Ngăn chặn nạn khai thác cát trái phép ở Quảng Ngãi

Tình trạng khan hiếm cát xây dựng, giá cát tăng cao là nguyên nhân dẫn đến nạn khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ngày càng nhiều và quy mô lớn hơn, gây thất thoát tài nguyên, bức xúc trong nhân dân... Các ngành chức năng và chính quyền địa phương đang tập trung triển khai nhiều giải pháp, quyết ngăn chặn hoạt động khai thác cát trái phép.
0:00 / 0:00
0:00
Thành phố Quảng Ngãi xây dựng các công trình tại điểm giao thông nối đường xuống sông Trà Khúc để ngăn chặn khai thác cát trái phép.
Thành phố Quảng Ngãi xây dựng các công trình tại điểm giao thông nối đường xuống sông Trà Khúc để ngăn chặn khai thác cát trái phép.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Nhân Dân, tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian qua diễn biến rất phức tạp, xảy ra ở hầu khắp các địa phương. Sông Trà Khúc đoạn chảy qua địa bàn các huyện: Tư Nghĩa, Sơn Tịnh và thành phố Quảng Ngãi là “điểm nóng” về khai thác, tập kết, vận chuyển, mua bán cát trái phép. Ở cả hai phía bờ bắc và bờ nam của đoạn sông trên, hàng loạt tuyến đường ra bãi cát được mở, hình thành những điểm khai thác quy mô lớn.

Để qua mắt lực lượng chức năng, các đối tượng khai thác cát trái phép thuê người cảnh báo, báo tin, đưa các phương tiện hút cát ra giữa lòng sông hoặc thường xuyên thay đổi địa điểm. Điều đáng nói, hoạt động khai thác cát không chỉ lén lút giữa đêm khuya đến rạng sáng mà còn diễn ra công khai giữa ban ngày.

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Quảng Ngãi, Trà Thanh Danh, tình trạng vi phạm về khoáng sản, nhất là khai thác cát trái phép diễn ra rầm rộ trên địa bàn các xã, phường ven sông Trà Khúc. Các đối tượng khai thác cát lậu ngày càng công khai, ngang nhiên, có hành vi manh động. Khi lực lượng chức năng không tuần tra thì các đối tượng khai thác cát trái phép hoạt động rầm rộ. Lực lượng chức năng tuần tra ban ngày, thì các đối tượng chuyển sang khai thác ban đêm... và ngược lại.

Thậm chí, các đối tượng còn dịch chuyển cống bi bê-tông mà chính quyền địa phương đã lắp đặt để ngăn đường xuống sông, sau đó ngụy tạo cống bi bê-tông khác giống y chang nhưng bên trong toàn xốp để dễ dàng dùng ô-tô kéo đi, thông đường mỗi khi vận chuyển cát trái phép.

Tại địa bàn huyện Sơn Tịnh, theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Nguyễn Mạnh Cường, từ cuối tháng 7 đến giữa tháng 8 vừa qua, tình hình khai thác cát trái phép tiếp tục tái diễn tại bãi cát xóm 4, thôn Thọ Lộc và xóm 2, thôn Trường Xuân. Đáng chú ý, tại xóm 1, thôn Trường Xuân, những vị trí đường tự mở để phục vụ cho việc khai thác cát trái phép đã được ngành chức năng tổ chức rào chắn (chôn bi bê-tông), cắm biển báo cấm, song một số đối tượng tiếp tục tự ý mở bảy đường xuống sông Trà Khúc để khai thác cát trái phép.

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Cường, từ đầu năm 2023 đến nay, Công an huyện Sơn Tịnh đã kiểm tra, phát hiện 104 vụ, 130 đối tượng có hành vi khai thác, vận chuyển, mua bán cát không có nguồn gốc hợp pháp; ra quyết định xử phạt 95 vụ, 121 đối tượng, phạt tiền hơn 154,8 triệu đồng, tịch thu 533 m3 cát xây dựng, tạm giữ nhiều phương tiện để phục vụ khai thác cát trái phép.

Cùng Công an huyện, Công an tỉnh Quảng Ngãi đã tăng cường tổ chức tuần tra, phát hiện, xử lý 230 vụ, 277 đối tượng (20 tổ chức, 257 cá nhân) khai thác, mua bán cát trái phép trên địa bàn các huyện Sơn Tịnh, Tư Nghĩa và thành phố Quảng Ngãi, phạt tiền 520 triệu đồng, tịch thu hơn 1.500 m3 cát, tạm giữ 224 xe ô-tô, tịch thu ba xe công nông, một máy hút cát…

Từ ngày 19/5 đến nay, Tổ công tác đặc biệt do Công an tỉnh Quảng Ngãi thành lập đã phát hiện và xử lý 68 vụ, 73 đối tượng, phạt tiền gần 122 triệu đồng, tịch thu gần 500 m3 cát, tạm giữ 13 xe máy đào, 49 xe ô-tô tải.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Sơn Tịnh Nguyễn Mạnh Cường, chế tài xử lý việc khai thác, vận chuyển cát trái phép quá nhẹ, chỉ từ 300 nghìn đồng đến 500 nghìn đồng/vụ, trong khi lợi nhuận đem lại từ việc khai thác cát lậu cao. Vì vậy, có nhiều trường hợp, lực lượng chức năng xử phạt, trả xe hôm trước thì hôm sau họ tiếp tục vận chuyển cát trái phép.

