Một buổi kết nạp Ðảng

Tác phẩm này thành công không phải chỉ vì nó thể hiện về một đề tài lớn, đề tài chiến tranh cách mạng, ca ngợi Đảng, Bác Hồ mà bởi chính giá trị nghệ thuật tự thân của nó. Phải nói vậy là vì có quá nhiều văn thơ, tranh ảnh, tượng, múa, phim về đề tài chiến tranh cách mạng nhưng chủ yếu là minh họa, tả kể, tuyên truyền trong khi giá trị nghệ thuật thì lại ít. Bản chất đặc thù của nghệ thuật là cái đẹp. Nếu tuyên truyền thông qua nghệ thuật mà những tác phẩm nghệ thuật đó lại không nghệ thuật, không đẹp thì cái sự phản thẩm mỹ ấy sẽ tạo ra phản tuyên truyền. Thế mới thấy tài năng của nghệ sĩ quyết định tác phẩm chứ không phải đề tài sẽ quyết định tác phẩm. Tài thấp thì vẽ, viết về hoa lá cành, phong cảnh lãng mạn, tình yêu nam nữ cũng vẫn xấu.

Nguyễn Sáng vẽ Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ năm 1963 bằng chất liệu sơn mài, khổ 112.3x180 cm. Cái chất vạm vỡ, khỏe khoắn, cương trực, bộc trực, thẳng thắn của con người ông, của vùng đất Nam Bộ nơi ông sinh ra hòa quyện vào nhau, hòa quyện vào trong tác phẩm, hiện lên trên từng chi tiết của tác phẩm, thống nhất từ tạo hình, bố cục đến mầu. Nhất là tạo hình các nhân vật, phát triển theo chiều ngang, tạo khối chắc khỏe, giản lược bớt các đường cong lượn, nhiều đường thẳng. Chỉ có ba tông mầu chủ đạo của sơn mài, son, vàng bạc, then. Bố cục với những mảng miếng lớn, khúc triết và tuyến nhân vật dàn hàng ngang, gần như loại bỏ xa gần, tương quan sáng tối ước lệ không gò theo ánh sáng thật, ưu tiên lợi thế đồ họa mảng phẳng của sơn mài.

Buổi kết nạp Đảng dưới chân núi, một buổi sớm, lá cờ đỏ búa liềm thấp thoáng ẩn hiện, không bàn ghế, mọi người đều đứng, đều vẫn ôm súng, đeo ba-lô, đội mũ. Tĩnh lặng, trang nghiêm, hào hùng.

Trên đất nước ta, đã có hàng triệu buổi kết nạp Đảng, nhưng “nhìn” ra vẻ đẹp của nghi lễ trang trọng này, trong hội họa chỉ có một Nguyễn Sáng với buổi Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ mà thôi.

12-2013