Theo Ban Tổ chức, Quyết định số 1501/QĐ-TTg được ban hành nhằm tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, giúp thế hệ trẻ Việt Nam bồi đắp tình yêu gia đình, đất nước, kiên định với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đồng thời, giáo dục thế hệ trẻ có ý thức tuân thủ pháp luật, năng lực và bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; sức khỏe, tri thức và kỹ năng lao động; trở thành những người công dân có ích, tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Sau năm năm, với sự quan tâm Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương, gia đình, nhà trường và toàn xã hội, công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh, thiếu nhi, học sinh, sinh viên đạt nhiều kết quả nổi bật, tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của thế hệ trẻ Việt Nam và xã hội.
Việc đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh, thiếu nhi, học sinh, sinh viên được triển khai ở tất cả các cấp học, trình độ đào tạo và trong các hoạt động của tổ chức Đoàn Thanh niên, tạo hiệu quả rõ rệt.
Chương trình giáo dục phổ thông mới được ban hành theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học; đã bổ sung, thay thế nội dung giáo dục đạo đức trong chương trình giáo dục hiện hành.
Công tác bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, nhà giáo, cán bộ làm công tác Đoàn, Hội, Đội được tăng cường; sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh, thiếu nhi, học sinh, sinh viên đạt kết quả bước đầu. Nhiều tấm gương thanh, thiếu nhi, học sinh, sinh viên sống đẹp, vượt khó học giỏi, tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng. Cảnh quan, môi trường giáo dục từng bước được cải thiện theo định hướng an toàn, thân thiện, dân chủ, kỷ cương, tạo sự chuyển biến rõ rệt trong xây dựng văn hóa học đường.
Tuy nhiên, quá trình triển khai đề án còn một số hạn chế cần khắc phục. Theo đó, mức độ quan tâm, đầu tư, triển khai của một số bộ, ngành, địa phương trong thực hiện các văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ GD-ĐT về giáo dục đạo đức, lối sống; hoạt động giáo dục, vận động, thi đua; bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ… ở một số địa phương, cơ sở giáo dục còn mang tính áp đặt, hình thức, chưa bảo đảm yêu cầu. Việc tổ chức giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa cho học sinh, sinh viên trên môi trường mạng chưa được triển khai, gặp nhiều khó khăn về nhân lực, tài chính…
Trong khi đó, những xu hướng, trào lưu mới có dấu hiệu lệch chuẩn trong giới trẻ hiện nay còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ làm nảy sinh và gia tăng những vấn đề tiêu cực, tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên.
Giai đoạn 2021- 2025 tới đây mở ra nhiều cơ hội cũng như khó khăn, thách thức. Bộ GD-ĐT và các bộ, ngành, địa phương xác định, mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện về đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; trong đó đạo đức luôn được đặt lên hàng đầu. Đồng thời, cần nhìn nhận, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cho thanh, thiếu niên và nhi đồng là quá trình lâu dài, thường xuyên, liên tục. Điều này đòi hỏi sự sáng tạo trong tổ chức thực hiện ở địa phương, cơ sở giáo dục và sự chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành và chính quyền, đoàn thể ở địa phương, sự phối hợp đồng bộ của các lực lượng trong và ngoài trường.
Phát biểu ý kiến tại hội nghị, Thứ trưởng GD-ĐT Ngô Thị Minh cho biết, năm học 2020-2021 là năm học thứ sáu ngành Giáo dục triển khai, thực hiện Nghị quyết số 29/NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT và là năm thứ 5 triển khai thực hiện Đề án 1501 của Thủ tướng Chính phủ. Một trong các vấn đề quan trọng trong Nghị quyết 29/NQ-TW là chuyển mạnh quá trình giáo dục từ “nặng” về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục “trọng” về hình thành, phát triển năng lực, phẩm chất của người học; chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, kiến thức pháp luật và ý thức công dân. Nội dung giáo dục toàn diện, giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên tiếp tục được khẳng định tại Kết luận số 51-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29/NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT.
Cùng với việc thực hiện Chỉ thị số 05/CT-TW của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Quyết định 1501/QĐ-TTg về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cho thanh, thiếu niên và nhi đồng đã được cụ thể hóa thành nhiều chương trình, kế hoạch thiết thực, phù hợp với điều kiện địa phương, vùng miền, lứa tuổi, cấp học, ngành nghề đào tạo. Nhiều chỉ tiêu, giải pháp đặt ra trong Đề án đã hoàn thành, cho thấy sự quyết tâm của ngành Giáo dục cùng các cơ quan bộ, ngành Trung ương, các địa phương...
Bộ GD-ĐT tiếp tục đề xuất Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án giai đoạn tiếp theo với quan điểm tiếp tục tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa và khơi dậy trong thanh niên, học sinh, sinh viên khát vọng cống hiến, niềm tự hào dân tộc, luôn nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão; có tinh thần trách nhiệm với bản thân, với cộng đồng, xã hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc…
Đánh giá thực hiện các chỉ tiêu theo quyết định 1501/QĐ-TTg
- 100% cán bộ, đoàn viên và 80% thanh niên được tuyên truyền, học tập nghị quyết của các cấp ủy Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
- 99,6% cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, thường xuyên ban hành Quy tắc ứng xử văn hóa trong trường học; 87% cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng sư phạm ban hành Quy tắc ứng xử văn hóa trong trường học. Các đơn vị còn lại ban hành Quy tắc ứng xử văn hóa lồng ghép trong Nội quy nhà trường, Quy chế văn hóa công sở hoặc Quy định thực hiện nếp sống văn hóa học đường.
- 100% cán bộ đoàn, cán bộ phụ trách thiếu nhi các cấp được bồi dưỡng, tập huấn hằng năm.
- Tính đến tháng 6-2020, toàn Đoàn đã giới thiệu được 1.136.756 đoàn viên ưu tú cho Đảng xem xét kết nạp, trong đó có 667.449 đoàn viên ưu tú được kết nạp Đảng. 100% thanh niên, học sinh, sinh viên tình nguyện tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện nhân đạo, hoạt động lao động tập thể...
