Y tế không chỉ là khám bệnh, chữa trị cho người bệnh, mà cần hơn, đó là chăm sóc sức khỏe cho người dân để hạn chế bệnh tật; cần tập trung nghiên cứu các biện pháp phòng bệnh, tăng cường sức khỏe, kéo dài tuổi thọ… Những ưu tiên mà đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu là nền tảng để hướng tới hệ thống y tế bền vững, đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Thực tế cho thấy, những năm gần đây, ngành y tế có bước phát triển nhanh. Cả nước hiện có hơn 1.600 bệnh viện, trong đó gần 400 bệnh viện ngoài công lập, mỗi năm tiếp nhận hơn 170 triệu lượt bệnh nhân khám ngoại trú, hơn 17 triệu lượt bệnh nhân điều trị nội trú.
Những tiến bộ trong kỹ thuật y học, từ ghép tạng, can thiệp tim bào thai đến phẫu thuật nội soi bằng robot, đã giúp y học Việt Nam đạt trình độ tiệm cận với các nước phát triển. Năm 2024, chỉ số hài lòng của người bệnh khi điều trị ngoại trú đạt 96,14% và đạt 95,14% khi điều trị nội trú, phản ánh những cải tiến tích cực trong chất lượng dịch vụ.
Báo Nhân Dân gặp mặt, tri ân đội ngũ cán bộ ngành y tế
Tuy nhiên, hệ thống y tế dự phòng chưa được đầu tư tương xứng. Sự khác biệt về chỉ số sức khỏe cơ bản như tuổi thọ trung bình, tỷ lệ tử vong ở trẻ em, suy dinh dưỡng trẻ em giữa các vùng, miền chưa được cải thiện. Theo báo cáo năm 2024 của Bộ Y tế, một số dịch bệnh truyền nhiễm gia tăng, tỷ lệ tiêm chủng mở rộng đạt chưa tới 90%, tình trạng ngộ độc thực phẩm còn phức tạp.
Cả nước hiện có hơn 1.600 bệnh viện, trong đó gần 400 bệnh viện ngoài công lập, mỗi năm tiếp nhận hơn 170 triệu lượt bệnh nhân khám ngoại trú, hơn 17 triệu lượt bệnh nhân điều trị nội trú.
Chất lượng dịch vụ y tế giữa các tuyến, các vùng, miền còn chênh lệch, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu chăm sóc sức khỏe ban đầu. Công tác quản lý các bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng còn thấp. Các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, tiểu đường, ung thư đang gia tăng và có xu hướng trẻ hóa, trở thành gánh nặng lớn đối với hệ thống y tế.
Trước đây, tăng huyết áp, bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não chủ yếu xuất hiện ở người hơn 50 tuổi. Hiện tại, những bệnh này ngày càng phổ biến trong độ tuổi từ 30-40, có những trường hợp dưới 30 tuổi. Đáng lo ngại, tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm tới 84% tổng số ca tử vong tại Việt Nam.
Bài học từ đại dịch Covid-19 đã khẳng định vai trò quan trọng của y tế dự phòng. Các biện pháp như giãn cách xã hội, đeo khẩu trang, tiêm vaccine giúp kiểm soát dịch bệnh, giảm số ca tử vong từ 1,86% năm 2021 xuống 0,11% năm 2022 và còn 0,02% trong năm 2023. Dù vậy, nguồn lực dành cho phòng bệnh vẫn còn hạn chế so với điều trị.
Trong giai đoạn ứng phó với đại dịch Covid-19 (giai đoạn 2021-2023), mức chi cho y tế chiếm khoảng 6,81% tổng chi thường xuyên của ngân sách, tăng 0,11% so với giai đoạn trước, nhưng vẫn thấp hơn mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Hầu hết địa phương chưa đạt mức 30% tổng ngân sách y tế dành chi cho y tế dự phòng như yêu cầu của Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. Điều này cho thấy sự mất cân đối trong ưu tiên đầu tư, khiến hệ thống y tế chưa thể chuyển đổi mạnh mẽ sang hướng phòng bệnh.
Chuyển đổi tư duy từ chữa bệnh sang phòng bệnh không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Cần xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ tài chính, mở rộng đầu tư cho y tế dự phòng, thiết lập hệ thống cảnh báo sớm và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu được xem là trụ cột quan trọng.
Các chương trình tầm soát ung thư, sàng lọc bệnh mạn tính không chỉ tập trung ở thành phố lớn mà cần phủ khắp các vùng sâu, vùng xa. Bên cạnh đó, cần phát triển mô hình bác sĩ gia đình, tăng cường đội ngũ y tế cơ sở để phát hiện bệnh sớm, phòng bệnh kịp thời, giảm tải cho bệnh viện tuyến trên. Hoàn thiện và đẩy mạnh hợp tác công-tư trong đầu tư y tế dự phòng để tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực tư nhân tham gia các chương trình tầm soát bệnh sớm, tiêm chủng mở rộng, cung cấp dịch vụ khám sức khỏe định kỳ và phát triển công nghệ y tế cũng là giải pháp cần sớm được nhân rộng.
