Nhà thơ Chế Lan Viên tên thật là Phan Ngọc Hoan, sinh ngày 23-10-1920, tại làng An Xuân, xã Cam An (nay là thôn An Thạch, xã Thanh An), huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị. Ông là một nhà thơ lớn, nhà nghiên cứu lý luận, phê bình văn học nghệ thuật hiện đại thế kỷ 20. Chế Lan Viên được xem là “kiện tướng” của phong trào Thơ mới; là một trường hợp độc đáo của thi ca Việt Nam.
Ngoài những đóng góp nổi bật cho đất nước, Chế Lan Viên đã để lại nhiều dấu ấn cuộc đời và văn chương sâu nặng với quê hương Quảng Trị. Ông đã có công lớn trong việc củng cố các nhóm văn nghệ kháng chiến của chiến trường Bình-Trị-Thiên; quy tụ những cây bút, những nhà thơ, nhà văn nổi tiếng góp phần khai sinh dòng thi ca kháng chiến chân chất mà hào hùng ở Quảng Trị, làm phong phú hoạt động văn nghệ kháng chiến…
Ghi nhận, tôn vinh những đóng góp nổi bật của nhà thơ đối với đất nước, văn học nghệ thuật, Đảng và Nhà nước đã tặng nhà thơ Huân chương Độc lập hạng Hai, Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt 1, năm 1996, và rất nhiều phần thưởng cao quý khác.
Đáp ứng tâm nguyện của gia đình cũng như giới văn nghệ sĩ, cán bộ, nhân dân trong cả nước, năm 2019, tỉnh Quảng Trị đã khởi công xây dựng Nhà lưu niệm nhà thơ Chế Lan Viên ngay trên quê hương của ông, có diện tích rộng gần 1.800m2, với kinh phí đầu tư hơn 3,6 tỷ đồng; trong đó, nguồn ngân sách của tỉnh và huyện Cam Lộ 50%, còn lại từ nguồn xã hội hóa.
Ông Phan Lai Triều, con trai trưởng nhà thơ Chế Lan Viên xúc động cho biết, nhà lưu niệm là công trình có ý nghĩa về mặt văn hóa, xã hội sâu sắc; nơi bảo tồn, phát huy di sản văn học quý báu mà Chế Lan Viên đã để lại cho đất nước; là địa chỉ đỏ góp phần giáo dục thế hệ học sinh cũng như điểm sinh hoạt của giới văn nghệ sĩ, điểm tham quan cho du khách trong và ngoài nước…
Nhằm tôn vinh nhà thơ Chế Lan Viên với nền văn học nghệ thuật của dân tộc và quê hương, năm 2013, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Giải thưởng Văn học nghệ thuật Chế Lan Viên, 5 năm trao giải một lần để khích lệ, cổ vũ văn nghệ sĩ Quảng Trị không ngừng sáng tạo, ngày càng có nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật có chất lượng phục vụ công chúng.
Dịp này, UBND tỉnh Quảng Trị đã trao Giải thưởng Văn học nghệ thuật Chế Lan Viên lần thứ 2 cho 38 cụm tác phẩm/công trình của 25 tác giả/đồng tác giả.
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam cho biết, sự nghiệp, văn thơ và con người nhà thơ Chế Lan Viên mãi mãi là một trong những đỉnh cao trong nền văn hóa dân tộc thời đại Hồ Chí Minh. Ông là nhà thơ cách mạng có phẩm chất đặc biệt, có phong cách độc đáo và cá tính sáng tạo, có ý thức trách nhiệm với đất nước, nhân dân và trước cuộc đời.
Nhà thơ Chế Lan Viên có tầm ảnh hưởng sâu rộng, làm nên sức sống lâu bền của thơ ca. Kỷ niệm 100 năm Ngày sinh nhà thơ Chế Lan Viên là dịp để tôn vinh công lao to lớn của nhà thơ đối với nền văn hóa, văn học nước nhà.
