Cái tên Nha Trang - Khánh Hòa, từ lâu như một lời mời gọi đầy hấp dẫn đối với du khách gần xa. Biển, đảo và vùng đất, con người Nha Trang - Khánh Hòa với những nét văn hóa riêng đã tạo nên sức hút khách du lịch đến với nơi “thùy dương cát trắng”. Cách đây hơn 15 năm, Khánh Hòa ấp ủ ý tưởng về việc tổ chức lễ hội mang tính hiện đại trên nền tảng văn hóa xứ trầm hương, với nhiều chuỗi sự kiện. Đầu năm 2003, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho phép tỉnh Khánh Hòa tổ chức Festival biển Nha Trang, cùng lúc với tin vui Tổ chức câu lạc bộ các vịnh đẹp nhất thế giới đã phê duyệt kết nạp vịnh Nha Trang làm thành viên thứ 29 của tốp các vịnh đẹp nhất thế giới. Được Hội Mặt trời Pháp ngữ cùng chính quyền tỉnh Moóc-bi-ông, Cộng hòa Pháp hỗ trợ, UBND tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức Festival biển Nha Trang lần đầu từ ngày 24 đến 30-3-2003, với hơn 20 hoạt động du lịch, văn hóa và thể thao. Mới lạ và ngỡ ngàng, đó là những cảm nhận của đông đảo người dân và nhất là khách du lịch trước những gì diễn ra tại Festival biển Nha Trang lần thứ nhất, dẫu công tác tổ chức vẫn còn nhiều lúng túng.
Ngay sau đó, các chuyên gia du lịch đánh giá Festival biển Nha Trang là cơ hội tốt để quảng bá hình ảnh thiên nhiên, đất nước, con người Nha Trang - Khánh Hòa nói riêng và sản phẩm du lịch biển, đảo Việt Nam nói chung. Và kể từ năm 2003, cứ hai năm một lần, Festival biển Nha Trang đều đặn diễn ra. Đến mùa lễ hội, khách bốn phương đổ về Nha Trang, mang theo bao háo hức, chờ đợi những điều mới mẻ. Mỗi kỳ Festival biển Nha Trang mang một chủ đề, một thông điệp riêng, như: Nha Trang điểm hẹn, Nha Trang - Khánh Hòa văn minh và thân thiện, Nha Trang Biển hẹn, Hòa bình và sáng tạo, Mở rộng vòng tay bè bạn, Nha Trang - Sắc màu của biển... Đa dạng, phong phú, song chủ đề các kỳ Festival biển Nha Trang đều tập trung tôn vinh nét đẹp, thế mạnh của biển, đảo Việt Nam; vẻ đẹp của danh thắng vịnh Nha Trang cũng như truyền thống văn hóa biển, đảo lâu đời của vùng đất rừng trầm, biển yến Khánh Hòa. Festival biển Nha Trang mang đến cho du khách và người dân địa phương những ngày hè sôi động, hấp dẫn và ấn tượng về một TP Nha Trang văn minh, thân thiện và mến khách; đồng thời góp phần thể hiện tình yêu, trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.
Mỗi dịp diễn ra Festival biển Nha Trang, lượng khách đổ về thành phố biển tăng vọt. Tỉnh Khánh Hòa đã phải tính toán, đưa ra nhiều nhóm giải pháp để lễ hội diễn ra suôn sẻ, an toàn. Những nhà quản lý du lịch nơi đây nhận thức rằng, từ sự kiện đến thương hiệu là cả một quá trình phấn đấu liên tục và đầy gian khó, đòi hỏi quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân và du khách. Giám đốc Sở Du lịch Khánh Hòa Trần Việt Trung chia sẻ: Chúng tôi phải mất cả năm trời cho công tác chuẩn bị mỗi kỳ Festival biển Nha Trang. Bế mạc kỳ này xong lại lo nghĩ cho kỳ tiếp theo.
Giờ đây Khánh Hòa đã có khá nhiều kinh nghiệm tổ chức sự kiện, là nền tảng quan trọng để thực hiện mục tiêu xây dựng Nha Trang thành nơi tổ chức các sự kiện lễ hội, văn hóa có ý nghĩa cấp quốc gia và quốc tế. Để chuẩn bị tốt nhất cho sự kiện, Khánh Hòa đã tập trung tăng cường quản lý nhà nước; chủ động chỉnh trang đô thị, đầu tư phát triển hạ tầng, nâng cấp cơ sở vật chất ngành du lịch; triển khai thực hiện bộ quy tắc ứng xử văn minh du lịch; bảo đảm tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội, an toàn vệ sinh thực phẩm.
Festival biển Nha Trang ngày càng mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng; luôn đổi mới theo hướng chuyên nghiệp và thu hút được sự tham gia của nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài. Các kỳ Festival biển Nha Trang đã đạt mục tiêu quảng bá tiềm năng, thế mạnh về kinh tế, văn hóa, du lịch, đồng thời kêu gọi, thu hút đầu tư vào Nha Trang - Khánh Hòa. Một trong những dấu ấn sâu đậm của các kỳ Festival biển Nha Trang là những hoạt động mang đậm nét văn hóa truyền thống, như: Lễ hội lân sư rồng đường phố; biểu diễn nghệ thuật cải lương, múa rối dân gian; triển lãm và trình diễn kỹ thuật làm gốm, dệt thổ cẩm của đồng bào Chăm; trò chơi dân gian, hát bài chòi; lễ hội cầu ngư; biểu diễn dân ca các miền… Festival biển Nha Trang dần trở thành hoạt động văn hóa truyền thống của Khánh Hòa nhằm giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc nói chung, vùng đất Nha Trang - Khánh Hòa nói riêng và đã được du khách bình chọn là một trong những lễ hội không thể bỏ qua khi đến Việt Nam.
Năm nay, Festival biển Nha Trang vừa kết thúc là sự kiện khai mạc Năm du lịch quốc gia với chủ đề “Nha Trang - Sắc màu của biển” nhằm giới thiệu vẻ đẹp của biển, đảo và các sản phẩm du lịch đặc sắc của Khánh Hòa cũng như vùng duyên hải Nam Trung Bộ. Tỉnh cũng đăng cai hơn 10 sự kiện chính và 50 hoạt động liên quan Năm du lịch quốc gia. Khẳng định ý nghĩa của sự kiện này với sự phát triển du lịch, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Vinh cho biết: Nha Trang - Khánh Hòa có tiềm năng to lớn trong phát triển kinh tế du lịch biển, đảo. Chúng tôi rất nỗ lực để bảo tồn và phát huy tốt các tiềm năng ấy, vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, vừa giữ được vẻ đẹp thiên nhiên của vịnh biển, bảo đảm sự phát triển bền vững.
