Chương trình CTDT/16-20 được bắt đầu triển khai từ năm 2015, tập trung vào giải quyết ba mục tiêu cụ thể. Đó là: Cung cấp luận cứ khoa học để nhận diện các vấn đề cơ bản mang tính chiến lược và thực tiễn cấp bách liên quan đến các dân tộc thiểu số và chính sách dân tộc đáp ứng yêu cầu thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Đề xuất phương hướng và giải pháp đổi mới chính sách dân tộc nhằm phát triển bền vững đối với các dân tộc thiểu số ở Việt Nam, góp phần thực hiện thành công Chiến lược công tác dân tộc đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia phục vụ hoạch định và thực hiện hiệu quả chính sách dân tộc.
Tính đến nay, đã có tổng số 51 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia được triển khai thực hiện. Tổng kinh phí triển khai thực hiện Chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia CTDT/16-20 là 176,1 tỷ đồng.
Với sự tham dự của các lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương, các nhà quản lý, nhà khoa học, phát biểu khai mạc hội nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh khẳng định: Sau gần 6 năm triển khai thực hiện, Chương trình CTDT/16-20 đã có các kết quả chuyển giao được đánh giá cao về tính kịp thời và chất lượng khoa học. Bộ máy vận hành thông suốt, khách quan, sự phối hợp giữa các bộ phận chặt chẽ, thường xuyên và hiệu quả, bảo đảm cho sự vận hành chung của toàn bộ Chương trình CTDT/16-20.
Kết quả nổi bật nhất là các đề tài thuộc Chương trình vừa nghiên cứu vừa chuyển giao kết quả cho Ủy ban Dân tộc và các ban, bộ, ngành liên quan, đặc biệt là cung cấp luận cứ khoa học cho: Xây dựng dự thảo văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, nội dung về công tác dân tộc; Đánh giá tổng kết Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về Công tác Dân tộc và ban hành Kết luận số 65-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Ðảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới; Đánh giá kết quả thực hiện Chiến lược Công tác dân tộc giai đoạn 2011-2020 và Đề xuất nội dung Chiến lược Công tác dân tộc giai đoạn 2021-2030; Xây dựng “Đề án tổng thể phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” và “Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” đã được Quốc hội phê duyệt; Tổng kết đánh giá 25 năm thực hiện Chỉ thị 45-CT/TW của Ban Bí thư trung ương về công tác đối với vùng đồng bào H’Mông; Xây dựng đề án chính sách đối với đồng bào Khmer… Đề án “Bồi dưỡng kiến thức dân tộc đối với cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2018 - 2025; Xây dựng Báo cáo nhân quyền trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số để Việt Nam báo cáo trước Liên hợp quốc…
Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình nhấn mạnh: Nhìn lại 5 năm thực hiện chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia về dân tộc thiểu số và chính sách dân tộc của chúng ta đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, thu hút được sự tham gia của các nhà khoa học có uy tín và các tổ chức nghiên cứu lớn, chuyên sâu. Trong 51 nhiệm vụ của Chương trình đã có 205 bài báo khoa học (trong đó có 72 bài được công bố trên tạp chí khoa học quốc tế có uy tín); xuất bản hơn 50 đầu sách; hỗ trợ đào tạo được 85 nghiên cứu sinh và 151 thạc sĩ; đóng góp đáng kể cho hệ thống lý luận và nhiều giải pháp, sản phẩm của chương trình đã được các cấp có thẩm quyền ứng dụng và triển khai trong thực tiễn.
Phó Thủ tướng khẳng định, các kết quả nghiên cứu của chương trình đã cung cấp các luận cứ khoa học cho các bộ, ban, ngành trung ương, góp phần hoàn thiện chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, trong đó có Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII; Kết luận số 65-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp thục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW về công tác dân tộc trong tình hình mới; Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.
