Múa hiện đại trên nền  múa dân gian, dân tộc

Trong quá trình xây dựng những tác phẩm múa hiện đại, điều cần khẳng định là tính hiện đại phải gắn liền với tính dân tộc, múa hiện đại phải phát triển vững chắc trên nền múa dân gian và không thể tách rời tính dân tộc. NSND Lê Ngọc Canh cho rằng: Công chúng mong ước múa hiện đại có dấu ấn, có bóng dáng, có bản sắc văn hóa Việt Nam, có địa chỉ là múa hiện đại Việt Nam. Dù sáng tạo, đổi mới, cách tân, giao lưu, tiếp cận văn hóa bằng cách nào thì tất cả đều phụ thuộc vào các tác giả sáng tác, các biên đạo múa. Mục đích cuối cùng nhằm giúp công chúng nhận biết được đó là tác phẩm múa hiện đại Việt Nam phù hợp tư duy, thẩm mỹ, tình cảm, tâm hồn Việt Nam. Ðiều quan trọng là người tiếp nhận, người hưởng thụ phải hiểu ý tưởng tổng thể của các  tác phẩm múa ấy phản ánh cái gì, muốn nói cái gì. Có như vậy mới có sự gắn bó giữa tác phẩm múa hiện đại với công chúng và tác phẩm múa mới thực hiện được đầy đủ chức năng của văn hóa nghệ thuật là hướng tới chân, thiện, mỹ.

Kho tàng múa dân gian của  cha ông ta rất độc đáo, thể hiện rõ nét bản sắc văn hóa dân tộc. Múa hiện đại Việt Nam phải khai thác có hiệu quả kho tàng ấy. Thực tế chứng minh, những thành công của múa hiện đại Việt Nam đều sử dụng tốt chất liệu múa dân tộc để có tâm hồn, tính cách Việt Nam. Khi phân tích những tác phẩm múa thành công của NSND Thái Ly, nhà biên đạo múa tài năng, tiêu biểu của nghệ thuật múa hiện đại Việt Nam như: Ðôi bờ, Phá xiềng, Cánh chim và ánh sáng mặt trời, Bả Khó, Bà mẹ miền nam..., nhiều nhà lý luận phê bình múa cho rằng: Thành tựu nổi bật của ông là đã giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và sự tiếp thụ tinh hoa của nghệ thuật múa thế giới. Bằng cái hồn dân tộc và kỹ thuật múa sáng tác điêu luyện, ông đã kết hợp tài tình múa dân gian, dân tộc Việt Nam với múa cổ điển châu Âu để tạo thành ngôn ngữ múa dân tộc hiện đại, xây dựng được những hình tượng nghệ thuật múa đặc sắc, đầy cảm xúc và ấn tượng sâu sắc. Gần đây, trong các hội thi, hội diễn, liên hoan, các tác phẩm múa hiện đại phát triển trên nền tảng múa dân gian, dân tộc vẫn nở rộ và đoạt nhiều giải cao. Có thể kể đến những tác phẩm đoạt Huy chương vàng như: Chiến công từ lòng đất, Từ nơi gió ngàn, Những con người huyền thoại, Hà Nội- Ðiện Biên Phủ trên không, Vọng phu sống, Mùa cá...

Bên cạnh những tác phẩm thành công cũng có không ít những tác phẩm múa thiếu tính thẩm mỹ, sáng tạo, rất chung chung và khó hiểu. Ngôn ngữ nghệ thuật múa hiện đại khi vận dụng cụ  thể vào nội dung dân tộc vẫn có khoảng cách về nội dung và kỹ thuật không thể lắp ghép đơn thuần, đồng thời đòi hỏi sự sáng tạo nhuần nhuyễn. Trong khi đó, một số tác giả lại say mê săn lùng cái mới lạ, hình thức, rơi vào kỹ thuật đơn thuần, thậm chí có khi sao chép nguyên xi những kỹ xảo nghệ thuật múa hiện đại nước ngoài. Nhà nghiên cứu Thái Phiên đã nhặt ra những "hạt sạn" trên sân khấu múa hiện đại hôm nay khi chứng kiến các màn trình diễn từ không ít chương trình như: Các động tác, tư thế nhảy múa, những cách biểu hiện tình cảm đều na ná giống người nước ngoài. Trên sân khấu, diễn viên tự do quăng quật, ra vào vô lối, vô cớ cũng lăn, ngã. Rất nhiều tác phẩm múa xử lý âm nhạc như một thứ nhạc đệm, múa một đằng, nhạc một nẻo, trong khi múa là loại hình nghệ thuật tổng hợp, bao gồm âm nhạc, ngôn ngữ múa, kỹ năng biểu hiện của diễn viên, mỹ thuật, đạo cụ... Rất nhiều điệu múa dàn dựng theo chủ quan của tác giả không có nội dung, chủ đề khiến người xem rất khó hiểu. 

Xây dựng nghệ thuật múa hiện đại Việt Nam là quá trình phát huy những giá trị của nghệ thuật múa dân gian, dân tộc kết hợp với việc tiếp thu tinh hoa của múa hiện đại thế giới. Ðây không phải là quá trình lắp ghép một cách cơ học điệu múa này với điệu múa kia, càng không phải là sự bắt chước, sao chép mà là quá trình phát triển nội tại với sự sáng tạo của người nghệ sĩ để cảm nhận, phản ánh cuộc sống thông qua ngôn ngữ múa. Có nhà nghiên cứu cho rằng: "Có nhiều cách để làm cho tác phẩm múa hiện nay mang tính  hiện đại. Không chỉ là sự thay đổi bề ngoài mà quan trọng hơn cả là phải tư duy". Ngành múa cần tập trung đầu tư cho các nghệ sĩ tài năng, giàu tâm huyết, am hiểu và mang trong mình tâm hồn, bản sắc và văn hóa dân tộc để có đủ bản lĩnh nghề nghiệp phát huy truyền thống, đồng thời trở thành "bộ lọc" tiếp thu tinh hoa nghệ thuật thế giới.