Luồng gió mát "nông thôn mới"
Quang Kim có nghĩa là vàng sáng. Làng Kim tiếng Giáy gọi là "Lùng Chim" có nghĩa là "mỏ vàng". Thôn Tả Trang gọi là "Tà Trang" nghĩa là suối ở giữa làng... Suốt dọc ven chân dẫy núi bao bọc làng Kim1, Kim 2, làng Pẳn 1, Pẳn 2, Tả Trang, Kim Thành… đường làng ngõ xóm sạch đẹp. Những căn nhà kiểu biệt thự mái Thái ngự giữa màu xanh cây trái. Đồng bào các dân tộc Quang Kim không còn phải lo miếng cơm manh áo mà họ đang khát khao làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.
Là một xã biên giới, thuộc huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, Quang Kim gồm năm dân tộc anh em chung sống hiền hòa ở 18 thôn bản, dân tộc Giáy chiếm 70% còn lại là những người anh em Kinh, Mường Dao, Tày sống chung hài hòa bao đời nay. Trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm, người Quang Kim đã anh dũng kiên cường bám đất giữ làng, bảo vệ quê hương, được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang trong thời kỳ kháng chiến. Phát huy truyền thống quê hương anh hùng, người dân cần cù chịu khó, sáng tạo trong lao động sản xuất luôn luôn là đơn vị dẫn đầu trong các phong trào phát triển kinh tế của địa phương.
Ngay từ những năm đầu của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới giai đoạn I 2010 – 2015 đã được người dân đồng tình hưởng ứng. Câu chuyên xây dựng NTM như một luồng gió mát lành thổi về đã làm dấy lên một phong trào rộng khắp. Chính sự đồng thuận của nhân dân đã tạo lên sức mạnh của phong trào.. Nhiều tấm gương sáng trong việc hiến đất làm các công trình phúc lợi xã hội như ông Hù A Lù đã hiến 1.575 m2 đất vườn để xây dựng khu nuôi nhốt gia súc tập trung thôn Làng San 1, ông Lò Văn Phát hiến 400 m2 đất vườn để làm đường giao thông liên thôn, ông Lỳ Văn Trang hiến 560 m2 đất vườn để xây dựng phân hiệu trường mầm non thôn Vỹ Kẽm, ông Trần Quốc Tịch hiến 600 m2 đất ruộng để xây dựng chợ… Điều đáng quý là mỗi cây số đường, mỗi công trình xây dựng nông thôn mới nơi đây đều có sự chung tay đóng góp của người dân, minh chứng sinh động của “ ý Đảng, lòng dân” được đồng thuận cao.
Chỉ chưa đầy bốn năm, Quang Kim hoàn thành 19/19 tiêu chí và là xã đầu tiên trong tỉnh được công nhận xã nông thôn mới của tỉnh Lào Cai. Đến nay 100% đường liên thôn, liên xã đã được bê tông hóa và trải nhựa, 100% thôn có đầy đủ cơ sở vật chất về văn hóa, với tổng kinh phí lên tới hàng trăm tỷ đồng. Ðến Quang Kim hôm nay, dễ nhận thấy sự đổi thay từ đường làng ngõ xóm phong quang, sạch đẹp đến những công trình trường học, trạm y tế, nhà văn hóa kiên cố, mới được xây dựng, tạo nên một vùng nông thôn biên giới tươi sắc hồng “lá chắn thép” nơi biên cương phía bắc của Tổ quốc.
Liên kết làm nông nghiệp sạch
Trong ngày thu hoạch dưa Kim Hoàng Hậu, dưa Kim Cô Nương, dưa lưới Nhật Bản…, những chủ nhân của HTX nông nghiệp Song Kim ai cũng hào hứng phấn chấn bởi vụ dưa được mùa, được giá, sản phẩm bảo đảm chất lượng tiêu chuẩn VietGap. Nhìn những trái dưa vàng sẫm mịn màng, mỗi dây một quả treo lúc lỉu mà sướng mắt. Mỗi trái nặng 4,5– 5,0 kg sau khi được người công nhân hái về lau rửa bằng nước sinh học càng làm trái dưa thêm bóng nhẵn vang ươm. Rồi mỗi sản phẩm được dán tem truy xuất nguồn gốc bọc giấy, đóng thùng rất chuyên nghiệp. Minh bạch xuất xứ, minh mạch về quản lý chất lượng, không để hàng nhái, hàng kém chất lượng trà trộn làm mất uy tin sản phẩm. Nhìn cách làm của người nông dân Quang Kim, tôi càng ngộ ra rằng, sân chơi thị trường thời công nghệ 4.0 đòi hỏi khắt khe mức nào, người nông dân cần cù, thật thà trong sản xuất chưa đủ mà cần có trình độ hiểu biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác, thu hoạch, bảo quản sản phẩm mới mong có hiệu quả kinh tế, thu nhập cao.
