Những ngôi làng mang hình hài ruộng nương và giấc mơ an cư sau lũ dữ trên đỉnh trời Tây Bắc

Theo thông tin từ Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai, sau hơn một tháng nỗ lực, việc xây dựng các khu tái định cư cho người dân bị mất nhà do mưa lũ, sạt lở đất tại huyện Bắc Hà đang được gấp rút hoàn thành.

CHẠY ĐUA CÙNG THỜI GIAN TRÊN CÔNG TRƯỜNG NẬM TÔNG

Chiều đầu tháng 11. Trời Nậm Tông xầm xì, như chuẩn bị mưa. Từ trong lán ở tạm, Bí thư thôn Lù Seo Nương thẫn thờ bước ra khoảng sân phẳng lì trên đỉnh đồi, ngước mắt nhìn lên khu công trường đang ầm ì tiếng máy xúc. Đã hơn 1 tháng sau thảm họa, Lù Seo Nương cùng hơn 100 người Nậm Tông (xã Nậm Lúc) ngóng đợi căn nhà mới dành cho bản mình.

Bí thư Chi bộ thôn Nậm Tông Lù Seo Nương (bìa phải) trò chuyện cùng bà con tại điểm tạm cư.

Đầu tháng 9/2024, người Nậm Tông vừa phải trải qua những ngày kinh hoàng khi một quả đồi "treo" trên bản làng bất ngờ đổ sụt, vùi lấp 15 căn nhà, khiến 18 người chết và mất tích.

"Sau một tiếng nổ lớn, đất bắt đầu trượt xuống theo triền đồi. Lúc đầu, tôi không nghĩ mọi thứ quá nghiêm trọng nên vẫn còn đứng xem. Chỉ tới khi đất bùn vùi cả người mình, chỉ hở ra cánh tay và mũi thì mới biết thảm họa", Lý Thị Chu, 34 tuổi, người trở về từ cõi chết nhăn nhó kể lại, tay chỉ vào vết gãy ở chân trái vẫn còn chưa lành hẳn.

Đất đá chảy thành dòng, cuốn phăng đi 15 căn nhà tại Nậm Tông. Đến đầu tháng 11, vẫn còn 1 nạn nhân chưa tìm được thi thể. Nỗi đau Nậm Tông vẫn rỉ máu, như dòng bùn đất ngầu lên mỗi khi mưa đổ về...

Ngay sau khi thảm họa đi qua, với sự chung tay của chính quyền, các Mạnh thường quân, một ngôi làng mới đã được kiến thiết trên đỉnh ngọn đồi vững chãi cách đó không xa.

"Tinh thần chung là làm thế nào để nhân dân có nhà mới an cư sớm nhất có thể", Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Bắc Hà Trần Xuân Thảo nhắc đi nhắc lại quan điểm trên khi dẫn chúng tôi đi thăm khu tái định cư tương lai.

Khu tái định cư thôn Nậm Tông nằm trên khu đồi dọc đường vào thôn Nậm Tông, cách xóm Bản Cái khoảng 2km. Nơi đây sẽ bố trí chỗ ở cho khoảng 70 hộ dân, diện tích trung bình 350m2/một hộ. Trong khu tái định cư sẽ có nhà văn hóa, điểm trường, hệ thống điện, nước…

Đến nay, toàn bộ mặt bằng khu tái định cư (khoảng 8,5ha) đã cơ bản hoàn thiện. Đơn vị thi công đã đào xong hố móng 12/15 căn nhà, đổ xong móng, cột 4 căn nhà và đang xây tường 4 căn nhà.

"Nhà mới" nằm trên một đỉnh đồi bằng phẳng. Phía trên không còn những vách đất cao chót vót, đồng nghĩa, nguy cơ sạt lở, trôi đất xuống bản làng tương lai gần như bằng 0.

Nhìn từ trên cao, mỗi căn nhà vuông vắn và vững chãi, cũng giống như niềm hy vọng của người Nậm Tông vào một cuộc sống an toàn hơn...

Có mặt trên điểm cao Nậm Tông mới những ngày này, tất cả đều bị cuốn vào không khí làm việc khẩn trương và hối hả. Sau khi tạo mặt bằng, kiến tạo móng, các công đoạn tiếp theo đang được tiến hành. Gần một tháng qua, Binh đoàn 12, Tổng Công ty xây dựng Trường Sơn - đơn vị được giao đảm nhiệm thi công khu tái thiết Nậm Tông đang tập trung nhân lực, chia làm nhiều mũi thi công đồng loạt các căn nhà, phấn đấu hoàn thành vượt tiến độ.

Tranh thủ thời tiết thuận lợi, đơn vị thi công điện lưới cũng đang tích cực đào hố móng, vận chuyển cột điện vào các vị trí lắp dựng, phấn đấu hoàn thành sớm việc kéo đường dây, đóng điện trạm biến áp khu tái thiết. Công ty cổ phần cấp nước Lào Cai cũng đang đẩy nhanh tiến độ thi công tuyến ống để đưa nước sạch về khu tái thiết, khi các ngôi nhà hoàn thiện sẽ thực hiện đấu nối nước phục vụ các hộ dân.

