Đa dạng sinh học
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, sau sáp nhập, tỉnh có khoảng gần 97.000 ha rừng, trong đó rừng đặc dụng là hơn 41.213 ha, rừng phòng hộ là gần 41.000 ha và rừng sản xuất là hơn 14.500 ha. Diện tích rừng được giao cho các chủ thể quản lý gồm: Vườn quốc gia U Minh Thượng, Vườn quốc gia Phú Quốc, Ban Quản lý rừng An Giang khu vực I, Ban Quản lý dự án Lâm trường 422, Quân khu 9, Công an tỉnh, các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và hộ gia đình tham gia quản lý, bảo vệ.
Hệ thống rừng ở An Giang có vị trí vô cùng quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nghiên cứu khoa học, bảo tồn đa dạng sinh học, đặc biệt là vai trò phòng hộ, phát triển du lịch sinh thái dưới tán rừng ở các hòn đảo và dọc bờ biển tây nam của Tổ quốc.
Với diện tích tự nhiên hơn 8.509 ha, Vườn quốc gia U Minh Thượng được ví như “lá phổi xanh” không chỉ của riêng tỉnh An Giang mà còn của toàn bộ vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Hệ sinh thái than bùn đặc trưng đóng vai trò lưu trữ các-bon, giúp giảm phát thải khí nhà kính và là “pháo đài” tự nhiên chống lại biến đổi khí hậu và được công nhận là Khu Ramsar (vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế được Ban Thư ký Công ước Ramsar công nhận) vào năm 2015. Vườn có khoảng 260 loài thực vật bậc cao, nổi bật của rừng tràm và hệ thực vật thân leo dày đặc, cùng 32 loài thú, 184 loài chim, 54 loài bò sát lưỡng cư, 64 loài cá và 218 loài côn trùng. Đáng chú ý có 57 loài động, thực vật quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới, như: Tê tê Java, đại bàng đen, rái cá lông mũi, mèo cá…
Vườn quốc gia Phú Quốc có diện tích hơn 31.000 ha, là nơi điều hòa không khí và giữ gìn môi trường sống trong lành cho toàn bộ đảo ngọc. Đây là kho tàng sinh học vô giá, nơi sinh sống của hệ sinh thái rừng nguyên sinh, rừng tràm, rừng ngập mặn, rừng núi đá, suối, thác và cả hệ sinh thái biển.
Nhiều loài động, thực vật có tên trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới, bao gồm nhiều cây gỗ quý, lan quý và các loài động vật như voọc bạc, khỉ đuôi dài, đại bàng đen... Năm 2006, UNESCO đã công nhận Vườn quốc gia Phú Quốc là một phần cốt lõi của Khu dự trữ sinh quyển ven biển và biển đảo Kiên Giang (cũ), khẳng định tầm quan trọng toàn cầu, là nền tảng sinh thái cho phát triển bền vững và thịnh vượng của đảo ngọc.
Tỉnh An Giang sau sáp nhập còn có rừng tràm Trà Sư - rừng ngập nước và khu du lịch sinh thái với diện tích khoảng 845 ha, phần lớn là cây tràm, nơi cư trú của khoảng 140 loài thực vật, khoảng 70 loài chim, trong đó có những loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam như cò lạo Ấn Độ và cò cổ rắn, 11 loài thú, 25 loài bò sát và ếch nhái, 23 loài cá. Đến rừng tràm Trà Sư, du khách có thể di chuyển bằng vỏ máy vào sâu trong rừng, len lỏi qua các con rạch nhỏ, dưới những tán tràm rợp bóng và thảm bèo xanh mướt…
Nỗ lực giữ rừng
Mặc dù đa dạng sinh học và có tiềm năng lớn phát triển du lịch nhưng các cánh rừng ở tỉnh An Giang phải đối mặt với tình trạng phá rừng, lấn chiếm, sử dụng đất rừng trái phép, ảnh hưởng đến độ che phủ rừng. Một số hộ dân nhận khoán rừng phòng hộ ven biển chưa chấp hành quy định về quản lý rừng phòng hộ ven biển, làm giảm diện tích và chất lượng rừng. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, 5 năm qua, lực lượng kiểm lâm tỉnh phát hiện, xử lý 797 vụ vi phạm pháp luật về lâm nghiệp, thu nộp ngân sách gần 7 tỷ đồng.
