Ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp

NDO - Cổng Thông tin điện tử Chính phủ vừa tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề "Ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp" để thảo luận về các biện pháp tiếp tục ổn định và giúp thị trường hoạt động đúng khuôn khổ pháp luật, góp sức cho nền kinh tế.
0:00 / 0:00
0:00
Quang cảnh tọa đàm. (Ảnh: VGP)
Quang cảnh tọa đàm. (Ảnh: VGP)

Tham dự tọa đàm có các vị khách mời: Thứ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương; Thứ trưởng Tài chính Nguyễn Đức Chi; GS, TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân; PGS, TS Vũ Minh Khương, Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (trả lời trực tuyến từ Singapore); TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, điều phối nội dung Tọa đàm.

Kinh tế vĩ mô ổn định

Năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, chúng ta đã cơ bản đạt được mục tiêu tổng quát đã đề ra: Giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn, bảo đảm an sinh xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, an toàn, an dân, tăng cường đối ngoại và hội nhập.

Trong điều kiện rất khó khăn, GDP quý I vẫn duy trì đà tăng trưởng. Những kết quả đạt được là rất đáng trân trọng trong bối cảnh trong và ngoài nước khó khăn, thách thức chưa từng có trong nhiều năm và khó khăn, thách thức nhiều hơn cơ hội và thuận lợi, nhiều vấn đề chưa từng có tiền lệ.

Ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp ảnh 1

Thứ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương tại buổi Tọa đàm. (Ảnh: VGP)

Mặc dù tình hình còn không ít khó khăn, nhưng nhiều chính sách, giải pháp điều hành đang phát huy tác động tích cực.

Bước sang tháng 4 và tháng 5, tình hình có nhiều khởi sắc, nhiều lĩnh vực chuyển biến tích cực, khởi sắc, như vốn FDI đăng ký mới trong tháng 5 đã bật tăng mạnh, Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) bước đầu có tín hiệu tốt trong tháng 4… Các tổ chức quốc tế uy tín tiếp tục đánh giá và dự báo tích cực về triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm 2023 và thời gian tới.

Thứ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương nêu rõ, qua nhận xét của các chuyên gia và cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế vĩ mô, điều quan trọng nhất chúng ta đạt được chính là giữ ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát dưới mục tiêu Quốc hội giao, cũng như bảo đảm các cân đối lớn, điều hành giải pháp tiền tệ, tài khoá ở mức hợp lý.

Sang tháng 4 và tháng 5, tình hình có nhiều khởi sắc, nhiều lĩnh vực chuyển biến tích cực, khởi sắc, như vốn FDI đăng ký mới trong tháng 5 đã bật tăng mạnh, Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) bước đầu có tín hiệu tốt trong tháng 4… Các tổ chức quốc tế uy tín tiếp tục đánh giá và dự báo tích cực về triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm 2023 và thời gian tới.

Đơn cử như vấn đề tỷ giá, lãi suất, chúng ta có điều chỉnh nhưng ở biên độ phù hợp, không tạo ra các cú sốc lớn với kinh tế vĩ mô.

Bên cạnh đó, chúng ta vẫn phải tiếp tục đối diện với áp lực gia tăng từ bên ngoài và phải tìm cách vượt qua trong thời gian tới, như: Cầu thế giới giảm mạnh; lĩnh vực sản xuất chế biến, chế tạo và một vài lĩnh vực động lực bị ảnh hưởng nặng nề; thiếu đơn hàng, thu hẹp sản xuất… Đó là khó khăn trước mắt chúng ta phải đối diện từ nay đến cuối năm.

Ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp ảnh 2

PGS, TS Vũ Minh Khương, Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Singapore) tại buổi Tọa đàm. (Ảnh chụp qua màn hình - VGP)

PGS, TS Vũ Minh Khương, Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu nhận định, điều đáng mừng là mặc dù bối cảnh thế giới đầy khó khăn, phức tạp, bất ổn nhưng đáng mừng là Việt Nam đang thể hiện bản lĩnh tốt. Bên ngoài nhìn vào Việt Nam hiện như con tàu chòng chành thế nhưng có sự chèo lái vững vàng, hệ số tín nhiệm cải thiện, thu chi ngân sách tốt, lạm phát kiểm soát chặt chẽ so với nhiều nước.

Tăng trưởng thế giới nhìn vào là điểm sáng, dù IMF dự báo Việt Nam năm nay tăng trưởng 5,8%, nhưng dự đoán năm sau khá cao. Họ vẫn kỳ vọng cao vào tương lai của Việt Nam. Các nhà đầu tư nước ngoài vẫn háo hức muốn vào Việt Nam, kỳ vọng Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị mới.

Nhìn vào sự thật, không phải do điều hành của Chính phủ, mà là mô hình kinh tế bắt đầu bộc lộ áp lực lớn phải đổi thay. Thí dụ xuất khẩu tôm, thủy sản giảm, cạnh tranh quốc tế tăng. Bangladesh, Ấn Độ xuất khẩu 7 tỷ USD, muốn lên 15 tỷ USD nên họ nắm bắt rất nhanh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Còn ta vẫn chỉ cải thiện môi trường kinh doanh, chưa có đột phá cơ bản. Đây là điều ta phải chú ý, đến lúc phải nhìn nhận lại căn bản về nâng cao mô hình tăng trưởng thời gian tới.