Để bảo đảm tiến độ, 85 kỹ sư, công nhân chia thành 5 tổ, mỗi tổ phụ trách thi công 2 căn nhà, thi công 3 ca liên tục ngày đêm.

Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Bắc Hà, bên cạnh 15 căn hộ, khu định cư mới, còn có 1 điểm nhà văn hóa cộng đồng, 1 điểm trường mầm non và hệ thống hạ tầng giao thông, đường điện đường nước.

Trong quá trình làm việc, dù gặp nhiều khó khăn, nhưng tất cả đều xác định quyết tâm cao, cố gắng thực hiện 3 ca để sớm hoàn thành dự án trước ngày 31/12/2024”, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Bắc Hà thông tin.

Chiều nay, sau khi thăm khắp lượt dân bản tại điểm tạm cư, Bí thư chi bộ thôn Lù Seo Nương lại cưỡi xe máy, ngược đỉnh dốc lên khu làng mới để "ngó nghiêng" tiến độ. Nhìn con đường đỏ quạch đã được san ủi phẳng lì, anh thở phào nhẹ nhõm. Người đảng viên người Mông ngồi bệt trên cây gỗ lớn, thoáng một nét cười. Nhìn từ trên cao, làng mới Nậm Tông trải dài như một triền nương trên đỉnh đồi thoải.

"Tết này, bà con mình sẽ có nhà mới để ở rồi, anh ạ", Lù Seo Nương nói, tiếng nhẹ bẫng như lẫn loãng vào chiều Tây Bắc. Phía xa xa, những ngọn đồi vẫn loang lổ vệt sạt màu nâu đỏ; tựa như tấm áo màu xanh ai xé toạc ra giữa trời...

Phía xa xa, những ngọn đồi vẫn loang lổ vệt sạt màu nâu đỏ; tựa như tấm áo màu xanh ai xé toạc ra giữa trời...

NGÔI LÀNG HÌNH RUỘNG BẬC THANG TRÊN ĐỈNH TRỜI TÂY BẮC

Rời Nậm Tông, chúng tôi tiếp tục tới điểm tái định cư mới của thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà. Gần 60 ngày sau thảm họa, nhưng dư âm của trận đại hồng thủy vẫn còn hiển hiện. Con đường liên huyện chạy dọc theo sông Chảy chốc chốc lại lở lói, ngổn ngang bùn đất; hoặc rỗng chân, hở hàm ếch do chịu sức nước bào sâu vào bên trong.

"Điểm xây tái định cư cho thôn Kho Vàng nằm trên điểm gần như cao nhất của Cốc Lầu, cách xa đồi núi", Bí thư Đảng ủy xã Nguyễn Quốc Nghi giải thích, khi đường vào khu xây dựng mỗi lúc một... dựng đứng hơn.

Nhìn từ mặt sông Chảy, bản Kho Vàng trong tương lai sẽ trên lưng chừng trời đất. Chung quanh, không có núi đồi nên nguy cơ sạt lở cũng giảm thiểu.

Nhìn từ mặt sông Chảy, làng Kho Vàng mới chon von tít... lưng chừng trời. Để có thể san tạo mặt bằng, lực lượng chức năng đã phải bỏ rất nhiều công sức. Đầu tiên là làm đường chở vật liệu; rồi san gạt mặt bằng, tạo nền móng cho 35 căn nhà.

Để hình thành mặt bằng và hệ thống giao thông như hiện nay, đơn vị thi công đã phải san gạt khối lượng đất đá ước tính 120.000m3.

Toàn bộ khu dân cư nằm trên một mỏm đồi cao, vì vậy để phù hợp với địa hình, nền móng 35 căn nhà được chia thành 8 mặt bằng, mỗi mặt bằng chênh lệch nhau từ 1-2m, mặt bằng cao nhất nằm ở độ cao 210m so với mực nước biển.

Sau khi hoàn thành, nhìn từ xa, các dãy nhà ở khu dân cư Kho Vàng sẽ như những thửa ruộng bậc thang.

Hiện, việc tạo móng đã cơ bản hoàn tất.

Những ngôi nhà đầu tiên trên "làng ruộng bậc thang" được hình thành...

Có mặt tại "làng mới" đang dần thành hình, Ma Seo Toàn, người bản Kho Vàng cho biết, trận lũ và lở đất vừa qua đã khiến cho nhà cửa, ruộng vườn của anh bị mất trắng.

"Khi nghe tin được Nhà nước hỗ trợ chỗ mới, chúng tôi rất mừng vì sẽ không còn phải nơm nớp lo sợ 'chạy lũ' mỗi khi có mưa bão nữa".

Cách đó chừng 3km, tại điểm tạm cư phía sau Ủy ban nhân dân xã Cốc Lầu, hơn 100 người Kho Vàng, cả trăm người khác cũng có cùng ước mơ như Seo Toàn. Tết này, họ sẽ có bữa cơm tất niên trên ngôi làng hình ruộng bậc thang của riêng mình...

Nụ cười trẻ thơ ở Kho Vàng hôm nay...