Quảng Bình có hai dự án BOT với hai tuyến đường quan trọng, là trục giao thông huyết mạch, đòi hỏi phải được đấu nối, liên hoàn với hệ thống giao thông của tỉnh. Song do chưa thỏa thuận được phương án đấu nối giữa Bộ Giao thông vận tải, UBND tỉnh với chủ đầu tư cho nên một số công trình giao thông đến nay vẫn đang trong trạng thái bỏ dở.
Đường xong nhưng không thông tuyến
Nhiều tháng nay, người dân Đồng Hới băn khoăn, thậm chí bức xúc vì tuyến đường Điện Biên Phủ từ cầu Nhật Lệ 2 đến đường tránh Quốc lộ 1A đoạn qua thành phố Đồng Hới được đầu tư xây dựng quy mô, rộng rãi nhưng do chưa được nối với đường tránh thành phố cho nên vẫn dang dở. Cử tri đã gửi ý kiến chất vấn đến kỳ họp cuối năm 2023 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Bình.
Qua tìm hiểu, được biết tuyến đường từ cầu Nhật Lệ 2 đến đường tránh thành phố Đồng Hới theo thiết kế thuộc tuyến đường phố chính đô thị có bề rộng nền đường 36m và có chiều dài hơn 1,4 km, tổng mức đầu tư 165 tỷ đồng, thời gian hoàn thành ngày 30/6/2023. Tuyến đường này thuộc dự án môi trường bền vững các thành phố duyên hải-tiểu dự án thành phố Đồng Hới do Ngân hàng Thế giới tài trợ.
Ban Quản lý dự án môi trường và biến đổi khí hậu Đồng Hới được giao làm chủ đầu tư. Đây là tuyến đường chính tạo kết nối đông-tây thành phố Đồng Hới và có vai trò quan trọng trong việc phát triển các ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ du lịch của tỉnh; đồng thời tạo ra không gian phát triển cho Đồng Hới. Ngoài ra, khi tuyến đường được lưu thông sẽ giúp phòng, chống lũ lụt và ứng phó biến đổi khí hậu cho khu vực bán đảo Bảo Ninh và trung tâm thành phố Đồng Hới.
Đến nay, tuyến đường, các công trình phụ trợ của đường và các cầu trên tuyến đường đã cơ bản thi công hoàn thành. Tuy nhiên, tại đoạn đường đấu nối vào đường tránh thành phố Đồng Hới chưa thể thực hiện được do phía nhà đầu tư đường tránh (đầu tư theo hình thức BOT) là Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Thịnh không chấp thuận cho đấu nối. Mặc dù chủ đầu tư đã có nhiều văn bản đề xuất và UBND tỉnh Quảng Bình tổ chức nhiều buổi làm việc với nhà đầu tư BOT nhưng đến nay vướng mắc vẫn chưa được tháo gỡ.
Theo Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Thịnh, vị trí đề xuất đấu nối đường nhánh vào Quốc lộ 1A đoạn tránh thành phố Đồng Hới tại Km 665+640 là nút giao mới hình thành. Việc đấu nối gây phân lưu này chưa được quy định tại Hợp đồng số 36/CĐBVN-HĐ.BOT, ngày 9/8/2007 ký giữa Bộ Giao thông vận tải (cơ quan nhà nước có thẩm quyền) và Công ty trách nhiệm hữu hạn BOT đường tránh thành phố Đồng Hới (nhà đầu tư).
Do đó, khi hoàn thành tuyến đường, các phương tiện tham gia giao thông sẽ lưu thông trên tuyến đường này, làm giảm lưu lượng qua trạm thu phí Quán Hàu, giảm doanh thu phí hoàn vốn đầu tư và có nguy cơ dẫn đến việc phá vỡ phương án tài chính của hợp đồng. Vì thế việc đấu nối đường Điện Biên Phủ vào đường tránh Quốc lộ 1A không được nhà đầu tư chấp thuận.
Sớm tháo gỡ khó khăn
Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Bình Phạm Văn Năm cho biết, đối với các điểm đấu nối đường nhánh vào các tuyến đường được đầu tư theo phương thức đối tác công tư (bao gồm dự án BOT), ngoài việc bảo đảm thực hiện theo quy định tại Nghị định số 117/2021/NĐ-CP, ngày 21/12/2021 và Thông tư số 39/2021/TT-BGTVT, ngày 31/12/2021 của Bộ Giao thông vận tải còn phải có ý kiến thống nhất của cơ quan có thẩm quyền và ý kiến của nhà đầu tư liên quan đến vấn đề bảo đảm an toàn, bền vững kết cấu công trình và lưu lượng phương tiện qua trạm thu phí.