Trao đổi với ông Trần Văn Ngọc, Chủ tịch UBND xã, ông cũng là người khởi xướng thành lập hợp tác xã Song Kim. Dáng người săn chắc, nhanh nhẹn, với giọng nói quê gốc Hà Nam, ông chia sẻ: Năm 2016 cơn lũ lịch sử tràn về đã biến cánh đồng bờ xôi ruộng mật thành một cánh đồng sỏi đá. Những tảng đá như những cái thúng ngổn ngang từ thượng nguồn dồn về. Sau nhiều ngày trăn trở, với lý lẽ “muốn xây dựng NTM bền vững điều tiên quyết phải phát triển nền kinh tế mạnh, phải mạnh dạn chuyển đổi cây trồng có hiệu quả cao”. Được sự hỗ trợ của các tổ chức và bạn bè đông viên, ông lập dự án thành lập HTX sản xuất nông sản công nghệ cao. “Vạn sự khởi đầu nan” không có cái gì tự nhiện có sẵn, mọi con đường mới mở đều chông gai. Người dân Quang Kim vốn dĩ hiền làng chăm chỉ canh tác theo lối truyền thống, việc đổi mới phương thức sản xuất là cả một vấn đề lớn. Ông vận động những thành viên tích cực cùng tham gia, phải làm trước thành mô hình, rồi từ mô hình người dân thấy hiệu quả và làm theo, nhân rộng phong trào. Được sự giúp đỡ, hướng dẫn của Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản, Sở NN& PTNT tỉnh liên kết sản xuất tiêu thụ sản phẩm, 17 thành viên của HTX Song Kim mạnh dạn đầu tư 05 ha nhà kính sản xuất nông sản áp dụng công nghệ cao và đầu tư 15ha sản xuất theo mô hình ứng dụng một phần công nghệ. Đất không phụ công người, sau những ngày cần cù chăm sóc, vườn dưa lên xanh tốt. Mỗi cây một dây treo trĩu nặng, đều đặn tăm tắp trông thật sướng mắt.
Ông Trần Văn Ngọc cho biết: Mỗi một ha dưa lưới trồng được hai vạn cây, khoảng 30 tấn quả, trị giá thu nhập khoảng 1tỷ 500 triệu đồng/ ha một năm, chi phí hết 60% giá trị thu nhập. Thật ngỡ ngàng khó tin. Có giống cây nào hiện nay cho hiệu quả hơn được. Và được biết diện tích đang ứng dụng một phần công nghệ cao cũng cho thu nhập bình quân trên 200 triệu đồng/ha. Ngoài ra Quang Kim vẫn duy trì các cây trồng vật nuôi truyền thống có giá trị cao như lúa chất lượng cao, đậu tương, khoai lang tím Nhật…; nâng giá trị canh tác đất nông nghiệp của Quang Kim năm qua đạt bình quân 130 triệu đồng/ha. Đây là con số tương đối cao so với mặt bằng chung của các địa phương vùng biên giới. Năm 2018, địa phương này tiếp tục nhận một số đơn “đặt hàng”, cung ứng cho các đơn vị. Điển hình như chương trình phối hợp với Viện Dinh dưỡng Bộ Y tế cung cấp 40 tấn rau các loại để đơn vị này đưa vào chương trình từ thiện tại các trường học. Từng bước tạo thương hiệu lấy chất lượng sản phẩm để khẳng định nâng cao uy. Hiện nông sản của Quang Kim tiêu thu thông qua các đầu mối tiêu thụ uy tín ở Hà Nội, Hải Dương, Thanh Hóa… Sản phẩm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó đã là động lực để người dân an tâm đầu tư.
Hiện nay, Quang Kim có ba HTX đang hoạt động hiệu quả, thông qua mô hình HTX này người dân ở các thôn được tuyển chọn những lao động có năng lực đến làm công, được trả lương theo thỏa thuận (năm triệu đồng một tháng). Thông qua công việc hàng ngày người dân được thực hành, học nghề, không phải trả phí mà còn được lương, khi thành thạo họ là những nhân tố trở về thôn bản của mình triển khai mô hình liên kết mới. Mỗi mô hình có từ 12 đến 15 hộ dưới sự giám sát chỉ đạo của UBND xã để thống nhất cơ cấu cây trồng vật nuôi phù hợp thị trường. Cách làm đó đang được Quang Kim áp dụng hiệu quả, nhân rộng các mô hình tạo thế mạnh toàn xã. Trong sản xuất đã nẩy sinh những sáng kiến như diệt cỏ bằng phương phát sinh học rất hiệu quả. Trước nay rơm rạ sau khi thu hoạch người dân thường đem đốt vừa không tận dụng được sinh phẩm này còn làm ô nhiễm môi trường. HTX Song Kim đã thu mua gom về dải trên các luống cây trồng vừa chống cỏ mọc vừa tạo độ ẩm và xốp đất. Hay như biện pháp ngắt hoa, tỉa cành cho dưa, cách sử dụng bẫy côn trùng hại rau màu.. Rồi công tác thu gom rác thải, phân gia súc gia cầm về nơi xử lý làm phân bón được người dân nhiệt tình hưởng ứng. Đó cũng là một tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM vừa là nguồn phân hữu cơ cho nông nghiệp….
Thông qua các mô hình sản xuất, các mô hình liên kết hộ được nhân rộng trên 18 thôn bản của Quang Kim. Hiện Quang Kim đang chỉ đạo triển khai 1,5 ha nhà kính ứng dụng công nghệ cao tại Lằng Pẳn 1, 20 ha rau an toàn và 190ha rau màu vụ đông…Tin rằng trong những năm tới, nhiều mô hình sản xuất nông sản an toàn chất lượng cao như HTX Song Kim sẽ nở rộ, làm tiền đề để Quang Kim phát triển kinh tế- xã hội, củng cố an ninh- quốc phòng vững mạnh, trở thành đơn vị Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới.
