"Kỳ quan đất dựng giữa trời cao"

Ðó là vì chính giá trị ngoại hạng có sức chinh phục cảm quan của đông đảo người yêu di sản  trên khắp các quốc gia, và của nhân dân ta từ lâu đời đã  say mê, tự hào làm chủ báu vật muôn đời là Vịnh Hạ Long mà Nguyễn Trãi từ thế kỷ 15 đã ngợi ca là "Kỳ quan đất dựng giữa trời cao".

Gía trị ngoại hạng và vĩnh cửu toàn cầu của Vịnh Hạ Long  chính là tính hoàn thiện-hoàn mỹ hiếm thấy của nó, do tổng hòa phong phú, đa dạng  mang tính nguyên sinh của thiên nhiên (về địa chất, địa mạo, hệ sinh thái rừng, biển...); cùng giá trị lịch sử ghi dấu ấn lịch sử tiến hóa loài người và ấn tượng những trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam; và giá trị thẩm mỹ kỳ diệu của công trình nghệ thuật kỳ vĩ, choáng ngợp của tạo hóa.

Vùng Di sản thiên nhiên được thế giới công nhận, là phần tiêu biểu Vịnh Hạ Long dầy đặc đảo đá và hang động  với cảnh quan mê hồn, gồm Vịnh Hạ Long và một phần Vịnh Bái tử Long, với 775 hòn đảo nổi trên  sóng biếc của 434 km2 mặt biển.

Các dạng đảo đá vôi và đảo phiến thạch, tập trung ở hai vùng chính là vùng phía đông nam Vịnh Bái Tử Long và vùng phía tây nam Vịnh Hạ Long, là nét đặc sắc của địa chất-địa mạo, cho thấy hình ảnh cổ xưa nhất của địa hình trên trái đất, có tuổi kiến tạo địa chất từ 250 - 280 triệu năm. Tạo hóa từ đó miệt mài bào gọt (phong hóa gần như hoàn toàn), cho chúng ta và cho toàn nhân loại một Hạ Long kỳ quan hiếm quý.

Hạ Long cũng là nơi tập trung đa dạng sinh học cao với những hệ sinh thái điển hình như hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rạn san hô, hệ sinh thái tùng áng, hệ sinh thái rừng cây nhiệt đới..., một thiên nhiên nguyên sinh còn bảo tồn và tiếp tục sinh trưởng  hàng nghìn  loài động vật, thực vật vô cùng phong phú, đa dạng, có những loài đặc biệt quý hiếm chỉ Hạ Long mới có.

Hạ Long ẩn chứa trong lòng đất, trong hang động một bảo tàng nhân văn giá trị về sinh tồn gian lao và sáng tạo văn minh của con người trên trái đất, mà sự tìm kiếm khảo cổ học đã có thể minh chứng bằng cơ man  hiện vật phong phú, lắm loại hình thuộc thời đá mới của cư dân cổ xưa trong các di chỉ thế giới đã biết đến như Ðồng Mang, Xích Thổ, Soi Nhụ, Thoi Giếng... Vùng biển của cảnh quan kỳ thú này còn để lại dấu tích đô thị và thương mại quốc tế của nước ta vào thế kỷ 12-đó là thương cảng Vân Ðồn từng đón tàu buôn từ các phương trời. Khoa học và nghệ thuật quân sự Ðại Việt trong kháng chiến giữ nước thì còn đó cây cọc gỗ Bạch Ðằng và pho sử cổ để lại muôn đời ghi chép về những trận thủy chiến đại thắng của ông cha ta đời Trần, thế kỷ 13. Còn như lịch sử thi ca Việt Nam thì để lại bút tích của nhiều bậc vua chúa, danh nhân trên vách đá núi Bài Thơ...

Hạ Long-công trình nghệ thuật độc đáo và kỳ vĩ của thiên nhiên làm say đắm hết thảy khách thăm trong nước và thế giới xưa nay. Ông cha ta đã từng phải mượn đến  huyền thoại kỳ ảo mong có thể tương xứng chăng với kỳ quan ở tầm vũ trụ, khi hình dung rằng vào thuở xa xưa khi tổ tiên ta  mới lập nước, theo ý chỉ của Vua Trời,  Rồng mẹ dẫn  đàn Rồng Con xuống hạ giới giúp Tổ tiên ta giữ nước. Ðàn Rồng phun ra đầy trời châu ngọc, thoắt biến thành muôn ngàn đảo đá dựng bức thành khổng lồ trên biển, đoàn thuyền  giặc lao vào, tan vỡ. Không về trời nữa, Rồng Mẹ ở lại nơi mình hạ xuống, sau gọi Hạ Long; Rồng Con ở Bái Tử Long, đuôi đàn Rồng quẫy nước trắng xóa là Long Vĩ (bán đảo Trà Cổ cát mịn trải dài hơn chục km ngày nay).

Ngày nay dân ta và khách quốc tế du ngoạn Hạ Long choáng ngợp, lặng người trước vẻ mỹ lệ kỳ ảo, thốt lên "tuyệt vời", "kỳ diệu", ngỡ là cảnh tiên hay chốn Bồng Lai xứ Phật. Hàng trăm đảo đá lớn nhỏ, mỗi đảo là một tác phẩm tạo hình độc đáo, ngời trên mặt biển  như tạc bằng ngọc bích. Một lâu đài thiên tạo tràn ngập tác phẩm tạo hình của Ðấng Tối Cao, biến ảo như là không có thực khi chuyển góc nhìn và trong các khoảnh khắc khác nhau của ánh sáng trời cùng ánh phản chiếu của gương nước biếc-tưởng như thế giới cổ tích xa xưa ở thời điểm cao trào bỗng ngưng tụ lại mà hóa đá.

Cảnh quan kỳ diệu nới rộng giới hạn cảm xúc, khiến trí tưởng tượng của con người như là vô tận. Ðảo Ðầu Người tượng hình ông tiên trầm mặc hướng về đất liền như một niềm tiếc nuối. Ðảo Hòn Rồng gợi một trong số chiến binh Rồng xa xưa thao diễn đường bay lượn nhẹ như chiếc lá trên làn nước.  Ðảo Lã Vọng  như một  lão ngư ngồi câu cá say sưa quên  năm tháng. Và nữa, không sao kể hết, những đảo Cánh Buồm, hòn Trống Mái, đảo Lư Hương... thực đến kinh ngạc.

Và hang động tuyệt đẹp nữa, những Thiên Cung,  Ðầu Gỗ, Sửng Sốt, Tam Cung, và Trinh Nữ, Hang Hanh... Mỗi hang động là một bảo tàng nghệ thuật tạo hình và chạm khắc đá độc đáo, kỳ lạ gợi tưởng tượng biết bao cảnh sinh hoạt của con người và muông thú, biết bao huyền thoại, sự tích và cảnh đời, đầy ắp những triết lý nhân sinh và ẩn ngữ gợi mở tận cùng suy ngẫm...

Vịnh Hạ Long, "kỳ quan đất dựng giữa trời cao" xuân này nườm nượp khách thăm, tàu thuyền du ngoạn như mắc cửi. Tin vui Vịnh Hạ Long vượt lên dẫn đầu các kỳ quan mới về số người bình chọn toàn cầu, như là cánh én bay trên các sóng viễn thông và báo chí khắp năm châu, càng kích thích dân ta và nhân dân thế giới biểu lộ lòng yêu di sản thiên nhiên, bằng lá phiếu bầu chọn hào hứng của mình.