Liên quan những vướng mắc về đầu nối trên địa bàn, Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Bình đã tổ chức nhiều cuộc họp với nhà đầu tư BOT là Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Thịnh và các bên liên quan đề xuất các giải pháp, qua đó giải quyết được một số trường hợp đấu nối vào tuyến đường BOT (chỉ kết nối vào dự án, không kết nối liên vùng) như: các điểm đấu nối vào trang trại điện gió BT, khu công nghiệp Cam Liên, nhà máy điện mặt trời Dohwa, khu đô thị Dinh Mười, khu công nghiệp tây bắc Quán Hàu…
Riêng điểm đấu nối còn vướng mắc (điểm đấu nối có khả năng phân lưu phương tiện), Sở đã tham mưu nhiều văn bản của UBND tỉnh Quảng Bình đề nghị Bộ Giao thông vận tải xem xét, giải quyết. Ngày 18/6/2020, Bộ Giao thông vận tải làm việc với tỉnh Quảng Bình và nhà đầu tư BOT để bàn phương án xử lý nhưng vẫn chưa giải quyết được do chưa có sự đồng thuận từ phía nhà đầu tư. UBND tỉnh Quảng Bình cũng đã chủ trì tổ chức nhiều buổi làm việc với nhà đầu tư và các ngành, địa phương có liên quan để bàn giải pháp nhưng vẫn không thống nhất được phương án.
Tại buổi làm việc của đoàn công tác các thành viên Chính phủ với tỉnh Quảng Bình vào giữa năm 2023, UBND tỉnh báo cáo và kiến nghị về các vướng mắc liên quan đến việc đấu nối vào đường BOT trên địa bàn tỉnh. Sau đó, đoàn công tác đã có ý kiến và được Bộ Giao thông vận tải trả lời tại Văn bản số 10425/BGTVT-KCHT, ngày 18/9/2023.
Cụ thể, “Theo ý kiến của nhà đầu tư BOT, việc đấu nối đường nhánh vào quốc lộ được đầu tư xây dựng theo hình thức BOT trên địa bàn tỉnh Quảng Bình có thể làm phân lưu lượng dẫn đến giảm doanh thu của dự án BOT, phá vỡ phương án tài chính, phương án thu hồi nợ của ngân hàng cho vay đầu tư.
Như vậy sẽ dẫn đến khả năng cơ quan nhà nước phải bồi thường do vi phạm hợp đồng BOT đã ký kết với nhà đầu tư. Do tính chất phức tạp của hợp đồng BOT, để bảo đảm thực hiện đúng các quy định của pháp luật về đầu tư, Bộ Giao thông vận tải tiếp tục phối hợp với UBND các tỉnh cân nhắc lợi ích và hiệu quả để chọn phương án phù hợp, hài hòa lợi ích và trách nhiệm của các bên liên quan theo quy định của Luật Đầu tư, Luật Giao thông đường bộ... Bộ Giao thông vận tải sẽ tiếp tục nghiên cứu ý kiến của tỉnh Quảng Bình và của nhà đầu tư về việc đấu nối trực tiếp hoặc gián tiếp với các tuyến đường BOT trên quốc lộ trong quá trình xây dựng Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Đường bộ”.
Cuối tháng 11/2023, sau buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Quảng Bình, đoàn công tác các thành viên Chính phủ đã thống nhất báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải chủ trì làm việc với nhà đầu tư BOT để thống nhất phương án xử lý, sớm giải quyết các vướng mắc về đấu nối vào các tuyến đường BOT trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.
Cũng theo ông Phạm Văn Năm, các vướng mắc về đấu nối vào các tuyến đường BOT trên địa bàn tỉnh ảnh hưởng rất lớn đến phát triển kinh tế-xã hội địa phương, cần sớm tháo gỡ để tạo thuận lợi cho việc đầu tư xây dựng hạ tầng và thu hút đầu tư trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, đây là vấn đề phức tạp, việc đấu nối trên các tuyến đường BOT ngoài tuân thủ các quy định, yếu tố kỹ thuật, an toàn về đấu nối đường nhánh vào Quốc lộ 1A còn liên quan quyền lợi của nhà đầu tư BOT (về thất thoát lưu lượng, ảnh hưởng đến thu phí...) và các quy định tại hợp đồng kinh tế giữa nhà đầu tư với cơ quan có thẩm quyền.
Để giải quyết, cần phải có sự thống nhất của địa phương là UBND tỉnh, cơ quan có thẩm quyền Bộ Giao thông vận tải và nhà đầu tư BOT. Vì thế, Chính phủ cần xem xét, sửa đổi các quy định về đấu nối đường nhánh vào Quốc lộ 1A để tạo thuận lợi cho địa phương trong quá trình triển khai thực hiện.
Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Thịnh Võ Minh Hoài đồng tình với ý kiến của lãnh đạo Sở Giao thông vận tải Quảng Bình và cũng kiến nghị Quốc hội, Chính phủ để sớm nghiên cứu, ban hành các quy định để giải quyết dứt điểm vấn đề này theo đúng quy định pháp luật và hài hòa lợi ích của các bên liên quan.
