Các ý kiến chuyên gia đồng tình mục đích của việc xây dựng luật lần này nhằm nâng cao tính thực tiễn, khả thi của Luật Dầu khí, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống luật pháp trong điều ra cơ bản về dấu khí và hoạt động dầu khí.
Cần cập nhật những vấn đề có tính thời đại
Tại Hội thảo, Tiến sĩ Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cho biết, tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, dự thảo Luật Dầu khí sửa đổi lần đầu được đưa ra để các đại biểu Quốc hội xem xét, thảo luận.
Luật Dầu khí hiện hành được ban hành ngày 6/7/1993, được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2000, 2008 và các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành đã tạo điều kiện cho sự phát triển của ngành dầu khí.
Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện phát sinh một số vấn đề mang tính đặc thù của hoạt động dầu khí, cần được nghiên cứu hoàn thiện. Một số quy định trong luật hiện hành chưa phù hợp thực tiễn đã có những thay đổi, chưa đồng bộ với các luật liên quan, chưa cập nhật tình hình phát triển năng lượng trong bối cảnh hiện nay.
Bày tỏ đồng tình với ý kiến cần cập nhật tình hình thực tiễn vào dự án Luật Dầu khí (sửa đổi) phù hợp bối cảnh chung, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Lê Xuân Sang nhận xét, dự án Luật Dầu khí (sửa đổi) chưa thể hiện rõ những vấn đề mang tính thời đại, xu hướng mới như cục diện bản đồ năng lượng châu Á, nội dung có thể ảnh hưởng sâu rộng đến ngành dầu khí; về xu hướng thị trường có nhiều thay đổi; việc thay đổi ứng dụng công nghệ tiên tiến, cạnh tranh giá; những nguồn năng lượng mới như đá phiến, băng cháy...
Một số ý kiến đại biểu tại hội thảo cũng đề cập các điều khoản về tài chính trong phạm vi dự án luật chưa được đề cập cụ thể như chính sách ưu tiên, phương án chi ngân sách, huy động vốn đầu tư cho ngành dầu khí, vấn đề cạnh tranh thị trường...
Tại phiên họp thứ 10, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các cơ quan liên quan rà soát lại các quy định về chính sách của Nhà nước về dầu khí để bảo đảm cụ thể, khả thi như quy định về chính sách khuyến khích của Nhà nước đối với tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài đầu tư để tiến hành điều tra cơ bản về dầu khí, hoạt động dầu khí, quy định về tiếp cận, sử dụng các cơ sở hạ tầng sẵn có của ngành dầu khí.
Nội dung cần được quan tâm khác là cần có cơ chế, chính sách tăng cường thu hút nguồn lực từ các thành phần kinh tế, các tổ chức trong và ngoài nước để phát triển ngành dầu khí, xây dựng cơ chế thu hút đầu tư nước ngoài; đẩy mạnh công tác tìm kiếm, thăm dò để gia tăng trữ lượng và sản lượng khai thác dầu khí tại các khu vực tiềm năng...
Tại các diễn đàn, tọa đàm mới đây, các chuyên gia kinh tế bày tỏ đồng tình việc quy định các bước triển khai dự án trong hoạt động dầu khí; quy định công tác kế toán, quyết toán, kiểm toán và xử lý chi phí hoạt động dầu khí; quy định khung cho phép bên thứ ba tiếp cận các cơ sở hạ tầng có sẵn của ngành dầu khí được đề cập trong dự thảo luật.
Từ yêu cầu thực tiễn, Tiến sĩ Võ Trí Thành nhận định, cần xem xét, sửa đổi Luật Dầu khí để phù hợp, tạo ra cơ chế chính sách đồng bộ, tăng cường hiệu quả, hiệu lực trong quản lý nhà nước, loại bỏ rào cản, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho nhà đầu tư.
