Bài báo phản ánh trường hợp liệt sĩ Lê Hữu Ðức và liệt sĩ Đinh Văn Thăng mặc dù có đủ căn cứ xác định danh tính hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng nhưng không được Sở Lao động-Thương binh và Xã hội (LÐ-TB và XH) Hà Nội là nơi quản lý hồ sơ gốc của liệt sĩ giải quyết với lý do: Không có quy định về quy trình, thủ tục đính chính đối với các trường hợp thông tin trên bia mộ liệt sĩ có sự sai lệch so với thông tin trong hồ sơ gốc của liệt sĩ.
Trước đó, vào tháng 8/2021, gia đình liệt sĩ Lê Hữu Đức vào Nghĩa trang liệt sĩ thị xã Ðiện Bàn, tỉnh Quảng Nam tìm mộ người thân. Tại ngôi mộ số 10, hàng 2, lô 33, khu chính, trên bia mộ ghi: Liệt sĩ Lê Hữu Ðức, quê quán: Trung Hiện, Hà Tây, hy sinh năm 1968. Những thông tin này trùng khớp với hồ sơ liệt sĩ Lê Hữu Ðức, chỉ có tên huyện là khác.
Theo lịch sử hành chính qua các thời kỳ thì tỉnh Hà Tây không có huyện Trung Hiện mà chỉ có huyện Tùng Thiện. Căn cứ giấy báo tử, giấy xác nhận thông tin về nơi hy sinh do Sư đoàn 2 cung cấp, thông tin mộ liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ thị xã Ðiện Bàn, bằng phương pháp thực chứng có thể khẳng định, đây là mộ liệt sĩ Lê Hữu Ðức, nguyên quán: Tùng Thiện, Hà Tây.
Sau khi báo đăng, cơ quan quản lý mộ liệt sĩ Lê Hữu Đức là Sở LĐ-TB và XH tỉnh Quảng Nam đã tiến hành điều chỉnh thông tin mộ liệt sĩ như sau: Liệt sĩ Lê Hữu Đức, quê quán: Xã Thụy An, huyện Tùng Thiện, tỉnh Hà Tây (nay là thành phố Hà Nội), đơn vị thuộc KN, hy sinh ngày 6/2/1968.
Phần mộ liệt sĩ đã được nhân dân và chính quyền địa phương xây cất, tôn tạo tại Nghĩa trang liệt sĩ thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, mộ số 10, hàng số 2, lô 33. Tiếp đó, ngày 3/8/2023, Sở LĐ-TB và XH tỉnh Quảng Nam gửi Giấy báo tin mộ cho gia đình liệt sĩ Lê Hữu Đức.
Bác Lê Thị Phú, con gái liệt sĩ Lê Hữu Ðức đã bật khóc vui mừng khi nhận được Giấy báo tin mộ cha mình sau 55 năm mòn mỏi chờ đợi.
“Kể từ khi Báo Nhân Dân đăng bài báo, gia đình tôi có thêm hy vọng bố tôi sẽ được trở về an nghỉ tại quê hương. Mẹ tôi đã đợi bố tôi gần hết cuộc đời, đến bây giờ thì mẹ có thể sống thanh thản trong những tháng ngày còn lại” - bác Phú xúc động nói.
Dự kiến đầu tháng 11/2023, gia đình bác Lê Thị Phú sẽ vào Nghĩa trang liệt sĩ thị xã Ðiện Bàn, tỉnh Quảng Nam để đưa hài cốt liệt sĩ Lê Hữu Đức trở về an nghỉ tại quê nhà.
Liệt sĩ Ðinh Văn Thăng, nguyên quán xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Sơn Bình, nhập ngũ tháng 1/1973, hy sinh tháng 2/1979 tại biên giới Tây Nam, an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ Dốc Bà Ðắc, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang. Tuy nhiên, thông tin ghi trên bia mộ ghi là liệt sĩ là Ðinh Văn Thặng, quê quán ở Mỹ Ðức, Hà Sơn Bình.
Tuy nhiên, qua rà soát tại huyện Mỹ Đức, không có liệt sĩ nào có tên Ðinh Văn Thăng hay Ðinh Văn Thặng.
Trong bài “Gian nan hành trình xác định danh tính hài cốt liệt sĩ sai và thiếu thông tin” phản ánh bác Đinh Văn Biên, em trai liệt sĩ Ðinh Văn Thăng đã nhiều lần đề nghị Sở LÐ-TB và XH Hà Nội và Cục Người có công xác định danh tính hài cốt liệt sĩ Ðinh Văn Thăng bằng phương pháp thực chứng và thực hiện đính chính thông tin trên bia mộ liệt sĩ, nhưng không được giải quyết.
Sau khi báo đăng, ngày 11/7/2023, Sở LĐ-TB và XH tỉnh An Giang có Quyết định số 1489 về việc xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.
Theo đó, ngôi mộ số 25, hàng 3, lô 9, Nghĩa trang liệt sĩ Dốc Bà Đắc là của liệt sĩ Đinh Văn Thăng, sinh năm 1953, quê quán: Chuyên Mỹ, Phú Xuyên, Hà Sơn Bình, hy sinh ngày 15/2/1979. Phòng LĐ-TB và XH thị xã Tịnh Biên đã tiến hành điều chỉnh dữ liệu lưu trữ và khắc lại bia mộ liệt sĩ Đinh Văn Thăng theo thông tin của liệt sĩ được xác định.
