Học phí tối đa của sinh viên có thể lên tới 900.000 đồng/tháng

Chất lượng giáo dục thấp - do học phí?

Theo Bộ GD&ĐT, cơ chế học phí hiện hành có bốn điểm tích cực nhưng có tới năm mặt hạn chế căn bản. Khung học phí cũ từ năm 1998, nay mặt bằng giá cả lương giáo viên, chi phí cho giảng dạy và học tập đều đã tăng lên. Khung học phí trong các trường công lập chỉ khoảng 3,8 đến 5 triệu đồng/sinh viên/năm. Trong đó, học phí 1,8 triệu đồng + ngân sách cấp cho mỗi sinh viên từ 2 đến 3,2 tiêu đồng/sinh viên/năm.

Như vậy, thấp hơn mức chi như Bộ Tài chính hướng dẫn là 6 triệu đồng.

Nếu so với độ chuẩn chi phí thường xuyên mỗi năm cho một học sinh, sinh viên thì tỷ lệ chi thực tế hiện rật thấp. Cụ thể, định mức chi phí chuẩn cho mỗi sinh viên/năm (sinh viên khối công nghệ) là 18,5 triệu đồng/năm nhưng chi phí thực tế hiện chỉ đạt 4,96 triệu đồng/năm, thiếu hụt tới 13,53 triệu đồng/sinh viên/năm!

Tương tự, chi phí chuẩn cho mỗi học sinh trung học phổ thông ở các thành phố, thị xã là 5,5 triệu đồng/năm nhưng chi phí thực tế hiện chỉ đạt 2,1 triệu đồng, thiếu hụt 3,4 triệu đồng/năm.

Để giải quyết khó khăn, nhiều cơ sở giáo dục đã đặt ra các khoản thu ngoài quy định như nước uống, học thêm tin học, phí vệ sinh, bảo vệ, tiền điện, tiền quần áo, bảo hiểm học sinh, giấy thi... Hiện tượng lạm thu, thu không minh bạch đã gây nên bức xúc trong dư luận.

Quy định hiện hành không còn phù hợp với Nghị định số 10/2002 về cơ chế tự chủ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập có thu. Thứ đến, theo quy định các đối tượng chính sách xã hội được miễn, giảm học phí nhưng do không có sự hỗ trợ của ngân sách nhà nước nên không ít các cơ sở giáo dục ngoài công lập đã không thực hiện miễn giảm học phí cho học sinh diện chính sách.

Cuối cùng, do chính sách học phí quy định đồng loạt nên không tạo điều kiện khuyến khích các cơ sở giáo dục nâng cao chất lượng giáo dục. Chính vì lý do trên, Bộ GD&ĐT vừa trình Thủ tướng và được thông qua về nguyên tắc chủ trương tăng học phí kể từ năm tới. Việc tăng học phí, theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Vũ Luận còn nhằm xóa bỏ mọi khoản thu khác ngoài học phí và lệ phí tuyển sinh.

"Học phí là điều kiện nâng cao chất lượng giáo dục, những cơ sở giáo dục có chất lượng cao được thu học phí cao". Đồng thời, Nhà nước có chính sách trợ cấp học phí hoặc học bổng cho học sinh giáo dục phổ cập, người học là đối tượng chính sách, học sinh vùng khó khăn, người nghèo, không phân biệt học trường công lập hay dân lập.

Thu thế vẫn còn... quá thấp!?

Bộ GD&ĐT đề nghị Chính phủ tăng mức trần học phí lên ba lần đối với giáo dục trung học phổ thông, tăng năm lần đối với giáo dục nghề nghiệp và đại học. Cơ sở của việc tăng này là chỉ số giá tiêu dùng đã tăng 25% GDP tăng 1,5 lần kể từ năm 1998 đến 2005.

Bên cạnh đó lương tối thiểu đã tăng làm tăng chi phí tiên lương giáo viên; cần tăng đầu tư cơ sở vật chất giáo dục, dạy học, và căn cứ vào mức chuẩn chất lượng cũng như định mức chi phí đào tạo/học sinh/năm tương ứng với các cơ sở giáo dục.

Như vậy, học phí tối đa của sinh viên đại học sẽ lên tới 900.000 đồng/tháng, học sinh trung học phổ thông lên tới 105.000 đồng và của học sinh học nghề lên tới 600.000 đồng/tháng. Và, tăng cao nhất chính là đào tạo tiến sĩ: từ mức cao nhất 250.000 đồng/tháng như hiện nay lên 1,250 triệu đồng.

Như vậy, ít nhất 5,5 triệu học sinh, sinh viên trong cả nước sẽ bị điều chỉnh bởi mức tăng học phí mới. Để tăng tính thuyết phục, Bộ GD&ĐT dẫn ra kết quả khảo sát chi phí thường xuyên của một học sinh trung học phổ thông ở Hà Nội, ở Bạc Liêu và ở Kon Tum; chi cho một sinh viên đại học, một sinh viên cao đẳng, một học sinh trung học chuyên nghiệp; và một học sinh học nghề. Kết quả cho thấy mức chi đối với từng đối tượng trên so với trần học phí cao nhất hiện nay (lần lượt) gấp: 10,8 lần; 8 lần, 6 lần; 8 lần. Thậm chí, Bộ còn dẫn ra một số trường đại học có liên kết với nước ngoài thu lừ 600.000 đồng (Đại học Bách Khoa Hà Nội) và 1,7 triệu đồng/tháng/sinh viên đối với một số trường khác. Căn cứ vào đó, Bộ GD&ĐT cho rằng ngay cả khung học phí mới cũng vẫn còn thấp!

Đáng chú ý là Bộ GD&ĐT cũng đề nghị từ năm 2010, Nhà nước không quy định khung học phí giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học. Các cơ sở được tự chủ xây dựng mức thu học phí trên cơ sở chi phí đào tạo và yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục. Tương tự, đối với loại hình giáo dục thường xuyên, các bộ, ngành, địa phương tự đưa ra các mức học phí.

Như vậy, mức học phí sẽ tăng từ thấp đến cao theo loai hình đào tạo và tiến tới để tự điều tiết đối với hai lĩnh vực trọng tâm trong đào tạo là dạy nghề và đại học.

Khung học phí dự kiến ở các cơ sở giáo dục công lập