Nguy cơ tái diễn tình trạng ùn tắc phương tiện kiểm định

Lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải cho biết, thời gian qua, Chính phủ, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và UBND các địa phương đã hết sức quan tâm, tạo điều kiện cùng với hàng loạt giải pháp tình thế lúc cấp bách, căn cơ để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác đăng kiểm, đặc biệt trong lĩnh vực phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. Do đó, tình trạng ùn tắc phương tiện tại các trung tâm đăng kiểm xe cơ giới đã cơ bản được giải quyết từ cuối tháng 6/2023 đến nay. Tuy nhiên, tình trạng ùn tắc phương tiện kiểm định có nguy cơ tái diễn.

Nguy cơ ùn tắc đăng kiểm vào cuối năm

Theo thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam, cả nước đang có 274/294 trung tâm đăng kiểm với 446/546 dây chuyền kiểm định đang hoạt động với công suất kiểm định tối thiểu một tháng là 642.240 phương tiện. Nhưng, việc phân bố mật độ của các Trung tâm đăng kiểm là không đồng đều, nơi thiếu, nơi thừa cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng ùn tắc phương tiện kiểm định.

Tuy nhiên, theo số liệu thống kê thực tế, dự báo của Cục Đăng kiểm Việt Nam, từ quý 3, quý 4 năm 2024, tại 11 địa phương như: Bình Thuận, Đồng Nai, Đồng Tháp, Hà Giang, Hà Nội, Kon Tum, Lâm Đồng, Thái Bình, Thừa Thiên Huế, Thành phố Hồ Chí Minh và Trà Vinh có nguy cơ bị ùn tắc phương tiện tại các Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới. Đặc biệt, tại thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã xuất hiện tình trạng ùn ứ phương tiện cục bộ tại một số thời điểm và có xu hướng tăng.

Tình trạng ùn tắc phương tiện kiểm định có nguy cơ tiếp diễn bởi trong các tháng tới đây, khi các vụ án liên quan lĩnh vực đăng kiểm tại các địa phương được đưa ra xét xử sẽ có tác động rất lớn đến hoạt động kiểm định. Nhiều đăng kiểm viên dù đã bị khởi tố, nhưng vẫn hỗ trợ hoạt động kiểm định phải có mặt tại các phiên tòa. Đến nay, đã có 42 địa phương với 112 trung tâm đăng kiểm đã có các đăng kiểm viên bị khởi tố.

Theo quy định điểm c khoản 16 Điều 1 Nghị định số 30/2023/NĐ-CP quy định trường hợp đăng kiểm viên “Bị kết tội bằng bản án đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án do vi phạm các quy định liên quan lĩnh vực kiểm định xe cơ giới” trong vòng 12 tháng liên tục thì sẽ bị thu hồi chứng chỉ đăng kiểm viên.

Điều này khiến cho 91 trung tâm đăng kiểm tại 32 địa phương phải dừng hoạt động, dẫn đến cả nước có tới 36 địa phương có nguy cơ bị ùn tắc phương tiện đến kiểm định, bao gồm: Bắc Kạn, Bắc Giang, Bắc Ninh, Bình Định, Bình Dương, Bình Thuận, Cần Thơ, Đà Nẵng, Đắk Lắk, Đồng Nai, Đồng Tháp, Gia Lai, Hà Giang, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, Hải Dương, Hậu Giang, Hòa Bình, Hưng Yên, Kon Tum, Lâm Đồng, Nam Định, Nghệ An, Phú Yên, Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Sơn La, Thái Bình, Thái Nguyên, Thừa Thiên Huế, Tiền Giang, Thành phố Hồ Chí Minh, Trà Vinh và Tuyên Quang.

Đặc biệt, sẽ có những địa phương không còn trung tâm đăng kiểm để hoạt động như Bắc Kạn và Thái Bình. Việc này sẽ dẫn đến ùn tắc phương tiện đến kiểm định tại các địa phương khác do sự dịch chuyển phương tiện từ 36 địa phương nêu trên là rất lớn.

Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam Nguyễn Tô An cho biết, thời gian qua, mặc dù Cục Đăng kiểm Việt Nam đã hướng dẫn, đưa ra nhiều giải pháp cũng như liên tục tổ chức tuyển dụng, kiểm tra, đánh giá cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định cho các đơn vị đăng kiểm, tăng cường công tác tập huấn, đánh giá bổ sung đăng kiểm viên mới, tập huấn nhân viên nghiệp vụ, đào tạo tới 32 đợt đánh giá đăng kiểm viên (trước đây mỗi năm chỉ tổ chức được 4-5 đợt đánh giá) để bù đắp cho sự thiếu hụt trên.