Chúng ta đang bước vào giai đoạn mới tăng trưởng, đòi hỏi đột phá mới về tư duy cũng như ý thức xây dựng quốc gia hiện đại trong 2-3 thập kỷ tới. Ứng đáp của Việt Nam rất nhạy bén; ông đặc biệt đánh giá cao nỗ lực của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giúp các nhà đầu tư quốc tế yên tâm. Họ nói khả năng ứng đáp cũng Việt Nam khá tốt, Việt Nam đồng là đồng tiền tốt nhất, các đồng tiền khác đều mất giá…

Nỗ lực ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Việc phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhận được nhiều sự quan tâm trong thời gian qua, bởi thị trường này nắm giữ nguồn vốn rất lớn cho nền kinh tế.

Nửa cuối năm 2022, thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chứng kiến "cú sốc" tâm lý lan rộng khi nhà đầu tư thường xuyên thấy nhiều vụ việc bị các cơ quan chức năng xử lý. Niềm tin suy giảm kết hợp với thanh khoản dòng tiền trả nợ trái phiếu của nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn đã khiến thị trường này gia tăng rủi ro.

Để hỗ trợ thị trường và doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan quản lý đã có nhiều quyết định quan trọng để ổn định thị trường, đưa thị trường hoạt động đúng khuôn khổ pháp luật, góp sức cho nền kinh tế và quan trọng là khơi dậy niềm tin của người dân với thị trường này để phát triển bền vững. Mặc dù chưa phát triển như mong muốn nhưng thị trường cũng đã có những tín hiệu tích cực.

Ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp ảnh 3

GS, TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân tại buổi Tọa đàm (Ảnh: VGP)

GS, TS Hoàng Văn Cường chia sẻ ý kiến, trong năm 2021 và quý đầu đầu năm 2022, chúng ta chứng kiến thị trường trái phiếu doanh nghiệp rất sôi động. Tuy nhiên, sang đầu năm 2022, khi có sự cố một số doanh nghiệp rơi vào khủng hoảng pháp lý, nhiều nhà đầu tư nhận thấy rủi ro.

Rủi ro đó, một phần chúng ta nhìn thấy rất rõ là bản thân doanh nghiệp phát hành trái phiếu không được kiểm soát, dẫn đến tình trạng phát hành nguồn tiền không có cơ sở, những yếu tố để bảo đảm cho giá trị trái phiếu. Nhưng cũng có yếu tố là bản thân nhà đầu tư.

Trái phiếu đó phần lớn là trái phiếu phát hành riêng lẻ, theo quy định của luật pháp thì chỉ dành cho đối tượng là những người đầu tư chuyên nghiệp hoặc nhà đầu tư tổ chức. Nhưng trên thực tế, phần lớn nhà đầu tư cá nhân mua trái phiếu với suy nghĩ rằng giống như gửi ngân hàng.

Thứ trưởng Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bắt đầu phát triển mạnh mẽ từ 2019 đến những tháng đầu năm 2022 và đã nhanh chóng đạt được quy mô ngót nghét 1,2 triệu tỷ đồng, theo số dư đến 31/12/2022. Chúng ta cũng thấy rằng, từ chủ trương, đường lối của Đảng đến các quyết sách của Chính phủ là phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp ổn định, bền vững, minh bạch và không thể thiếu trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của chúng ta. Chúng ta đã thực thi việc này thông qua hệ thống các quy định của pháp luật.

Còn khó khăn của thị trường trong nửa cuối của năm 2022 và cho đến thời điểm gần đây thì chúng ta cũng thấy rất rõ. Nó xuất phát từ khá nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân khách quan tác động đến nền kinh tế của Việt Nam và ảnh hưởng đến các chính sách; tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Hoạt động phát hành trái phiếu và sử dụng trái phiếu cũng chỉ là hoạt động của sản xuất kinh doanh, đầu tư vào huy động vốn của doanh nghiệp, nên chắc chắn chịu tác động như thế. Những tác động khó lường như vậy, tác động theo chiều hướng khó khăn như vậy cũng tác động doanh nghiệp phát hành và làm cho thị trường trái phiếu của chúng ta gặp những khó khăn.

Bên cạnh đó, phải khẳng định là thị trường của chúng ta rất non trẻ, mới bắt đầu hình thành và chắc chắn các chủ thể trong thị trường này cũng non trẻ cùng với sự hình thành và phát triển đó, kể cả là các doanh nghiệp phát hành, các nhà đầu tư đến bản thân các cơ quan quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này. Trong các báo cáo khác nhau, Bộ Tài chính đã có báo cáo khá đầy đủ và cũng đã thông tin với các nhà đầu tư, thông tin với xã hội. Từ đó, nguyên nhân nào dẫn đến thị trường rất khó khăn thì chúng ta phải tìm các giải pháp để giải quyết nguyên nhân đó.

