Kỷ niệm Ngày Dân số thế giới năm nay, Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) đã lựa chọn chủ đề: “Thế giới 8 tỷ người: Để hướng tới một tương lai bền vững cho tất cả mọi người, cần khai khác cơ hội và bảo đảm quyền, lựa chọn cho tất cả mọi người”.
Dân số toàn cầu dự kiến sẽ đạt 8 tỷ người vào ngày 15/11/2022, theo Dự báo dân số thế giới năm 2022 (World Population Prospects 2022), do Vụ Kinh tế và Xã hội của Liên hợp quốc công bố hôm nay. Thời điểm mà thế giới chúng ta chạm cột mốc quan trọng này vừa là khoảnh khắc vui mừng cần được chào đón, nhưng cũng là lời kêu gọi khẩn thiết cho toàn nhân loại để cùng tìm kiếm những giải pháp giúp giải quyết những thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt.
Theo UNFPA, những thách thức mà nhân loại phải đối mặt là hết sức cấp bách: các vấn đề có thể ảnh hưởng tới nhiều thế hệ như biến đổi khí hậu, xung đột, và Covid-19,... Các vấn đề này đang gây ra những tác động không đồng đều tới những nhóm dân số yếu thế và dễ bị tổn thương. Cho đến nay, hàng triệu người vẫn tiếp tục sống trong cảnh nghèo đói và thiếu dinh dưỡng, không được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và bảo trợ xã hội, không thể hoàn thành chương trình giáo dục tiểu học và trung học có chất lượng. Phụ nữ trên khắp thế giới vẫn chưa được thực hiện quyền cơ bản là đưa ra quyết định về cơ thể và tương lai của mình, và chúng ta đang chứng kiến một sự tụt hậu đáng lo ngại về việc thực hiện quyền của phụ nữ ở nhiều quốc gia.
Mặc dù còn nhiều thách thức trước mắt nhưng câu chuyện đằng sau con số 8 tỷ người và việc chúng ta chạm tới cột mốc quan trọng này là một câu chuyện về thành công. Chúng ta đã giảm được tỷ lệ nghèo đói và đạt được những tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Chúng ta đang có dân số đông đảo hơn bao giờ hết, một phần là do tuổi thọ tăng lên và giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh.
“Đây là một câu chuyện thành công, không phải là một kịch bản về ngày tận thế. Thế giới của chúng ta, bất chấp tất cả những thách thức, là một thế giới mà tỷ lệ người được giáo dục và sống lành mạnh nhiều hơn bất kỳ thời điểm nào trước đây trong lịch sử”, Giám đốc Điều hành Quỹ dân số Liên hợp quốc (UNFPA), Tiến sĩ Natalia Kanem cho biết.
“Việc chỉ tập trung hoàn toàn vào tổng dân số và tỷ lệ tăng trưởng là một thiếu sót - và thường dẫn đến các biện pháp cưỡng chế và phản tác dụng sẽ gây ảnh hưởng tới quyền con người. Trên thực tế, con người chính là giải pháp, không phải là vấn đề. Kinh nghiệm trước đây cho thấy, đầu tư vào con người, vào quyền và sự lựa chọn của con người, là con đường dẫn đến xã hội hòa bình, thịnh vượng và bền vững”.(Tiến sĩ Natalia Kanem, Giám đốc Điều hành UNFPA)
Từ nay cho đến tháng 11/2022, UNFPA sẽ làm việc với các đối tác và cộng đồng khắp nơi trên thế giới để khai thác sức mạnh của 8 tỷ người - một phần trong sứ mệnh của chúng tôi nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra trong Chương trình Hành động của Hội nghị quốc tế về dân số và phát triển (ICPD Programme of Action) được tổ chức vào năm 1994.
Khi mà các quyền và sự lựa chọn của tất cả mọi người dân đều được bảo vệ để ai cũng được hưởng một cuộc sống khỏe mạnh và được trao quyền và cơ hội, thì nhân loại sẽ có được chìa khóa vạn năng giúp khai phá tiềm năng của tất cả mọi người, từ đó giải quyết những thách thức đang đe dọa xã hội và các vấn đề toàn cầu khác.
Chúng ta không đơn độc trên cuộc hành trình này - có rất nhiều những dẫn chứng về tinh thần đoàn kết và những tấm gương anh hùng, và tất cả chúng ta cần phải cộng tác cùng nhau để giải quyết tình trạng nghèo đói, vấn đề phân biệt đối xử, bạo lực, cũng như những rào cản khác đang cản trở việc thực hiện quyền và lựa chọn của hàng triệu người dân trên toàn thế giới.
Khoảnh khắc này đòi hỏi cả tầm nhìn và hành động. UNFPA kêu gọi các Chính phủ thực hiện các chính sách dân số lấy người dân làm trọng tâm, cùng với việc chăm sóc sức khỏe sinh sản và sức khỏe tình dục và quyền làm cốt lõi. Khu vực tư nhân có thể phát triển các giải pháp sáng tạo, khai thác sức mạnh của sự đổi mới và công nghệ vì lợi ích toàn cầu. Các nghệ sĩ và những người sáng tạo trên khắp thế giới có thể áp dụng tài năng và kỹ năng của họ để truyền cảm hứng cho chúng ta và giúp chúng ta hình dung ra tiềm năng mà một thế giới 8 tỷ người có thể mang lại.
 |
Bảo đảm quyền được học tập của trẻ em. (Ảnh minh họa: HOÀNG LINH) |
Tất cả chúng ta đại diện cho những khả năng vô hạn để hành động, phát triển và thay đổi. Để có thể tạo ra một thế giới công bằng và bền vững hơn thì chúng ta cần phải bảo đảm các quyền và các cơ hội bình đẳng cho mỗi người và cho tất cả mọi người.
Các phát hiện chính của bản Dự báo dân số thế giới năm 2022:
1. Dân số thế giới được dự báo sẽ đạt mức cao nhất khoảng 10,4 tỷ người trong những năm 2080 và duy trì ở mức đó cho đến năm 2100.
* Mất khoảng 12 năm để tăng từ 7 tỷ lên 8 tỷ, xấp xỉ thời gian từ 6 tỷ lên 7 tỷ. Một tỷ tiếp theo dự kiến sẽ cần khoảng 14,5 năm (2037).
2. Một nửa trong số 8 tỷ người được bổ sung vào dân số thế giới là kết quả của khuynh hướng nhân khẩu học ở châu Á. Châu Phi đóng góp lớn thứ hai (gần 400 triệu người).
* 10 quốc gia đã đóng góp hơn một nửa mức tăng trưởng dân số từ 7 tỷ đến 8 tỷ. Cho đến nay, Ấn Độ là nước đóng góp lớn nhất, tiếp theo là Trung Quốc và Nigeria.
* Châu Phi và châu Á sẽ thúc đẩy sự gia tăng dân số cho đến khi đạt được con số 9 tỷ người vào năm 2037.
3. Ngày nay, 2/3 dân số toàn cầu sống ở một quốc gia hoặc khu vực có mức sinh dưới 2,1 con trên một phụ nữ (còn gọi là mức sinh thay thế).
* Tuổi thọ trung bình toàn cầu đạt 72,8 tuổi vào năm 2019, tăng gần 9 năm tuổi kể từ năm 1990. Nhưng vào năm 2021, tuổi thọ của các nước kém phát triển nhất đã tụt hậu 7 năm tuổi so với mức trung bình toàn cầu.
* Ở nhiều nước đang phát triển, tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động (từ 25 đến 64 tuổi) ngày càng tăng.
