Ngày 17-3, Ủy ban châu Âu đã đề xuất thiết lập một Chứng nhận y tế số xanh (DGC)- một loại Hộ chiếu vaccine để tạo điều kiện cho việc di chuyển tự do và an toàn trong nội khối trong đại dịch Covid-19. Trước EU, Israel và Trung Quốc đã ban hành loại giấy thông hành đặc biệt này. Tuy nhiên dù còn nhiều thận trọng và phải chờ được thông qua, việc Ủy ban châu Âu chính thức đề xuất loại hộ chiếu vaccine này được coi là dấu hiệu tích cực cho tương lai của du lịch khu vực và toàn cầu.
Chứng nhận y tế số xanh là gì?
Theo Ủy ban châu Âu, Chứng nhận y tế số xanh (DGC) sẽ được cấp miễn phí, thể hiện bằng hai ngôn ngữ gồm ngôn ngữ chính thức của quốc gia thành viên phát hành và tiếng Anh, có tính tương tác, an toàn, không mang tính phân biệt đối xử và có sẵn ở định dạng kỹ thuật số và giấy, và đều tích hợp mã QR.
DGC sẽ gồm ba chứng nhận riêng biệt:
Chứng nhận tiêm chủng, ghi rõ nhãn hiệu vaccine đã sử dụng, dữ liệu, nơi tiêm chủng và số liều đã tiêm.
Chứng nhận xét nghiệm âm tính (xét nghiệm NAAT/RT-PCR hoặc xét nghiệm kháng nguyên nhanh). Các kết quả tự xét nghiệm sẽ bị loại trừ trong thời gian này.
Giấy chứng nhận y tế cho những người đã khỏi bệnh Covid-19 trong 180 ngày qua.
Theo đó, chứng nhận tiêm chủng sẽ dựa trên các mũi tiêm được Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) phê duyệt. Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu nói rằng từng quốc gia thành viên có thể quyết định xem họ có chấp nhận vaccine mà EMA chưa “bật đèn xanh” hay không. Nhiều quốc gia như Hungary đã và đang triển khai các mũi tiêm vaccine Sputnik V của Nga và Shinopharm của Trung Quốc.
Chứng nhận này sẽ có hiệu lực ở tất cả các quốc gia EU và sẽ được mở cho Iceland, Liechtenstein, Na Uy cũng như Thụy Sĩ. Công dân EU và các thành viên gia đình của họ, bất kể quốc tịch của họ cũng sẽ nhận được chứng nhận này.
Ngoài ra, những công dân không thuộc Liên hiệp Châu Âu cư trú trong khối và những du khách có quyền đi đến các quốc gia thành viên khác cũng sẽ được phép đăng ký DGC.
Để bảo đảm không làm lộ thông tin, mã QR sẽ bảo đảm “tính bảo mật và tính xác thực” và sẽ chỉ chứa “thông tin cần thiết”, chẳng hạn như ngày sinh, ngày cấp, các chứng chỉ liên quan và một nhận dạng duy nhất.
Ủy ban châu Âu sẽ không tạo cơ sở dữ liệu từ đầu, mà thay vào đó sẽ xây dựng cái gọi là "cổng vào" và hỗ trợ các quốc gia thành viên phát triển phần mềm mà chính quyền quốc gia có thể sử dụng để xác minh tất cả các chữ ký chứng chỉ trên toàn EU. Song quốc gia xác minh sẽ không lưu giữ dữ liệu cá nhân của người có DGC.
Mặc dù tấm hộ chiếu vaccine của EU sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển xuyên biên giới để làm việc và du lịch nhưng những người có hộ chiếu vaccine này vẫn phải tuân thủ các hạn chế về y tế cộng đồng tại nước sở tại.
Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu cũng nhấn mạnh: “Nếu một quốc gia thành viên tiếp tục yêu cầu những người có DGC thực hiện cách ly hoặc làm xét nghiệm, quốc gia đó phải thông báo cho Ủy ban và tất cả các quốc gia thành viên khác và giải thích lý do cho các biện pháp đó”.