Từ đầu năm đến nay, lực lượng kiểm lâm tỉnh An Giang phối hợp với các đơn vị chức năng và các địa phương tổ chức tuần tra, truy quét hơn 2.550 cuộc, xử lý 56 vụ vi phạm Luật Lâm nghiệp, ban hành 69 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, tổng số tiền phạt gần 400 triệu đồng; tịch thu nhiều tang vật, buộc đối tượng khắc phục hậu quả.
Vườn quốc gia Phú Quốc tổ chức nhiều cuộc truy quét, quản lý bảo vệ rừng; phát hiện và báo cơ quan chức năng xử lý 67 vụ vi phạm. Đáng chú ý, có bảy trường hợp vi phạm nằm trong ranh giới dự án hồ nước Cửa Cạn là một trong 21 dự án quan trọng phục vụ APEC 2027. Trong đất liền, lực lượng chức năng phát hiện, xử phạt hai vụ phá rừng trái pháp luật ở xã Tây Yên và xã Kiên Lương, xử phạt vi phạm hành chính 15 triệu đồng, tịch thu một máy đào bánh xích và một sà-lan…
Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang nhấn mạnh: Thời gian tới, tỉnh tiếp tục triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý rừng, góp phần phát triển bền vững kinh tế- xã hội. Tăng cường ngăn chặn lâm tặc để duy trì chất lượng tài nguyên rừng, bảo đảm tính đa dạng sinh học, phục vụ phát triển sản xuất nông-lâm kết hợp, góp phần thúc đẩy du lịch sinh thái, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.
Phó Giám đốc Vườn quốc gia U Minh Thượng Trần Văn Thắng cho biết: Việc bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái rừng tràm đặc hữu là nhiệm vụ trọng tâm của đơn vị thời gian tới. Đơn vị đã tiến hành trồng mới 1.731 ha rừng tràm thuần loài và 73,6 ha cây bản địa trên các tuyến đê. Việc trồng lại rừng tràm và các loài cây bản địa nhằm khôi phục lại diện tích rừng bị suy giảm, tạo môi trường sống an toàn cho các loài động thực vật.
“Vườn thường xuyên tổ chức phát dọn dây leo và giảm thiểu vật liệu dễ cháy trong rừng; triển khai bản đồ số hóa hệ thống kênh mương, hồ chứa nước và tuyến tiếp cận để tối ưu hóa việc triển khai lực lượng và phương tiện khi có sự cố cháy xảy ra. Ngoài ra, đơn vị còn mở rộng hợp tác với các tổ chức phi chính phủ triển khai các dự án bảo vệ đa dạng sinh học, phục hồi hệ sinh thái; cứu hộ và chăm sóc các loài động vật hoang dã tịch thu từ các vụ buôn bán trái phép…”, ông Thắng cho biết.
Theo Giám đốc Vườn quốc gia Phú Quốc Nguyễn Văn Tiệp, đơn vị tổ chức điều tra, khảo sát xác định trữ lượng các-bon rừng theo trạng thái rừng để chuẩn bị tham gia chương trình tín chỉ các-bon; xây dựng cơ sở dữ liệu diễn biến tài nguyên rừng và giám sát đa dạng sinh học; lập bản đồ phân bố loài cây đặc hữu; điều tra hiện trạng sinh thái rừng tràm phục vụ công tác giám sát, đánh giá biến động đa dạng sinh học.
Thời gian tới, đơn vị tăng cường tuần tra, kiểm soát khép kín địa bàn, nhất là các khu vực trọng điểm dễ xảy ra lấn chiếm đất rừng, phá rừng, săn bắt động vật hoang dã; kịp thời xử nghiêm các hành vi vi phạm. Phối hợp Tổ công tác đặc biệt của Ủy ban nhân dân tỉnh, cơ quan chức năng xử lý dứt điểm vi phạm pháp luật về đất đai, lâm nghiệp; giám sát thi hành các quyết định xử phạt, bản án, quyết định cưỡng chế, bảo đảm tính nghiêm minh và răn đe; xây dựng tốt phương án phòng, chống cháy rừng năm 2026…