Từ phân tích nguyên nhân của những khó khăn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong thời gian vừa qua, lãnh đạo Bộ Tài chính nêu một số giải pháp chính yếu:

Thứ nhất, chúng ta phải khẳng định rằng kinh tế vĩ mô, lãi suất, tỷ giá ổn định, lạm phát được kiểm soát…; điều hành linh hoạt, hiệu quả chính sách tài khóa, tiền tệ, giải quyết các khó khăn. Nếu chúng ta giữ được như hiện nay và tiếp tục quá trình đó thì đó chính là điểm tựa để các doanh nghiệp tiếp tục hoạt động tốt dần lên và hiệu quả hơn, từ đó quay trở lại phát triển.

Thứ hai, phải có những quy định pháp luật liên quan trực tiếp đến thị trường trái phiếu này và phải được ứng xử một cách linh hoạt và hiệu quả, đáp ứng kịp thời diễn biến thực tiễn.

Thời gian vừa qua, Chính phủ cũng đã có các chính sách, ban hành và xử lý giải quyết những yêu cầu bức xúc của thị trường này. Trong một thời gian rất ngắn, Chính phủ ra 2 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP và 08/2023/NĐ-CP kịp thời giúp các doanh nghiệp phát hành; rồi nhà đầu tư có điều kiện và công cụ pháp lý, có thời gian để giải quyết những khó khăn trước mắt về dòng tiền, thanh khoản, tài sản bảo đảm, và giải quyết những vấn đề khác liên quan… trên nguyên tắc xuyên suốt là lợi ích hài hòa và rủi ro chia sẻ.

Thứ ba, khi tình hình thị trường bất động sản gặp khó khăn, Chính phủ đã có nhiều giải pháp khác nhau để hỗ trợ và giúp cho các doanh nghiệp phát hành. Chính phủ đã có chính sách giãn nợ, chuyển nhóm nợ của các doanh nghiệp, rồi giảm lãi suất, giãn thuế, giảm thuế…

Những giải pháp này là những giải pháp tác động đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp, hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục ổn định trở lại và phát triển bền vững.

Thứ tư, các cơ quan chức năng thời gian vừa qua cũng tăng cường giám sát, kiểm tra, thậm chí thanh tra để bảo đảm thị trường này minh bạch và tuân thủ các quy định của pháp luật. Nhưng bên cạnh đó, thông điệp của Chính phủ rất rõ ràng là không hình sự hóa các quan hệ kinh tế...

Thứ năm, cần làm tốt truyền thông chính sách, trên cơ sở đó, chúng ta nâng cao nhận thức của tất cả các chủ thể tham gia thị trường, từ doanh nghiệp phát hành, nhà đầu tư, các tổ chức cung cấp dịch vụ và ngay bản thân cơ quan quản lý nhà nước cũng nhận thức một cách đầy đủ hơn, chính xác hơn về thị trường này…

PGS, TS Vũ Minh Khương đánh giá, Chính phủ đã luôn sát cánh cùng doanh nghiệp để tháo gỡ tất cả những khó khăn hiện đang vướng phải. Chúng ta nhận thức rõ vai trò của trái phiếu là kênh huy động nguồn vốn đặc biệt quan trọng, không chỉ cho doanh nghiệp mà cả Chính phủ. Nhìn những quốc gia đã tạo ra những phát triển thần kỳ thì trái phiếu có vai trò rất quan trọng, đến 100% của GDP, trong đó khoảng 50% của doanh nghiệp và 50% của Chính phủ.

Do đó, chúng ta cần đặc biệt coi trọng vấn đề xây dựng hệ sinh thái trái phiếu lành mạnh; phải biến những thách thức thành cơ hội để những ý chí, quyết tâm, nỗ lực của chúng ta trong việc xây dựng nền tảng, hệ thống trái phiếu trở thành đẳng cấp thế giới trong thời gian tới.

TS Vũ Minh Khương đề cập tới 3 tuyến phòng vệ trong vấn đề hỗ trợ các doanh nghiệp để tránh vấn đề hình sự: thứ nhất là các lãnh đạo doanh nghiệp khi chuẩn bị cần hiểu thật kỹ về quản trị doanh nghiệp; thứ hai là bảo đảm vấn đề pháp lý, phản ứng cứu hộ; thứ ba là cần kiểm toán hằng năm đề đánh giá, bởi tình hình kinh tế biến đổi rất nhanh, do đó cần cập nhật các ý kiến kiến nghị thường xuyên, liên tục.

Nói chung, xây dựng một nền tảng cho hệ thống tài chính lành mạnh cho tương lai của Việt Nam là vấn đề rất cấp bách. Ông tin là Chính phủ nhiệm kỳ này có thể làm được vấn đề đó và coi thách thức hiện giờ chúng ta gặp phải là một quyết tâm chiến lược để Việt Nam để tạo ra một nền móng thật tốt trong thời gian tới.