Trước tình trạng mức sinh thay thế đang giảm trên toàn quốc, các chuyên gia cho rằng cần phải có nhiều giải pháp đồng bộ để khắc phục vấn đề này. Theo đó, việc hỗ trợ tài chính và mở rộng cơ hội điều trị sẽ tăng thêm động lực cho các gia đình trên hành trình làm cha mẹ.

Trong bối cảnh mức sinh chung trên cả nước đang có xu hướng giảm sâu, đặc biệt ở vùng thành thị, định hướng "không xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba trở lên" là chủ trương rất cấp thiết. 

Mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế, giảm từ 2,11 con/phụ nữ (2021) xuống 2,01 con/phụ nữ (2022), xuống 1,96 con/phụ nữ (2023), và ước năm 2024 là 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử và được dự báo là sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo.

Tổng tỷ suất sinh ước thực hiện năm 2024 là 1,91 con/phụ nữ (giảm 0,05 con/phụ nữ so với năm 2023), không đạt chỉ tiêu kế hoạch năm 2024 là 2,1 con/phụ nữ... Mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế ở mức thấp nhất trong lịch sử và được dự báo là sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo.

Tình trạng nam, nữ Việt Nam không muốn kết hôn, mô hình sinh con muộn ngày càng phổ biến, mức sinh chênh lệch giữa các vùng miền, mức sinh thay thế thấp... đang tác động trực tiếp, sâu sắc tới quy mô dân số, cơ cấu dân số và để lại nhiều hệ lụy.

Trước tình trạng mức sinh giảm sâu tại một số vùng kinh tế-xã hội trọng điểm, mới đây, Bộ Y tế đã đề xuất giải pháp nhằm điều chỉnh mức sinh phù hợp tại các vùng này. Trong các giải pháp nêu ra có thí điểm các biện pháp tăng trách nhiệm đóng góp cho xã hội, cộng đồng đối với những trường hợp cá nhân không muốn kết hôn hoặc kết hôn quá muộn…

Quy mô dân số tại 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp khoảng 37,9 triệu người, chiếm khoảng 39,4% dân số cả nước. Mức sinh thấp tác động trực tiếp, sâu sắc tới cơ cấu dân số, suy giảm nhóm dân số trong độ tuổi lao động... ảnh hưởng tới phát triển bền vững. 

Có địa phương đã giảm sâu mức sinh dưới mức thay thế, trong khi đó nhiều tỉnh vẫn còn ở mức cao. Hiện, Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long là hai vùng có mức sinh thấp nhất cả nước và thấp hơn mức sinh thay thế (TFR tương ứng là 1,56 con/phụ nữ và 1,80 con/phụ nữ). Chênh lệch mức sinh giữa các vùng miền đang là bài toán với ngành dân số.

Hiện nay, cả nước có 33 tỉnh, thành phố có mức sinh cao (42 % dân số); 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp (39 %). Cả nước chỉ có chín tỉnh, thành phố đạt mức sinh thay thế có quy mô dân số 19 %. Đây là bài toán thách thức đặt ra cho ngành dân số để điều chỉnh mức sinh trong thời gian tới.