Lời giải bài toán lịch Can Chi

Xin giới thiệu bài toán lịch Can Chi, được trích từ đề thi tuyển sinh lớp 10 TP Hồ Chí Minh năm 2020-2021. Lời giải do giáo viên Toán tại Hà Nội Lê Minh Đức thực hiện.

Đề bài:

Quy tắc sau đây cho biết Can, Chi của một năm X bất kỳ.

Để xác định Can, ta tìm số dư a trong phép chia X cho 10 và tra vào bảng 1.

Để xác định Chi, ta tìm số dư b trong phép chia X cho 12 và tra vào bảng 2.

Ví dụ: năm 2020 có Can là Canh và có Chi là Tí, vì vậy năm 2020 còn gọi là năm Canh Tí. 

Biết rằng người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ lên ngôi, hiệu là Quang Trung vào năm Mậu Thân ở cuối thế kỷ 18. Bạn hãy xác định năm đó là năm bao nhiêu?

Đáp án:

Vì CAN của năm Mậu Thân là Mậu nên chữ số tận cùng của năm đó là 8.

Và sự kiện Nguyễn Huệ lên ngôi diễn ra ở cuối thế kỷ 18 nên năm đó có dạng 17c8 (với c là các chữ số 5;6;7;8 hoặc 9).

Vì CHI của năm Mậu Thân là Thân nên năm đó chia hết cho 12, suy ra c bằng 8.

Do đó, năm cần tìm là 1788.

Như vậy, Nguyễn Huệ lên ngôi vào năm 1788.