Theo ông Võ Trí Thành, việc sửa đổi Luật Dầu khí hiện hành và các văn bản pháp luật liên quan giúp mở “cánh cửa mới" cho ngành Dầu khí Việt Nam nói riêng, cho hành trình phát triển năng lượng của đất nước nói chung.
Phân cấp gắn cơ chế kiểm tra, giám sát
Nêu quan điểm tại Hội thảo, Tổng Thư ký Hội Dầu khí Việt Nam Nguyễn Huy Quý cho rằng, hiện nay, sản lượng dầu đang suy giảm, tuy nhiên tiềm năng là vẫn còn, vì thế, sửa đổi Luật lần này giúp tạo điều kiện cho ngành dầu khí tiếp tục phát triển.
Vấn đề được ông và nhiều chuyên gia quan tâm là hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí theo hướng bám sát thực tiễn, giải quyết các vướng mắc hiện tại cho ngành dầu khí. Theo đó, dự thảo luật quy định “dự án dầu khí có nội dung xây dựng trên đất liền thì phải bổ sung rõ các báo cáo theo quy định của pháp luật.
Tại phiên họp thứ 10 vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến đối với dự án Luật Dầu khí (sửa đổi).
Nội dung được các đại biểu quan tâm là việc tăng cường phân công, phân cấp quản lý nhà nước về dầu khí từ trung ương đến địa phương, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả, cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn quá trình ra quyết định đầu tư; tạo điều kiện kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dầu khí.
Mặt khác, yêu cầu đặt ra là cần hoàn thiện quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công thương, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp để bảo đảm vai trò quản lý nhà nước và bảo đảm phân công, phân cấp rõ ràng gắn với cơ chế kiểm tra, giám sát, đáp ứng yêu cầu về phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
Bên cạnh đó, cần bổ sung quy định về cơ chế kiểm tra, giám sát của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đối với hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, doanh nghiệp 100% vốn của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam.
Các đại biểu tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị cân nhắc thiết kế một chương riêng về Tập đoàn Dầu khí Việt Nam để quy định rõ vị trí pháp lý của Tập đoàn; quy định rõ phạm vi quyền gắn liền với nghĩa vụ, trách nhiệm của Tập đoàn khí: Là nhà thầu (nhà đầu tư) độc lập ký kết hợp đồng dầu khí; hoặc khi thực hiện các nhiệm vụ theo ủy quyền của Chính phủ; quy định rõ nhiệm vụ tham gia quản lý nhà nước của Tập đoàn; phân cấp phù hợp quyền và trách nhiệm cho Tập đoàn Dầu khí Việt Nam trong hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh.
Mô hình của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam được Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội Phan Đức Hiếu quan tâm nêu tại hội thảo sáng nay. Theo đó, tại một số quốc gia không có công ty dầu khí quốc gia với chức năng quản lý nhà nước, các công ty chỉ hoạt động vì mục tiêu kinh doanh.
Các chuyên gia kinh tế nêu dẫn chứng một số nước như Petronas của Malaysia thì có công ty dầu khí quốc gia với vai trò quản lý nhà nước; trong khi đó mô hình khác là nhà đầu tư thuần túy như Indonesia... Ông Phan Đức Hiếu cho rằng, luật cần quy định rõ ràng vai trò pháp lý của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, vấn đề là chấp nhận lựa chọn mô hình nào.
Tham gia ý kiến, ông Đoàn Văn Thuần, Trưởng Bộ phận nghiên cứu kinh tế (Viện Dầu khí Việt Nam) cho biết, dự thảo mới nhất của Luật Dầu khí trình Quốc hội cơ quan soạn thảo tiếp tục duy trì mô hình bắt đầu từ năm 1993 đến nay, nghĩa là Tập đoàn Dầu khí Việt Nam vừa tham gia quản lý nhà nước đồng thời là nhà đầu tư, vì thế nếu thay đổi mô hình thì Tập đoàn Dầu khí Việt Nam sẽ phải thay đổi rất nhiều về thể chế và nhân lực...