Đến nay, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã cấp giấy chứng nhận lần đầu cho 297 đăng kiểm viên xe cơ giới; tổ chức 5 lớp tập huấn nghiệp vụ đăng kiểm viên cho 251 học viên đủ điều kiện thực tập; tổ chức tập huấn nghiệp vụ kiểm định cho 209 nhân viên nghiệp vụ.

Nhưng, đây là ngành nghề có đặc thù, số đăng kiểm viên bị khởi tố quá lớn (hơn 900 người), trong khi để đào tạo bồi dưỡng chuyên môn một kỹ sư cơ khí trở thành đăng kiểm viên lại đòi hỏi mất nhiều thời gian. Do đó, đến hết năm 2026, hệ thống đăng kiểm xe cơ giới vẫn chưa thể bù đắp được số lượng đăng kiểm viên đã bị thiếu hụt trong thời gian vừa qua.

Khó khăn, vướng mắc trong các quy định

Bộ Giao thông vận tải nhận định, sự việc xảy ra trong thời gian qua đối với lĩnh vực đăng kiểm là chưa có tiền lệ, phát sinh trong thực tiễn hoạt động kiểm định xe cơ giới, nhiều trung tâm đăng kiểm đã bị dừng hoạt động trong khoảng thời gian dài liên tục (hơn 12 tháng) từ nhiều nguyên nhân khách quan.

Cụ thể như: thiếu nhân sự, sửa chữa khắc phục cơ sở vật chất, di chuyển địa điểm, giải quyết thủ tục đất đai, phòng cháy, chữa cháy… mà không phải nguyên nhân do sai phạm dẫn đến bị tạm đình chỉ.

Theo quy định hiện hành buộc phải thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới và chỉ được xem xét cấp lại sau 36 tháng kể từ ngày bị thu hồi, dẫn đến thiếu hụt các trung tâm đăng kiểm gây thiệt hại lớn cho người dân, doanh nghiệp.

Mặt khác, quá trình xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm trong hoạt động kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới gặp khó khăn, vướng mắc do tên Giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định xe cơ giới quy định tại Luật Đầu tư, Nghị định số 139/2018/NĐ-CP và Nghị định số 100/2019/NĐ-CP có sự không đồng nhất.

Ngoài ra, trong thực tiễn triển khai phát sinh một số các bất cập như chưa có quy định về trình tự, thủ tục thực hiện đối với việc thay đổi chủ sở hữu đơn vị đăng kiểm, thay đổi vị trí đơn vị đăng kiểm; trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm định; điều kiện đối với lãnh đạo tổ chức thành lập đơn vị đăng kiểm cần được bổ sung để tránh các sai phạm có thể xảy ra trong lĩnh vực đăng kiểm xe cơ giới...

Bộ Giao thông vận tải cho rằng, cần được xem xét sớm sửa đổi, bổ sung quy định nhằm giúp cho hoạt động kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới nhanh chóng đi vào ổn định, cũng như hạn chế các thiệt hại không đáng có cho người dân, doanh nghiệp và xã hội.

Để kịp thời giải quyết vấn đề phát sinh trong thực tiễn đối với hoạt động kiểm định xe cơ giới trong thời gian tới, đáp ứng nhu cầu thiết thực của xã hội, Bộ Giao thông vận tải đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép xây dựng và ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 139/2018/NĐ-CP và Nghị định số 30/2023/NĐ-CP của Chính phủ theo trình tự, thủ tục rút gọn trong tháng 7/2024.

Đây cũng là giải pháp xử lý tình trạng ùn tắc tại các trung tâm đăng kiểm trong thời gian tới, giúp hệ thống đăng kiểm tránh bị đứt gãy, phục vụ nhu cầu cấp thiết và chính đáng của người dân và doanh nghiệp; bảo đảm việc xây dựng, thành lập đơn vị đăng kiểm phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội của các địa phương, tránh tình trạng quá tải của các đơn vị đăng kiểm trong thời gian tới và các thiệt hại không đáng có cho xã hội.