyên truyền đã được thực hiện cách đây sáu tháng. Trong ngày đầu, các lỗi vi phạm nếu có sẽ được cơ quan chức năng xem xét, đánh giá, nếu cố tình vi phạm sẽ bị xử phạt, còn lỗi khách quan sẽ được nhắc nhở, khắc phục.
Ðối với sự cố trục trặc thẻ ETC như không được nhận diện, hoặc tình huống phương tiện dán thẻ của cả hai nhà cung cấp xảy ra mới đây, Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Huyện khẳng định, Tổng cục đã có văn bản chỉ đạo kiểm tra, qua đó, phát hiện một vài cá nhân ở điểm bán vé vì muốn tăng doanh số dán thẻ đã dẫn đến việc dán hai thẻ cho cùng một phương tiện. Ðây là hành vi của cá nhân, không nằm trong chỉ đạo của hai nhà cung cấp. Phương tiện dán cả hai thẻ sẽ gây ra lỗi nhận diện tại trạm thu phí, một vài trường hợp để xảy ra lỗi này đã được chấn chỉnh ngay và yêu cầu tất cả các điểm dán thẻ không để tiếp tục tái diễn.
Tại làn xử lý khẩn cấp, số lượng phương tiện chưa dán thẻ được nhân viên phát thẻ ghi nhận vào trạm, sau đó hướng dẫn ra sau trạm để dán thẻ ETC và nạp tiền vào tài khoản tiếp tục lưu thông. Ông Ðặng Văn Nghị, phụ trách Phòng Quản lý thu phí thuộc Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Quản lý khai thác đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng cho biết, đối với trường hợp chủ phương tiện không đồng ý dán thẻ, VIDIFI sẽ từ chối phục vụ, phương tiện được hướng dẫn ra khỏi đường cao tốc bằng lối ra dành cho phương tiện chở quá tải. Nếu phương tiện cố tình không tuân thủ, tiếp tục đi vào đường cao tốc sẽ bị VIDIFI thực hiện "khóa" biển kiểm soát trên hệ thống, khi đó xe không thể qua được các trạm thu phí, đồng thời, lực lượng cảnh sát giao thông ứng trực trên tuyến sẽ được thông báo để xử phạt.
Ðối với những trường hợp phương tiện diện ưu tiên (cứu thương, cứu hỏa, quân đội,…), để lưu thông trên tuyến sẽ vẫn phải dán thẻ ETC vì nếu không dán thẻ khi qua trạm sẽ gây khó khăn cho các phương tiện khác. Việc dán thẻ xe thuộc diện ưu tiên rất đơn giản, các đơn vị chủ xe chỉ làm văn bản có đóng dấu là được dán thẻ. Những thẻ này được kích hoạt trên toàn hệ thống, không phải nạp tiền vào thẻ, không phải trả tiền.
Ðại diện Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cho biết, những phương tiện không chấp hành sẽ bị xử phạt vi phạm qua hình ảnh và được cập nhật lên hệ thống, gửi thông báo xử phạt về nơi ở và ra cảnh báo trên hệ thống đăng kiểm. Việc phạt nguội sẽ giúp lực lượng chức năng kiểm soát toàn diện hơn việc tuần tra kiểm soát trực tiếp trên tuyến bởi không đủ người tuần tra, giám sát trên các tuyến cao tốc, đồng thời tạo thuận lợi cho người dân, góp phần bảo đảm an toàn giao thông trên tuyến. Hơn nữa, khi việc thí điểm thu phí ETC trên tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng được thực hiện, sẽ tiến tới bỏ barrier tại các làn và việc xử lý vi phạm thông qua hệ thống camera giám sát sẽ thuận lợi, dễ dàng và hiệu quả hơn. Theo Nghị định 123/2021/NÐ-CP, người điều khiển xe không dán thẻ ETC đi vào làn đường dành riêng thu phí sẽ bị xử phạt 1-2 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 1-3 tháng.
Theo thống kê của VIDIFI, hiện nay, bình quân tuyến có khoảng 48 nghìn phương tiện lưu thông ngày/đêm, một tỷ lệ rất nhỏ (dưới 2%) xe dán thẻ ETC vẫn bị lỗi như không đọc được thẻ, trường hợp này sẽ di chuyển vào làn xử lý sự cố để nhân viên thu phí tạo giao dịch offline ghi nhận thông tin của phương tiện lên hệ thống, lấy số tài khoản khách hàng và mở barrier, trừ tiền tài khoản sau. Giám đốc Công ty Quản lý khai thác đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng Ðỗ Văn Thuần khẳng định, trong trường hợp xảy ra sự cố hệ thống, mất điện, đứt cáp quang ở trạm thu phí hay dọc tuyến, VIDIFI đã triển khai hệ thống hai đường truyền dự phòng và lập tức kích hoạt các làn MTC còn lại để thu phí offline. Ngoài ra, VIDIFI còn có hệ thống lưu điện UBS lưu điện và máy phát điện dự phòng tại trạm, có thể xử lý sự cố mất điện. Bên cạnh đường truyền chính, tuyến cao tốc này sẽ có thêm hai đường truyền dự phòng để khi đường truyền chính gặp sự cố sẽ có phương án dự phòng, bảo đảm đường truyền thông suốt.