Để thực hiện hiệu quả Chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia giai đoạn 2021-2025, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình lưu ý: Bám sát và triển khai có kết quả các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến công tác dân tộc, nghiên cứu khoa học và công nghệ được nêu tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Kết luận 65-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới; Nghị quyết số 88/2019/QH14 ngày 18/11/2019; Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 16/6/2020 của Quốc hội phê duyệt Đề án tổng thể và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.
Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn chưa được nghiên cứu, giải quyết triệt để trong giai đoạn 2016-2020 và các giai đoạn trước đó; trong đó chú trọng vào các nội dung có tính căn cơ, khung lý thuyết như cơ sở lý luận, thực tiễn về nguồn gốc hình thành, phát triển và tiêu chí xác định thành phần, tên gọi các dân tộc Việt Nam; tầm quan trọng, vai trò và công tác hoạch định chính sách dân tộc trong tình hình mới; Nghiên cứu các mô hình thí điểm tại một số địa bàn mẫu để đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống tư tưởng, quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước bảo đảm tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các chương trình, dự án, đề án phù hợp với đặc thù của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các dân tộc thiểu số và từng vùng, miền.
Phó Thủ tướng quan tâm tới việc chú trọng nghiên cứu có trọng tâm, trọng điểm vào các mô hình kinh tế, phát minh, sáng chế có tính thực tiễn, kinh phí phù hợp với yêu cầu và tập quán sinh hoạt, sản xuất của người dân tộc thiểu số và vùng, miền, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững theo quy mô cấp cộng đồng trên nguyên tắc “lấy bản sắc văn hóa, tri thức cộng đồng, truyền thống của các dân tộc thiểu số làm nền tảng, phát triển kinh tế - xã hội, môi trường và bảo đảm quốc phòng, an ninh làm mục tiêu, khoa học và công nghệ là giải pháp”.
Có các giải pháp hỗ trợ, truyền thông phù hợp để nâng cao nhận thức, tinh thần tự lực, tự cường và tiềm năng của đồng bào dân tộc thiểu số trong nghiên cứu khoa học công nghệ, phát minh, khởi nghiệp sáng tạo, tự làm giàu cho bản thân, gia đình, thôn bản và xã hội. Phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành và các cơ quan có liên quan để chuyển giao các kết quả nghiên cứu, làm cơ sở cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thực hiện thành công, có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước về công tác dân tộc và chính sách dân tộc; Có các giải pháp linh hoạt trong huy động nguồn lực, liên kết, đặt hàng với các viện, trung tâm nghiên cứu và các tổ chức, doanh nghiệp để bổ sung thêm nguồn lực thực hiện chương trình.
Cũng tại hội nghị này, Ủy ban Dân tộc và Bộ Khoa học và Công nghệ đã ký kết chương trình phối hợp giữa hai cơ quan về triển khai khoa học và công nghệ giai đoạn 2021-2030. Từ khi Chương trình phối hợp giữa hai cơ quan được ký kết, công tác nghiên cứu ứng dụng chuyển giao công nghệ cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi ngày càng được mở rộng và đem lại hiệu quả thiết thực, góp phần tạo động lực phát triển cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Trong giai đoạn 2021-2030, bên cạnh các định hướng mục tiêu tham mưu có hiệu quả cho Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ các giải pháp, biện pháp về khoa học và công nghệ để góp phần triển khai tổ chức thực hiện thành công chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, Chương trình phối hợp cần nâng cao nhận thức, trình độ năng lực về khoa học và công nghệ cho cán bộ làm công tác dân tộc trong việc xây dựng, thực hiện chính sách dân tộc; tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho đồng bào các dân tộc thiểu số, người dân vùng dân tộc thiểu số và miền núi về vai trò của khoa học và công nghệ, ứng dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và giảm nghèo bền vững.
Xây dựng, tổng kết, đánh giá, lựa chọn các mô hình điển hình ứng dụng khoa học và công nghệ hiệu quả, phù hợp trong phát triển kinh tế - xã hội để nhân rộng trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Xây dựng thành công Cơ sở dữ liệu đồng bộ vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để phục vụ công tác dự tính, dự báo, hoạch định, quản lý thực hiện chính sách dân tộc...
