Ngày 28/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ hai, sau khi Quốc hội khóa XV thảo luận trực tuyến về dự án Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi), Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu quan tâm.
Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng cho biết, qua thảo luận, các đại biểu cơ bản đồng tình và thống nhất với dự án Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi) lần này, đồng thời cũng phân tích, chia sẻ và bổ sung nhiều vấn đề thiết thực, khoa học, thực tiễn và xác đáng. Thay mặt cho cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng tiếp thu ý kiến của các đại biểu, nghiên cứu để cùng với Ủy ban Xã hội của Quốc hội và các cơ quan có liên quan bổ sung, hoàn thiện dự án Luật để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ ba vào tháng 6/2022.
Theo Bộ trưởng Nội vụ, lần này sửa đổi luật đã có diện bao phủ rất rộng, cả hệ thống chính trị, tất cả các tầng lớp nhân dân, cộng đồng xã hội; tập thể, cá nhân, gia đình, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; tập thể, cá nhân người nước ngoài có đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.
Theo đó, làm thế nào để có thể bảo đảm bao trùm, bao quát được tất cả những đối tượng này là một vấn đề rất lớn đối với cơ quan soạn thảo. Bởi vậy, theo Bộ trưởng, nguyên tắc đầu tiên mà Ban soạn thảo quán triệt rất rõ và thể hiện rất đồng bộ, đó là phải bảo đảm được tính bao trùm, toàn diện, hợp lý, công bằng, bình đẳng, khoa học, thực tiễn và tạo ra được động lực mới cho thi đua, khen thưởng.
Nguyên tắc thứ hai là phải bảo đảm được tính kế thừa và đổi mới, kế thừa những điều, khoản, những nội dung, những vấn đề mà thực tiễn đã chứng minh rất hợp lý, có sức lan tỏa, đã có tính ổn định, kể cả tên danh hiệu.
Bộ trưởng nhấn mạnh, nghiên cứu để đổi mới nhưng vấn đề xuất phát từ thực tiễn, hướng mạnh hơn về khu vực ngoài nhà nước và khen thưởng cho người trực tiếp lao động sản xuất, công tác, học tập, chiến đấu, nhất là đối tượng là công nhân, nông dân, doanh nghiệp, doanh nhân, trí thức, nhà khoa học… Đặc biệt là hướng về cơ sở, khen thưởng cho các tập thể cơ sở và chú trọng hơn ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới và hải đảo.
Nguyên tắc thứ ba là phải bảo đảm được mối quan hệ giữa thi đua và khen thưởng. Bộ trưởng Nội vụ cho biết, đặc biệt, trong sửa đổi luật lần này đã tập trung bảo đảm diện bao phủ rộng nhất, thành tích đến đâu thì khen thưởng đến đó, khắc phục tình trạng khen thưởng nặng về cộng dồn thành tích, tích lũy thành tích, gây ra không công bằng và hình thức trong khen thưởng.
“Chính vì vậy, yêu cầu về vấn đề này đã được thiết kế một cách nhất quán, xuyên suốt, được thể hiện đầu tiên từ nguyên tắc của thi đua, khen thưởng, nhất là đối với khen thưởng đã được nhấn mạnh rất rõ là thành tích đến đâu thì khen thưởng đến đó”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà phát biểu.
Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. (Ảnh: LINH NGUYÊN)
Dự thảo Luật cũng điều chỉnh để bảo đảm thống nhất giữa hình thức, đối tượng khen thưởng, công trạng và thành tích, chú trọng khen thưởng cho khu vực ngoài nhà nước, cho người trực tiếp lao động, sản xuất, học tập, công tác chiến đấu.
Cụ thể, theo Bộ trưởng, luật hiện hành chỉ có 5 loại hình khen thưởng nhưng cũng chưa đầy đủ và chưa rõ. Lần này, dự luật đã đưa ra 6 loại hình khen thưởng, gồm khen thưởng theo công trạng, khen thưởng đột xuất, khen thưởng theo phong trào thi đua, khen thưởng thành tích cống hiến, khen thưởng theo niên hạn và khen thưởng đối ngoại.
Từ đó, các loại hình khen thưởng trên được cụ thể hóa vào các hình thức khen thưởng, tiêu chuẩn khen thưởng và rõ nhất đó là Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, các loại huân chương, các danh hiệu vinh dự Nhà nước và Giải thưởng Nhà nước để bao trùm được toàn bộ các đối tượng.
Với cách thiết kế như vậy thì tỷ trọng tiêu chuẩn khen thưởng theo phương châm nguyên tắc thành tích đến đâu, khen thưởng đến đó đã chiếm tới khoảng 3/4 trong các hình thức khen thưởng. Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh đây là điểm mới trong dự thảo luật, đồng thời cho biết trong thời gian tới, Ban soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát, bổ sung để bảo đảm quán triệt được đầy đủ nguyên tắc này một cách rõ hơn.
Liên quan đến một số vấn đề mới có các ý kiến khác nhau, Bộ trưởng cho biết, đối với thi đua và danh hiệu thi đua, kỳ này Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi) có bổ sung danh hiệu thi đua xã tiêu biểu, phường, thị trấn tiêu biểu, nhằm tích hợp để thống nhất, đồng bộ các phong trào thi đua từ thực tiễn. Điểm mới này nhận được nhiều ý kiến đồng tình từ phía các đại biểu.
Theo Bộ trưởng Nội vụ, Ban soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu để cụ thể hóa về tiêu chuẩn sao cho phù hợp hơn, đặc biệt là có sự quan tâm đối với các xã đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo cho phù hợp hơn với tiêu chuẩn và thực tiễn, đồng thời phân cấp cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định cụ thể để phù hợp và sát với yêu cầu thực tế.
Về danh hiệu đối với thôn, làng, bản, ấp, tổ dân phố tiêu biểu và gia đình văn hóa tiêu biểu, Ban soạn thảo cũng sẽ tiếp tục tiếp thu để nghiên cứu, cân nhắc đưa ra tiêu chuẩn phù hợp với danh hiệu này. Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn về danh hiệu thi đua cũng sẽ tiếp tục được xem xét lại cho phù hợp hơn. Ngoài ra, tập trung vào việc xác định hiệu quả phạm vi áp dụng thực tiễn của sáng kiến hoặc các đề tài khoa học, đề án khoa học sao cho hợp lý hơn.
Về khen thưởng, theo Bộ trưởng, đây cũng là nội dung cốt lõi của dự án luật, chiếm một tỷ trọng lớn trong sửa đổi, bổ sung, khi có tới 53/98 điều với 26 hình thức khen thưởng và 42 cấp độ khen thưởng.
Trong đó, đối với nội dung Huy chương thanh niên xung phong vẻ vang vẫn có ý kiến khác nhau. Ban soạn thảo sẽ tiếp tục tiếp thu vấn đề này và báo cáo với Đảng đoàn Quốc hội cho chủ trương, để trên cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền tiếp tục thảo luận tại Kỳ họp thứ ba của Quốc hội.