Trên đây là hai trong số nhiều trường hợp Báo Nhân Dân phản ánh, được cơ quan chức năng nhanh chóng vào cuộc, tháo gỡ vướng mắc về thủ tục, giải quyết thấu tình đạt lý, đáp ứng nguyện vọng, mong mỏi của thân nhân liệt sĩ. Mới đây, tòa soạn tiếp tục nhận được đơn, thư phản ánh của bạn đọc về những khó khăn trong việc xác định và điều chỉnh thông tin mộ liệt sĩ sai và thiếu thông tin.
Ngày 3/8/2023, hai bác Trần Thị Anh Thư và Trần Thị Kim Thoa ở Hà Nội là chị và em gái liệt sĩ Trần Quốc Hưng cùng có đơn đề nghị xác định và điều chỉnh thông tin trên bia mộ liệt sĩ.
Trong đơn, hai bác cho biết: Liệt sĩ Trần Quốc Hưng, sinh năm 1954; quê quán: Số nhà 3A, ngõ 1, phố Lê Văn Hưu, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội; đơn vị E95, F325, Quân đoàn 2; hy sinh ngày 23/1/1973, tại làng Tích Tường, xã Hải Lệ, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị.
Hài cốt liệt sĩ Trần Quốc Hưng được an táng tại ngôi mộ số 474, Nghĩa trang liệt sĩ huyện Hải Lăng. Tuy nhiên, trên bia mộ liệt sĩ ghi sai số nhà thành 34 và thiếu thông tin về năm sinh, quê quán, cấp bậc, chức vụ.
Đầu năm 2023, bác Thoa vào viếng mộ anh trai thì được biết địa phương chuẩn bị tu bổ, tôn tạo Nghĩa trang liệt sĩ huyện Hải Lăng, cho nên đã gửi đơn và hồ sơ đề nghị Sở LĐ-TB và XH tỉnh Quảng Trị điều chỉnh, bổ sung thông tin trên bia mộ liệt sĩ Trần Quốc Hưng.
Tuy nhiên, cơ quan này yêu cầu bác Thoa liên hệ nơi quản lý hồ sơ gốc của liệt sĩ là Sở LĐ-TB và XH Hà Nội, hoặc chính quyền địa phương nơi cư trú, để được hướng dẫn thủ tục xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.
Sau khi có văn bản xác nhận thông tin về nơi cư trú (thời điểm nhập ngũ) của liệt sĩ Trần Quốc Hưng do Công an phường Phạm Đình Hổ, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội cấp, bác Thoa đã đến phòng tiếp dân của Sở LĐ-TB và XH Hà Nội nộp hồ sơ đề nghị xác định và điều chỉnh thông tin liệt sĩ cho chính xác, nhưng cơ quan này yêu cầu phải có giấy ủy quyền của người thờ cúng liệt sĩ hoặc giấy ủy quyền của cả gia đình, có xác nhận của chính quyền.
Trường hợp gia đình có người cao tuổi, ốm đau không đủ năng lực thì phải có xác nhận của chính quyền.
“Ngôi mộ số 474, Nghĩa trang liệt sĩ huyện Hải Lăng đã được các cơ quan chức năng xác định là của liệt sĩ Trần Quốc Hưng, quê quán số 3A (ghi nhầm thành 34), ngõ 1 Lê Văn Hưu, Hà Nội, cha là Trần Quốc Hồng, mẹ là Đào Thị Tình. Nguyện vọng của chúng tôi là bổ sung và đính chính thông tin trong hồ sơ và trên bia mộ liệt sĩ cho chính xác để hằng năm các thế hệ trong gia đình vào thăm viếng mộ, tưởng nhớ liệt sĩ nhà mình. Vậy mà, thủ tục quá phiền hà, gây khó khăn cho gia đình liệt sĩ” - bác Thoa nói.
Bác Thoa cho biết, liệt sĩ Trần Quốc Hưng hy sinh năm 19 tuổi, không có vợ con, gia đình còn năm anh, chị, em, khi bố, mẹ mất không viết giấy ủy quyền cho ai thờ cúng liệt sĩ.
Hiện nay, các anh, chị của liệt sĩ đã già yếu, không còn minh mẫn, lại ở cách xa nhau cho nên việc lấy đủ chữ ký của cả năm anh, chị, em là rất khó khăn.
Tháng 7/2023, khi gia đình bác Thoa vào Nghĩa trang liệt sĩ huyện Hải Lăng thăm viếng mộ liệt sĩ Trần Quốc Hưng thì bất ngờ nhìn thấy trên bia mộ được khắc thêm dòng chữ: “Hài cốt liệt sĩ đã di chuyển”.
Quá bức xúc, bác Thoa và đồng đội của liệt sĩ Trần Quốc Hưng đã tìm đến Ban Quản lý Nghĩa trang liệt sĩ, Phòng LĐ-TB và XH huyện Hải Lăng để tìm hiểu. Dù được cán bộ chức năng kiểm tra thông tin và trả lời là có sự nhầm lẫn trong quá trình làm mới và gắn bia mộ, nhưng những người thân trong gia đình liệt sĩ vẫn chưa thể yên lòng trước sự việc này.
Hiện cả nước còn hàng chục nghìn ngôi mộ có tên liệt sĩ, nhưng thiếu một phần hoặc toàn bộ thông tin; hoặc sai một phần thông tin về họ tên, quê quán, ngày hy sinh, đơn vị…
Nhiều trường hợp thân nhân liệt sĩ chỉ có thể đến thăm viếng, mà không thể làm thủ tục điều chỉnh, bổ sung thông tin liệt sĩ. Thực tế này rất cần được cơ quan chức năng xem xét, tháo gỡ vướng mắc về thủ tục, giải quyết thấu tình đạt lý, đáp ứng nguyện vọng, mong mỏi của thân nhân liệt sĩ,
