Vấn đề này được đưa ra thảo luận tại Hội thảo trực tuyến về “Giải pháp khoa học công nghệ về bơm trong công trình thủy lợi của Tổng cục Thủy lợi” được tổ chức ngày 9/7, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp chủ trì hội thảo.
Trạm bơm chưa đáp ứng nhu cầu tưới tiêu
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Tỉnh, Tổng cục trưởng Thủy lợi cho biết, trong thời gian qua, trong ngành thủy lợi, các thiết bị về bơm tưới tiêu đã đầu tư xây dựng từ năm 60 của thế kỷ trước và quá trình quản lý nổi lên nhiều vấn đề về kỹ thuật, kiến trúc… Thực tế, cơ bản các trạm đáp ứng tốt yêu cầu, nhiều trạm bơm phục vụ tốt, nhất là trạm bơm lớn với công nghệ nhập khẩu như công trình Bắc Nam Hà. Nhưng cũng có trạm bơm sau khi đưa vào khai thác có khi không vận hành được, hoặc khai thác không đáp ứng được yêu cầu.
Trong những năm gần đây mực nước ở một số sông bị hạ thấp đáng kể, giải pháp khắc phục tác động của sự hạ tập mức nước sông là xây dựng trạm bơm dã chiến bên cạnh trạm bơm chính như các trạm bơm: Phù Sa, Bá Giang, Thanh Điềm, La Khê… Nhưng giải pháp này chỉ mang tính tạm thời và khá tốn kém.
Hay việc xây dựng đập tạm ngăn sông để dâng mực nước như các trạm bơm: Nam Sông Mã, Hoằng Khánh, Phụng Châu… cũng là giải pháp tạm hơn và tốn kém. Hay giải pháp bổ sung công trình nước từ nguồn khác cũng gây tốn kém.
Gắn giải pháp công nghệ với đầu tư công trình thủy lợi
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp nêu rõ, trong đầu tư công trung hạn giai đoạn tới sẽ có nhiều công trình thủy lợi có trạm bơm được đầu tư. Với các công trình Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện sẽ là các giải pháp khoa học công nghệ phù hợp với thực tiễn. Nhưng với các công trình địa phương làm chủ đầu tư cũng phải tiếp cận theo hướng là quy mô công trình gắn với ứng dụng công nghệ tương xứng, tránh tình trạng “cài cắm” công nghệ. Bộ sẽ tạo ra “sân chơi” công bằng, minh bạch cho các doanh nghiệp.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp, các giải pháp khoa học công nghệ mới đã góp phần khắc phục tình trạng hạn hán, lũ lụt… nhưng quan trọng hơn là thực tế hiện cho thấy mỗi vùng miền khác nhau với các tính chất tưới tiêu khác nhau và thủy lợi phải đáp ứng đa mục tiêu thì giải pháp bơm không chỉ là kỹ thuật. Khi áp lực về biến đổi khí hậu, áp lực dòng chảy… ngày càng cao thì cũng đặt ra yêu cầu về công nghệ.
Tại hội thảo, các đại biểu cũng đề xuất những giải pháp trước mắt và lâu dài để khắc phục những khó khăn hiện nay.
Theo ông Dương Thanh Lượng, Trường Đại học Thủy lợi, để lấy nước chủ động lấy nước trong mọi thời gian, tình huống và khắc phục được những khó khăn trên, cần có những giải pháp có tính lâu dài, cơ bản và hiệu quả hơn. Đó là giải pháp động lực, sử dụng trạm bơm nâng nước trước các công trình lấy nước đang có.
Giải pháp này có thể chủ động bảo đảm đủ lưu lượng qua công trình lấy nước đang cơ trong mọi thời gian và trong mọi tình huống, bảo đảm đúng yêu cầu cảu sản xuất nông nghiệp và các ngành có sử dụng nước. Giải pháp này sẽ không cần phải xả nước gia tăng từ các hồ thủy điện thượng nguồn, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả tài nguyên nước; đồng thời giữ nguyên hiện trạng công trình đang có. Đặc biệt sử dụng trạm bơm nâng nước có kết cấu công trình đơn giản, chi phí xây dựng công trình thấp.
Ông Nguyễn Đức Cách, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Chế tạo Bơm Hải Dương đề xuất, với các vùng cột áp thấp có thể sử dụng bơm trục đứng, truyền động hộp số; bơm thuyền di động hoặc bơm chím cánh cống loại nhỏ. Các dự án cấp nước đi xa và lên vùng cao phục vụ tưới cây công nghiệp và sinh hoạt nên sử dụng bơm ly tâm hút hai phía cố định hoặc trạm bơm phao. Các dự án phục vụ phòng chống lũ lụt, tiêu thoát nước đô thị hoặc chuyển nước liên vùng lưu lượng lớn nên sử dụng bơm buồng xoắn bê tông.