Kỳ vọng xen lẫn quan ngại
Việc triển khai DGC trên toàn EU đang được các quốc gia phụ thuộc vào du lịch như Tây Ban Nha, Hy Lạp và Croatia háo hức mong đợi. Những quốc gia này cần một sự phục hồi vào mùa hè để vực dậy nền kinh tế bị tổn hại nặng nề bởi đại dịch Covid-19. Trong khi nhiều quốc gia phía bắc như Đức, Bỉ, Ireland vẫn quan ngại về sự phân biệt đối xử (trong tiếp cận vaccine) và những người đã được chủng ngừa vẫn có thể mang virus gây Covid-19.
Trả lời hãng truyền thông DW của Đức, Ngoại trưởng Ireland Simon Coveney nói rằng, ông hiểu được mong muốn của nhiều quốc gia thành viên EU phụ thuộc vào du lịch muốn thúc đẩy một cách an toàn cho du lịch phục hồi thông qua hộ chiếu vaccine, song EU cần phải thận trọng.
Để hoàn thiện khuôn khổ kỹ thuật của cơ chế hộ chiếu vaccine vừa được đề xuất, EU xác định cần ba tháng. Nếu muốn DGC có hiệu lực kịp thời vào mùa hè này, đề xuất cần nhận được đẩy nhanh quá trình thông qua ở cả Nghị viện và Hội đồng châu Âu.
Do đó, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen kêu gọi các quốc gia thành viên “áp dụng một khuôn khổ tin cậy và các tiêu chuẩn kỹ thuật đã được thống nhất trong mạng eHealth, để bảo đảm triển khai kịp thời DGC cũng như khả năng tương tác của chúng và tuân thủ đầy đủ việc bảo vệ dữ liệu cá nhân”.
Trả lời đài EuroNews ngay sau khi Ủy ban châu Âu thông báo về DGC, ông Margaritis Schinas, Phó Chủ tịch Ủy ban Châu Âu phụ trách Thúc đẩy Cách sống Châu Âu, cho biết hộ chiếu vaccine của EU nên được triển khai từ ngày 17-5 đến ngày 1-6, trước khi mùa du lịch bắt đầu. Ông Schinas lưu ý, khi nhiều người được tiêm chủng vaccine Covid-19 và được làm xét nghiệm PCR, nhu cầu đi lại sẽ càng mạnh và sẽ có sự bùng nổ đi lại trong mùa hè. Do đó, EU cần phải chuẩn bị cho điều này.
Ông Schinas tự tin rằng, bởi vì DGC là một quy định và do đó có tính ràng buộc pháp lý trong toàn khối, nên quá trình phê duyệt sẽ được đẩy nhanh một cách quyết liệt. Song ông cũng lưu ý rằng các nước thành viên EU cần thời gian để phát triển các nền tảng kỹ thuật cho phép DGC thành hiện thực.
Mặc dù vậy, DGC chỉ là một biện pháp tạm thời. EU cho biết, cơ chế này sẽ hết hiệu lực sau khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố chấm dứt tình trạng khẩn cấp về y tế toàn cầu.
"DGC sẽ không phải là điều kiện tiên quyết để di chuyển tự do và sẽ không gây phân biệt đối xử dưới bất kỳ hình thức nào. Cách tiếp cận chung của EU sẽ không chỉ giúp chúng ta từng bước khôi phục di chuyển tự do trong EU và tránh sự đổ vỡ", Ủy viên EU Didier Reynders giải thích.
Đề xuất về DGC của EU ngay lập tức đã nhận được sự hoan nghênh và ủng hộ của Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC).
Trong một tuyên bố đưa ra ngay sau đó, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành WTTC Gloria Guevara nhận định, đề xuất của Ủy ban Châu Âu về DGC và sẽ được các thành viên EU thông qua, là một bước quan trọng đối với sự phục hồi của Lữ hành và Du lịch trong khu vực.
“Việc áp dụng giấy chứng nhận y tế mới trong ngành du lịch có thể khiến các quốc gia thành viên chào đón du khách có chứng nhận tiêm phòng, xét nghiệm âm tính hoặc xét nghiệm kháng thể dương tính, kịp thời cho giai đoạn cao điểm du lịch mùa hè. Điều này sẽ tạo ra một sự thúc đẩy đáng kể và rất cần thiết cho các nền kinh tế và bảo vệ hàng triệu việc làm và sinh kế”, bà Guevara nói.
