Học xong, đồng chí được cử vào học Trường Quân sự Hoàng Phố của chính phủ Tôn Trung Sơn. Năm 1931, đồng chí được giới thiệu sang Liên Xô học tại Ðại học Phương Ðông. Ðầu năm 1934, đồng chí về Hương Cảng (Trung Quốc) tham gia Ban lãnh đạo của Ðảng ở ngoài nước. Ðồng chí được bầu vào Ban Chấp hành T.Ư Ðảng tại Ðại hội lần thứ I của Ðảng vào tháng 3-1935, tiếp tục tham gia Ban lãnh đạo của Ðảng ở ngoài nước.
Tháng 1-1941, đồng chí Phùng Chí Kiên theo Bác Hồ về Pác Bó (Cao Bằng), góp phần quan trọng vào việc xây dựng và bảo vệ khu căn cứ cách mạng. Ðồng chí cũng tham gia tích cực vào việc tổ chức các lớp huấn luyện đào tạo cán bộ Việt Minh. Tháng 8-1941, đồng chí được cử về củng cố và mở rộng khu căn cứ Bắc Sơn - Võ Nhai và chỉ huy trực tiếp lực lượng vũ trang ở đây, lúc đó mang tên Cứu quốc quân.
Tháng 6-1941, Cứu quốc quân do đồng chí Phùng Chí Kiên chỉ huy chiến đấu chống càn của thực dân Pháp vào khu căn cứ. Sau gần hai tháng chiến đấu anh dũng nhưng lực lượng, trang bị vũ khí quá chênh lệch, Cứu quốc quân được lệnh rút quân để bảo toàn lực lượng. Ngày 21-8-1941, cánh quân do đồng chí Phùng Chí Kiên chỉ huy bị phục kích, đồng chí đã chiến đấu đến viên đạn cuối cùng, sau đó bị giặc bắt và sát hại dã man. Năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh truy phong hàm cấp tướng cho đồng chí Phùng Chí Kiên. Tháng 11-2003, T.Ư Ðảng, Chính phủ ra quyết định công nhận đồng chí là nguyên Ủy viên Thường vụ T.Ư Ðảng khóa I, cán bộ lãnh đạo quân đội cấp tướng, liệt sĩ hy sinh trong chiến đấu.
Bảo tàng Cách mạng Việt Nam hiện nay còn lưu giữ một kỷ vật của đồng chí Phùng Chí Kiên gắn liền với quá trình lãnh đạo Cứu quốc quân. Ðó là một chiếc địa bàn đồng chí đã dùng khi chỉ huy Cứu quốc quân xuyên rừng Việt Bắc tiếp viện khu căn cứ Bắc Sơn tháng 6-1941. Chiếc địa bàn hình tròn, dày 1,1cm do Trung Quốc sản xuất, vỏ bằng kim loại màu đen, mặt mica trắng đường kính 3,4cm, có dây da đeo tay như đồng hồ, hiện được trưng bày ở gian số sáu, gian trưng bày về phong trào Việt Minh giai đoạn 1941 - 1945.
VIỆT DŨNG
(Theo cuốn "Những kỷ vật sống mãi với thời gian", trang 35, tập 1, Bảo tàng Cách mạng Việt Nam).