Trước tình trạng khai thác cát trái phép xảy ra ở nhiều nơi, gây bức xúc trong nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, Đặng Văn Minh vừa yêu cầu các cấp, các ngành, cơ quan chức năng, địa phương, đặc biệt là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã cần phải tổ chức quản lý chặt chẽ tài nguyên khoáng sản trên địa bàn, nhất là công tác quản lý tài nguyên cát, không để diễn ra như thời gian vừa qua.

Thời gian tới, nếu Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ở địa phương nào buông lỏng quản lý, để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh sẽ tạm đình chỉ công tác đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ở địa phương đó; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện cũng có quyền tạm đình chỉ công tác đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã để làm rõ trách nhiệm, xử lý theo quy định.

Lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi cũng yêu cầu các địa phương khẩn trương rà soát các vị trí, khu vực mỏ cát có khả năng tiếp tục xảy ra hoạt động khai thác cát trái phép để đề ra giải pháp quản lý hiệu quả nhằm xử lý dứt điểm tình trạng này.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng, địa phương xử lý các hành vi vi phạm trong hoạt động khai thác, vận chuyển, tiêu thụ cát trái phép chưa đủ sức răn đe; hình thức, mức độ xử phạt còn nhẹ cho nên chưa ngăn chặn được tình trạng khai thác cát trái phép.

Vì vậy, trong thời gian tới, tất cả các cơ quan có thẩm quyền cần tập trung, kiên quyết xử lý vi phạm khai thác, vận chuyển, tiêu thụ cát trái phép, lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm; trường hợp tái phạm thì khởi tố vụ án đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm; tịch thu các phương tiện, thiết bị sử dụng khai thác cát trái phép.

Công an tỉnh chịu trách nhiệm tiếp tục chỉ đạo các phòng, ban chức năng, Công an huyện và hỗ trợ công an các địa phương triển khai các nhiệm vụ có liên quan khi địa phương đề nghị; phối hợp cơ quan thuế rà soát, kiểm tra, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hoạt động mua bán hóa đơn không hợp pháp để hợp thức hóa cát khai thác trái phép.

Thực hiện chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh, từ giữa tháng 8 đến nay, các địa phương trên địa bàn tỉnh đồng loạt triển khai nhiều giải pháp, quyết liệt ngăn chặn nhằm trấn áp mạnh và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Qua đó, đã góp phần ngăn chặn, kéo giảm tình trạng khai thác cát trái phép, nhất là trên sông Trà Khúc.

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Quảng Ngãi, Trà Thanh Danh, các giải pháp ngăn chặn khai thác cát trái phép trước kia không còn phù hợp đã được thành phố Quảng Ngãi thay đổi mang tính căn bản hơn, sát với thực tiễn địa phương.

Chẳng hạn, tổ chức các hạng mục công trình (cống bi bê-tông, biển cảnh báo) tại điểm giao thông nối các đường xuống sông Trà Khúc để ngăn chặn, không cho các phương tiện cơ giới di chuyển đến nơi khai thác cát trái phép; lập chốt trực 24/24 giờ trên các tuyến giao thông chính; tăng cường công tác tuần tra, giám sát lưu động thường xuyên, khép kín, nhất là tuyến đường dọc sông Trà Khúc.

Thành phố Quảng Ngãi đã đề xuất Công an tỉnh hỗ trợ lực lượng nghiệp vụ lập các chuyên án, nếu đủ điều kiện sẽ khởi tố, xử lý hình sự mới đủ sức răn đe hoạt động khai thác cát trái phép.

Ngoài thành phố Quảng Ngãi, các huyện Sơn Tịnh và Tư Nghĩa cũng đã triển khai nhiều giải pháp như: rà soát các vị trí, khu vực mỏ cát có khả năng tiếp tục xảy ra hoạt động khai thác cát trái phép để lập ba-ri-e, đổ bi bê-tông, lắp đặt camera trên các tuyến đường ra bãi cát, không để các phương tiện ra vào khai thác, vận chuyển, mua bán cát trái phép, đồng thời thường xuyên kiểm tra, xử lý nghiêm theo quy định khi phát hiện có sai phạm trong quá trình khai thác cát.

Lãnh đạo Công an tỉnh Quảng Ngãi cho biết, ngoài việc cắt cử lực lượng chủ động nắm tình hình, đấu tranh với các đối tượng, băng nhóm có biểu hiện hoạt động bảo kê khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn tỉnh, thời gian tới, các đơn vị trực thuộc sẽ tăng cường tuần tra, kiểm soát, kịp thời phát hiện các đối tượng khai thác cát trái phép trên các con sông trên địa bàn tỉnh; các trường hợp đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì kiên quyết xử lý hình sự. Đồng thời, tiếp tục duy trì và tăng cường hoạt động của Tổ công tác đặc biệt trong kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về hoạt động khai thác cát trái phép.

Theo lãnh đạo các địa phương, việc khan hiếm cát, giá cát tăng cao đột biến trong thời gian qua là nguyên nhân dẫn đến tình trạng khai thác cát trái phép tái diễn công khai và phức tạp. Do vậy, ngoài các giải pháp ngăn chặn hoạt động khai thác cát trái phép, tỉnh Quảng Ngãi chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường khẩn trương hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị trúng đấu giá hoàn thiện hồ sơ để được cấp phép khai thác nhằm đáp ứng nhu cầu cát xây dựng trên địa bàn tỉnh.